ျမန္မာနဲ႔ ႏ်ဴကလီယား အသံုးျပဳမႈ အေျခအေန

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏ်ဴကလီယားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ လုပ္ေနတဲ့အတြက္ စိုးရိမ္တႀကီးနဲ႔ ေျပာ ဆိုေနၾကတာမို႔ လက္ရွိမွာ ဘာေတြ လုပ္ေနတယ္ဆိုတာကို သိရေအာင္ စစ္တကၠသိုလ္ အၿငိမ္းစား ပါေမာကၡ တဦလည္းျဖစ္၊ လက္ရွိ Myanmar Academy of Technology နည္းပညာေက်ာင္း အႀကီးအကဲ တာ၀န္လည္း ထမ္းေဆာင္ေနတဲ့ႏ်ဴကလီယား အင္ဂ်င္နီယာ ေဒါက္တာ ဦးသိန္းဦးဖိုးေစာကိုေဒၚခင္မ်ဳိးသက္က ဆက္သြယ္ ေမးျမန္း တင္ျပေပး ထားပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏ်ဴကလီယားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ေနတာေတြ အတြက္ စိုးရိမ္ပူပန္တဲ့ သူေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဒီလုိစိုးရိမ္ ရေလာက္ေအာင္ အေနထားရွိပါလား ဆရာ။

"မရွိပါဘူး။မရွိဘူး။ ႏ်ဴကလီယားနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘာအလုပ္မွ လုပ္ေန တာမရွိဘူး။ လုပ္သမွ် ႏ်ဴကလီယား အင္နာဂ်ီ (စြမ္းအင္)ဟာ non power peaceful usage ၿငိမ္းၿငိမ္း ခ်မ္းခ်မ္း လုပ္ငန္းသက္သက္ပဲသံုးတယ္။ သံုးတဲ့လုပ္တဲ့ေနရာမွာလည္း အကုန္လံုးဟာ IAEA အဏုျမဴ စြမ္းအင္ ေအဂ်င္စီရဲ့ လက္ေအာက္မွာပဲသံုးတယ္။ ဆရာတို႔ ႏုိင္ငံဆရာတို႔ ဖာသာဒီျပင္ကိစၥနဲ႔ ဘာမွမ လုပ္ဘူး။ ဆရာတို႔ ႏိုင္ငံသည္ ဆရာကိုယ္တိုင္ပဲ NPT Non Proliferation Treaty လက္နက္မျပန္႔ပြားေရး စာခ်ဳပ္ကိုလည္းလက္မွတ္ထိုးခဲ့ တယ္။ အဲဒါအျပင္ ၉၃ ခုႏွစ္မွာ ဆရာကိုယ္တုိင္ initiation စလုပ္ၿပီးေတာ့ RCA လို႔ေခၚတဲ့ Regional Corporation Agreement ဆိုတာရွိတယ္။ အာရွ ၁၄ ႏိုင္ငံနဲ႔ ေပါင္း ၿပီးလုပ္ တယ္။ ဒီ၂ ခု IA EA နဲ႔ RCA နဲ႔ပဲေပါင္းၿပီး လုပ္တာ ပဲရွိတယ္။ ႏ်ဴကလီယားနဲ႔ လုပ္တာ အားလံုးဟာ-
ႏ်ဴကလီယားေရဒီယို အိုင္ဆိုတုပ္ေတြကို ေဆးေလာက medicine မွာသံုးတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးေရး agriculture မွာသံုးတယ္။ စက္မႈ industry မွာသံုးတယ္။ ပညာေရး education မွာသံုးတယ္။ အကုန္လံုး academic ပဲ။"

ဟုတ္ကဲ့ပါ ဆရာ၊ ဆရာက ႏ်ဴကလီယားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံျခားမွာ အင္ဂ်င္နီယာဘြဲ႔ ယူလာတယ္။ ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပထမဦးဆံုးႏ်ဴကလီယားလုပ္ငန္းအတြက္ ထူေထာင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏ်ဴကလီယားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘာေတြ အစပ်ိဳးခဲ့တယ္ ဆိုတာ ရွင္းျပေပးပါဆရာ။

"ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အစတုန္းက ၁၉၆၇ ေလာက္ကတည္းက IA EA နဲ႔။ ဆရာက ႏ်ဴကလီယား နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ၁၉၆၄ ကတည္းက ဆရာစၿပီးေတာ့ atomic energy sector အဏုျမဴစြမ္းအင္ ဆိုၿပီးေတာ့ စလုပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီလို စလုပ္ ခဲ့ၿပီးေတာ့ ဒီ ႏိုင္ငံတကာ International Organizations အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ဒီ IA EA မေပၚခင္ကတည္းကိုက ပထမ၊ ဒုတိယ ဂ်နီဗာ ကြန္ဖရင့္ေတြ Geneva Conference of Peaceful Usage of Atomic Energy အဏုျမဴ စြမ္းအင္ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အသံုးခ်ေရးညီလာခံေတြကို စၿပီးဆရာတို႔ တက္ခဲ့ တယ္။ ေနာက္ IAEA ေပၚလာတဲ့အခါ က်ေတာ့IAEA ရဲ့ Founding Member တည္ေထာင္တဲ့ အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံ ျဖစ္တယ္။ IAEA နဲ႔လုပ္လာခဲ့ေပမယ့္ ႏိုင္ငံရဲ့ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ဆရာတို႔ အေတာ္ေလးျပတ္သြားတယ္။

ေနာက္ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္က်မွ ဆရာက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ Atomic Energy အဏုျမဴစြမ္းအင္ေကာ္မတီမွာ အတြင္းေရးမႉး လုပ္ခဲ့တာ။ အဲဒီအခါမွာ IAEA နဲ႔ ျပန္ဆက္တယ္။ ေနာက္ RCA ကို၀င္တယ္။ ဆရာတို႔ RCA ကို၀င္တဲ့ ဥစၥာဟာ သူမ်ားေတြထက္ ၂၂ ႏွစ္ေလာက္ ေနာက္က်တယ္။ စ၀င္တဲ့ ၁၉၉၃ မွာ better late than never မဝင္တာနဲ႔ စာရင္ ေနာက္က်ေပမယ့္ေတာ္ေသးတယ္ ဆိုၿပီးေတာ့၀င္ခဲ့တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြက္ အကူအညီေတြယူခဲ့တယ္။ ဒီႏ်ဴကလီယား စြမ္းအင္ကို သံုးႏိုင္ဖို႔။ အဲဒီ အကူ အညီေတြမွာ အဓိက ကေတာ့ medicine ေဆးအတြက္ပဲ။"

ဟုတ္ကဲ့ဆရာ။ ဒီေဆးေလာကအတြက္ nuclear medicine လို႔ေခၚတဲ့ေရဒီယို သတၱိႂကြ ပစၥည္းေတြ သံုးၿပီး ကုတာကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘယ္လိုသံုးေနတယ္ဆိုတာ ေျပာျပေပးပါဆရာ။

"က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ ေဆးအတြက္ ဆိုလို႔ရွိရင္ ကင္ဆာကုသတဲ့ေနရာမွာ၊ ေနာက္တခုက radiation ဓာတ္ ေရာင္ျခည္သံုး ကုသနည္းမွာ ကိုေဘာ့ (Cobalt 60) ကိုသံုးၿပီး radiography ေဆးကုသမႈေတြ လုပ္တယ္။ ေနာက္ radio isotope ျဖစ္တဲ့ iodine 131 လို ဟာမ်ိဳးကိုသံုးၿပီးေတာ့ လည္ပင္းေရာဂါတို႔၊ အသည္းအစားထိုးတဲ့ေနရာမွာတို႔ သံုးတယ္။ ဒီလိုေဆးေလာကမွာသံုးသလို ပညာေရး education မွာ ဆိုရင္ေတာ့ academic and science သိပံဆိုင္ရာ သင္ၾကားမႈ၊ ပို႔ခ်မႈေတြ လုပ္တယ္။ Nuclear Physics နဲ႔ Nuclear Engineering အနည္းအက်ဥ္းေပါ့ေလ။ ဆရာတို႔ဆီမွာ ဘာမွ ပစၥည္းပစၥယ မရွိတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ႏ်ဴ  ကလီယား အင္ဂ်င္နီယာကေတာ့ သေဘာေလာက္ သီအုိရီေလာက္ပဲ သင္လို႔ရတယ္။"

ဒါကပညာေရးနဲ႔ ေဆးေလာကမွာသံုးတာေပါ့ေနာ္။ ဆရာေျပာတဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးတို႔ စက္မႈတို႔ ေနာက္ တျခား ေနရာေတြမွာ ဘယ္လိုပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ သံုးတာလဲဆရာ ရွင္းျပေပးပါ။

"Agriculture စိုက္ပ်ိဳးေရးမွာ ဆိုလို႔ ရွိရင္ fertilizer uptake ဓာတ္ေျမၾသဇာ ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာထိ ယူသလဲ။ စပါးတို႔၊ ေျပာင္းတို႔၊ ႏွမ္းတို႔ ဘယ္ေလာက္ယူသလဲ။ ဒီလို ဓာတ္ေျမၾသဇာ သံုး တဲ့ေနရာမွာ efficiently ထိထိေရာက္ေရာက္ သံုးဖို႔အတြက္ residue ဘယ္ေလာက္ က်န္ရစ္ခဲ့သလဲ၊ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အဲဒါကို အရမ္းသံုးလို႔ရွိရင္ က်န္ရစ္ခဲ့တာေတြက လူကို ဥပါဒ္ေပးႏိုင္ တယ္။ ေနာက္ ေခ်ာင္းေတြ ေျမာင္းေတြထဲ ပါသြားၿပီးေတာ့ သားငါးေတြကိုပါ ဒုကၡေပးႏိုင္တယ္။

ေနာက္တခါ Mutation breeding စပါးမ်ိဳးသစ္ ရေအာင္လုပ္တာတို႔၊ radio isotope ကို သံုးၿပီးေတာ့ အဲဒါမ်ိဳး စိုက္ပ်ိဳးေရးမွာသံုးတယ္။ industry စက္မႈမွာ ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း ဆရာတို႔ လုပ္ေပးခဲ့တဲ့ထဲမွာ non destructive testing လို႔ေခၚတယ္။ ပစၥည္းေတြမွာ machine ေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ ပ်က္စီးေနတယ္ ဆိုတာကို စမ္းသပ္တဲ့ ေနရာေတြမွာသံုးတယ္။ သေဘၤာက်င္း မွာ၊ ေလယာဥ္ ကြင္းမွာ ၊ ေလယာဥ္ပ်ံေတြ မွာ၊ ေနာက္တခုကလည္း ေရနံပိုက္လုိင္းေတြမွာ welding ဂေဟေဆာ္ထား တာေတြေကာင္းသလား။

ေနာက္ Structure အေဆာက္အဦးေတြမွာ ခိုင္ခန္႔မႈ ရွိလားဆိုတာ non destructive testing မွာ သံုးတယ္။ အဲဒါအျပင္ ျမစ္ေတြ၊ေခ်ာင္းေတြမွာေရစီးႏႈန္း၊ ေရတိုက္စားမႈႏႈန္း ဘယ္ေလာက္ ရွိတယ္ ဆိုတာ ကို ေရဒီယိုအိုင္ဆိုတုပ္ကို သံုးၿပီးေတာ့ တိုင္းတာခဲ့တယ္။ ေနာက္တခုကလည္းေရနံ ရွာေဖြတဲ့ေနရာ မွာ လည္း ေရဒီယိုအုိင္ဆိုတုပ္ကိုသံုးၿပီးေတာ့ကာေရနံရွိမရွိ၊ ဘယ္ေလာက္မွာရွိမယ္ ဆိုတာကို စမ္းသပ္ တယ္။"

ဒီေဆးဘက္၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ပညာေရး၊ စက္မႈနဲ႔ တျခားက်န္းမာေရးဆုိင္ရာေတြမွာသံုးတဲ့အခါ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ သံုးေနႏိုင္ပါၿပီလဲဆရာ။

"တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ေတာ့ မသံုးႏိုင္ပါဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဆရာတို႔ ဆီမွာပစၥည္းမရွိဘူး။ စက္မရွိဘူး။ ဆရာတို႔မွာ လုပ္ႏိုင္တဲ့ဥစၥာက ရန္ကုန္ရယ္၊ မႏၱေလးရယ္၊ ေတာင္ႀကီးရယ္၊ အဲဒီ ေနရာ ၃ ခုေလာက္ မွာပဲ၊ ေရဒီယိုအိုင္ဆိုတုပ္သံုး radiography ကိုသံုးႏိုင္တယ္။ ဘာမွ သိပ္မ်ားမ်ားးစားစား သံုးလို႔ရတဲ့ ပစၥည္း မရွိဘူး။"

စိုက္ပ်ိဳးေရးမွာေရာ ဆရာ။

"အဲ စိုက္ပ်ိဳးေရးမွာလည္း၊ အဲဒီလုိပဲ၊ ေရဒီယို အုိင္ဆိုတုပ္ကေလး သံုးလို႔ရတာ ႀကိဳ႔ကုန္းလို စိုက္ပ်ိဳးေရး သူေတသနဌာနမွာ။ အဲဒီ တဌာနမွာပဲရွိတယ္။ ဘယ္မွာမွ မရွိဘူး။"

စက္မႈလက္မႈမွာေရာ။

"စက္မႈက်ေတာ့လည္း ရန္ကုန္ပဲ ရွိတယ္ ဘယ္မွာမွ မရွိဘူး။ ရန္ကုန္မွာက်ေတာ့ကာ ဆရာတို႔ အရင္ တုန္းက ဟိုးလြန္ခဲ့တဲ့ ၅၀ ႏွစ္ေတြက ယူဘာရီလို႔ေခၚတယ္။ Union Of Burma Research ေခၚတယ္။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက အားမားတကၠသိုလ္က လာၿပီးေထာင္ေပးသြားတာ။ အဲဒါ ဆရာတို႔ စလုပ္ခဲ့ တာ။ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီတက္တဲ့ အခ်ိန္ေလာက္မွာ CRO ဆိုတဲ့ Central Research Organization ျဖစ္လာတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္း က်ေတာ့ကာ အဲဒါကို MSTRD Myanmar Science and Technology Research Department ျမန္မာသိပြံနဲ႔ နည္းပညာ သုေတသနဌာန ဆိုၿပီးေတာ့။ အဲဒီမွာ အရင္တုန္းကေတာ့ Atomic Energy ကို ဌာနခြဲေလး တခုပဲရွိတယ္။ အခုေတာ့ သူ႔ကို သပ္သပ္ခြဲ လိုက္တယ္။ အဲဒီမွာ အဓိကလုပ္တာ ဘာလဲဆိုလို႔ ရွိရင္ radiation section၊ အဲဒါလည္း IAEA နဲ႔ တြဲလုပ္ တာပဲ။"

တကယ္လို႔ ႏိုင္ငံျခားကေနၿပီးေတာ့ စက္ပစၥည္းေတြအရ အကူအညီေတြ ေပးမယ္ဆိုရင္ ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္ က်င္နဲ႔ ကိုင္တြယ္ႏုိင္မယ့္သူေတြ ရွိပါလား ဆရာ။

"မရွိဘူး။ အဲဒီမွာ ႏ်ဴကလီယားအင္ဂ်င္နီယာဆိုလို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆရာတေယာက္ပဲ ရွိတယ္။ အကူ အညီေပးမယ္ ဆိုရင္သိပ္ေကာင္းတာေပါ့။"

ဆိုေတာ့ ဒီျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီအကူအညီေတြ အမ်ားႀကီး လိုေနတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာေပါ့ေနာ္။

"လိုတာေပါ့။ သိပ္လိုတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ေႏွာင္ႀကိဳးမဲ့အကူညီ ေတြ ေပးမယ္ ဆိုရင္ သိပ္ လက္ခံခ်င္ ပါတယ္။"

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လိႈင္ေခါင္းေတြ၊ ေျမေအာက္ Tunnel ေတြေဖာက္ေနတာဟာ ႏ်ဴကလီယားဆိုင္ရာ ပစၥည္းေတြထုတ္လုပ္ဖို႔အတြက္ လွ်ဳိ႕၀ွက္ၿပီးေတာ့ ႀကံစည္ေနတာလို႔ ေျပာၾကေတာ့ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ဆရာ့အျမင္သိပါရေစ။

"အဲဒါက ေကာလာဟဠပါ။ တကယ္က လိႈင္ေတြ ေဖာက္တယ္ဆိုတာက ေရအားလွ်ပ္စစ္တို႔၊ တံတားတို႔ အတြက္ လႈိင္ေတြေဖာက္တာျဖစ္တယ္။ အဲ may be shelter အတြက္ လုပ္တာ လည္းျဖစ္ႏုိင္ တယ္။ ဒါေပမယ့္ႏ်ဴကလီယား စက္ပစၥည္းေတြအတြက္ ထုတ္ဖို႔ဆိုတာက ၁ အခ်က္က က်ေနာ္တို႔ႏုိင္ငံမွာဓန အင္အားလည္း မရွိဘူူး။ လူလည္း မရွိဘူး။ ေမးတုန္း ေနာက္ တခု ဆရာ ေျပာလိုက္မယ္။

သံသယထဲမွာ တခုရွိ ေနတာ။ ရုရွားႏိုင္ငံကေန လာကူေပးေနတယ္ဆိုတာ။ ေနာက္ လူေတြ က ေျမာက္ ကိုရီးယား က လာကူေပးေနတယ္ေျပာတာ။ အလကားေျပာတာ။ ဘယ္သူကမွ ဘာမွ မေပး ဘူး။ အဲေတာ့ ရုရွားကလည္း ဘာမွ မေပးဘူး။ သူတို႔ဆီမွာ ပညာသြားသင္တဲ့ ကေလးေတြရွိတယ္။ ဘာမွ လည္းတတ္ မလာဘူး။ ဘာမွလည္း မေပးလိုက္ဘူ။ အဲေတာ့ မလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။ အမွန္ေတာ့။ အဲဒါေတြ က ေကာလာ ဟဠေတြပါ။"

ဗြီအိုေအ (ျမန္မာဌာန)