ေဆးမတိုးတဲ႔ ျမန္မာ ငွက္ဖ်ား အနၱရာယ္

ကရင္ျပည္နယ္ ဘားအံၿမိဳ႕နယ္တြင္း က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းမွ ေဒသခံမ်ားတြင္ ငွက္ဖ်ားပိုး ရွိမရွိ ေသြးေဖာက္ စစ္ေဆး (ႏိုဝင္ဘာ ၂၈၊ ၂၀၁၄)

ငွက္ဖ်ားေရာဂါတုိက္ဖ်က္ေရးမွာ သိသိသာသာ တိုးတက္မႈေတြရွိခဲ့ေပမဲ့ - ဒီထက္မက လုပ္ဖုိ႔ေတာ့ လိုအပ္တယ္လို႔ WHO ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ႀကီးက ေျပာဆိုလိုက္ ပါတယ္။ အခုဆုိရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေဆးမတိုးေတာ့တဲ့ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုး ကို ေတြ႔ရွိထားၿပီး - ဒီေရာဂါပိုးဟာ အာရွႏုိင္ငံ ေတြကေနတဆင့္ ကမၻာတ၀ွမ္းကုိ ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့ရင္ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ အသက္ေတြ ဆံုး႐ံႈးရႏုိင္တယ္လို႔ လည္း ေဆးပညာရွင္ေတြက ေထာက္ျပေနၾက တာပါ။

ဒါေၾကာင့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကာကြယ္ေရး၊ ေရာဂါရွာေဖြ ကုသေရးေတြမွာ ကြာဟခ်က္ေတြ မရွိေစဖို႔ တကမၻာလံုး အတုိင္းအတာနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔အတြက္ကိုလည္း - ဧၿပီလ ၂၅ ရက္ေန႔ ဒီကေန႔မွာ က်ေရာက္တဲ့ ကမၻာ့ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ပေပ်ာက္ေရးေန႔ မတုိင္မီမွာပဲ ကုလသမဂၢ က တုိက္တြန္း ထားပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို ဗြီအိုေအသတင္းေထာက္ လီဇာ ရွလိုင္း (Lisa Schlein) နဲ႔ ကာ႐ိုး ပီယာစန္ (Carol Pearson) က သတင္းေပးပို႔ထားပါတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၅ ႏွစ္အတြင္း ငွက္ဖ်ားေရာဂါတုိက္ဖ်က္ေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ အႀကီးအက်ယ္ တိုးတက္မႈေတြ ရွိခဲ့တယ္လို႔ WHO က ေျပာပါတယ္။ WHO ရဲ႕ ကမာၻတ၀ွမ္း ငွက္ဖ်ားေရာဂါ တုိက္ဖ်က္ေရး အစီအစဥ္မွာ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ ညႇိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ေရးမွဴး ရစ္ခ်က္ ဆာေဘာစကီး (Richard Cibulski) ကေတာ့ - ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ေလာက္ကတည္းက ရန္ပံုေငြ ၁၀ ဆေလာက္ တိုးလာတဲ့အတြက္ - ငွက္ဖ်ားေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးမွာ ႀကီးမားတဲ့ ရလဒ္ေတြ ထြက္ေပၚခဲ့တာလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးျဖန္းထားတဲ့ ျခင္ေထာင္ေတြကုိ လူေတြပုိအသုံးျပဳလာႏုိင္တာ၊ ေရာဂါရွာေဖြ စမ္းသပ္စစ္ေဆး မႈေတြနဲ႔ လုိအပ္တဲ့ ကုသမႈေတြကုိလည္း ရရွိလာၾကတယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။

“ရလဒ္အေနနဲ႔က - ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းဟာ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ က်ဆင္းသြားၿပီး၊ ငွက္ဖ်ားေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းဟာ ဆုိရင္လည္း ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ကေန ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ၾကားမွာ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိကို က်ဆင္းသြားခဲ့ပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔တဲ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၀၆ ႏုိင္ငံမွာ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္တုန္းက - ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ ကုသမႈခံယူဖုိ႔ လုိအပ္တဲ့သူ ၁၃ ေယာက္ကေန တေယာက္မွ မက်န္တဲ့အထိ ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ခဲ့ ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကူးစက္မူႏႈန္းဟာလည္း ၁၀ ေယာက္မွာ ၄ ေယာက္ေလာက္ပဲ က်န္ေတာ့တယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။”

ဒီလိုတိုးတက္မႈေတြ ရွိလာေပမဲ့လို႔လည္း မၾကာေသးခင္က စလို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အပါအ၀င္ ထုိင္း-ကေမၻာဒီးယားနယ္စပ္ တေလွ်ာက္မွာ ေဆးမတိုးေတာ့တဲ့ ငွက္ဖ်ားပိုးကို ေတြ႔ရွိထားပါတယ္။ မႏွစ္ကစလို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရး ေဖာင္ေဒးရွင္း အဖြဲ႔ႀကီးတခုျဖစ္တဲ့ The Wellcome Trust ကလည္း ဒီငွက္ဖ်ားေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သုေတသနလုပ္ဖို႔အတြက္ ရန္ပံုေငြ ေထာက္ပံ့ထားပါတယ္။

အခုဆုိရင္ ေဆးမတိုးေတာ့တဲ့ ငွက္ဖ်ားပိုးဟာ စစ္ကိုင္းတုိင္း ဟုမၼလင္းၿမိဳ႕အထိ ပ်ံ႕ႏွံ႔လာေနတာေၾကာင့္ အေတာ္ေလး စိုးရိမ္ေနၾကတာပါ။ တကယ္လို႔ ျမန္မာ နယ္စပ္ကေန တဆင့္ လူဦးေရမ်ားတဲ့ အိႏၵိယႏုိင္ငံအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားခဲ့ရင္ ကမၻာတ၀ွမ္း ငွက္ဖ်ားေရာဂါ အျမစ္ျပတ္ ရွင္းလင္းႏုိင္ဖို႔အတြက္ တကယ့္ကို ၿခိမ္းေျခာက္မႈႀကီး တခုလို႔ The Wellcome Trust က ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာ မွာ ေဖာ္ျပထား ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အာရွကေနမွ အာဖရိက အထိ ေဆးမတိုးေတာ့တဲ့ ငွက္ဖ်ားပိုး ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့မယ္ဆုိရင္ သန္းေပါင္း မ်ားစြာေသာ အသက္ေတြအတြက္ အႏၱရာယ္ရွိတယ္ လို႔လည္း ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္ပြားသူ သန္း ၂၀၀ နီးပါး ရွိခဲ့ၿပီး၊ ၅ သိန္းေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့တယ္လို႔ WHO က ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ဟာဆုိရင္လည္း အာဖရိကတုိက္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး၊ အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ အမ်ားစု ျဖစ္ပါတယ္။

ကေလးငယ္ေတြ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ျမင့္မားရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းတခုကေတာ့ - ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီး သန္းေပါင္းမ်ားစြာဟာ- ထိေရာက္တဲ့ ကာကြယ္ေဆး၀ါးေတြ မရရွိႏုိင္ၾကတဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ႀကိဳတင္ကာကြယ္လို႔ ရႏုိင္ေပမဲ့လည္း ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကူးစက္မႈေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီး ၁ ေသာင္းနဲ႔ ေမြးကင္းစအရြယ္ ကေလးငယ္ ၇ ေသာင္းခြဲကေန ၂ သိန္းၾကားေလာက္ဟာ ႏွစ္စဥ္ ေသဆံုးေနၾကရတယ္လို႔လ္ည္း WHO က ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။

ကေလးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာလည္း ေဆး၀ါးကုသမႈ မွန္မွန္ကန္ကန္ မရၾကဘူးလို႔လည္း WHO ကမၻာ့ငွက္ဖ်ားေရာဂါအစီအစဥ္က ေဆးပညာရွင္ ပီတာ အိုလုိေမ့စ္ (Peter Olumese) က ေျပာပါတယ္။

“ေဆးကုမၸဏီေတြက ေဆး၀ါးေတြ တီထြင္ထုတ္လုပ္တဲ့အခါမ်ဳိးမွာ - သုေတသန ေလ့လာမႈ အမ်ားစုဟာ အရြယ္ေရာက္တဲ့သူေတြနဲ႔ပဲ စမ္းသပ္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ သုံးစဲြရမယ့္ ေဆး၀ါးပမာဏကုိလည္း အရြယ္ေရာက္တဲ့သူေတြ အတြက္ပဲ တုိင္းတာဆုံးျဖတ္ေလ့ ရွိတာမို႔၊ ကေလးေတြအတြက္ ေဆးေပးမယ္ဆုိရင္ ကုိယ့္နည္းကုိယ္ဟန္နဲ႔ တြက္ခ်က္ၾကရပါတယ္။ ကုိယ္လုံးေသးတဲ့ အရြယ္ေရာက္သူေတြကုိ ေဆးေပးသလုိမ်ဳိး ကေလးေတြအတြက္ ေပးေနရတာမ်ဳိးဟာ တကယ္ေတာ့ လုပ္လုိ႔လည္း မရပါဘူး။”

ငွက္ဖ်ားေရာဂါ တုိက္ဖ်က္ဖုိ႔ အခုအခါ နည္းလမ္းေတြ ရွိေနၿပီးျဖစ္သလုိ၊ ကုန္က်စရိတ္သက္သာၿပီး ထိေရာက္မႈလည္း ရွိသလုိ၊ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈ ေတြနဲ႔ ႏွစ္စဥ္ ေထာင္ေသာင္းခ်ီတဲ့ လူေတြရဲ႕ အသက္ေတြကုိ ကယ္တင္ႏုိင္ေပမဲ့၊ ကုသႏုိင္တဲ့ အခြင့္အလန္းေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ရဖုိ႔လုိတယ္လုိ႔ လည္း WHO က ေျပာပါတယ္။

ကမာၻတ၀ွမ္း ငွက္ဖ်ားေရာဂါ တုိက္ဖ်က္ေရး WHO ရဲ႕ မဟာဗ်ဳဟာ မွာေတာ့ ေရွ႕လာမယ့္ ၂၀၃၀ ျပည့္ႏွစ္ ေနာက္ဆုံး ထားၿပီး ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ေလွ်ာ့ခ်ဖုိ႔ ရည္မွန္းထားတာပါ။ ဒီရည္မွန္းခ်က္ ေအာင္ျမင္ႏုိင္ဖုိ႔ အတြက္ကေတာ့ တေန႔တျခား ႀကီးထြားလာေနတဲ့ လူဦးေရကုိ အမွီလုိက္ၿပီး ေဒၚလာသန္းေပါင္း ၅ ေထာင္ကေန ၉ ေထာင္အထိ ႏွစ္စဥ္ တုိးျမွင့္သုံးစြဲြသြားဖုိ႔ လုိအပ္လိမ့္မယ္လုိ႔လည္း ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။

VOA