ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္မႈ အမ်ားဆံုး ၁၀ ႏိုင္ငံစာရင္း ျမန္မာပါဝင္

နယ္စည္းမျခားသတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႔ကထုတ္ျပန္တဲ့ သတင္း မီဒီယာကို တိုက္ခိုက္မႈမ်ား” အစီရင္ခံစာမွာ ျမန္မာ့သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ပံုေဖာ္မႈ ဓာတ္ပံုကို ေဖာ္ျပထားပံု။

နယူးေရာက္အေျခစိုက္ CPJ လို႔ေခၚတဲ့ သတင္းေထာက္မ်ားကာကြယ္ေပးေရးေကာ္မတီက ဧၿပီလ (၂၁) ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ ကမၻာ့ဆင္ဆာ ျဖတ္ေတာက္မႈ အမ်ားဆံုး (၁၀) ႏိုင္ငံစာရင္းထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ နံပါတ္ (၉) အဆင့္မွာ ပါဝင္ေနပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္မယ္လို႔ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရက ကတိကဝတ္ေပးထားတဲ့ အေပၚ ႏိုင္ငံတကာအေနနဲ႔ ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြ ရွိလာတယ္လို႔ CPJ က ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။ မအင္ၾကင္းႏိုင္က အေၾကာင္းစံု တင္ျပေပးထားပါတယ္။

ကမၻာ့ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္မႈအမ်ားဆံုး (၁ဝ) ႏိုင္ငံစာရင္းကို တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ျပဳစုရာမွာ အင္တာနက္အသံုးျပဳမႈကို အာဏာပိုင္ေတြက ကန္႔သတ္ေစာင့္ၾကည့္တာ၊ သတင္းေထာက္ေတြကို ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်တဲ့ အေရအတြက္ေပၚမွာ မူတည္ၿပီး CPJ က ထုတ္ျပန္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီႏိုင္ငံေတြက ဖိႏွိပ္တဲ့အစိုးရေတြရဲ႕ မူဝါဒေတြကို မီးေမာင္းထိုးျပဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႔ CPJ က ေျပာပါတယ္။

CPJ ကထုတ္ျပန္တဲ့ ကမၻာ့ ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္မႈ အမ်ားဆံုး (၁ဝ) ႏိုင္ငံစာရင္းထဲမွာ အဆိုးရြားဆံုးႏိုင္ငံအျဖစ္ အီရီထရီးယားကို ေဖၚျပထားၿပီး အဲဒီေနာက္ ဒုတိယအေနနဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယား၊ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်၊ အီသီယိုးပီးယား၊ အာဇာဘိုင္ဂ်န္၊ ဗီယက္နမ္၊ အီရန္၊ တ႐ုတ္၊ ျမန္မာနဲ႔ ေနာက္ဆံုး ႏိုင္ငံအျဖစ္ က်ဴးဘားတို႔ကို ေဖၚျပထားပါတယ္။အဲဒီထဲမွာ ျမန္မာက နံပါတ္ (၉) အဆင့္မွာ ရွိေနတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ CPJ ရဲ႕ အာရွအစီအစဥ္ လုပ္ငန္း ညႇိႏိႈင္းေရးမႉး Bob Dietz က အခုလိုေျပာပါတယ္။

“လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အေျပာင္းအလဲေတြ စၿပီးလုပ္တဲ့အခ်ိန္ အစိုးရက ကတိေပးခဲ့တဲ့အရာေတြဟာ အခုဆိုရင္ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ျမင္ပါတယ္။ သတင္းေထာက္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အက်ဥ္းေထာင္ေတြထဲမွာ ထိန္းသိမ္းခံထားရတယ္။ အစိုးရကို ဆန္႔က်င္သူေတြ အထူးသျဖင့္ စစ္တပ္ကို ေဝဖန္သူေတြ ဆိုရင္လည္း အဖမ္းခံၾကရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ အစိုးရရဲ႕ ကတိျပဳ လုပ္ေဆာင္ပါမယ္ဆိုတဲ့အေပၚမွာ က်ေနာ္တို႔ ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြရွိေနပါတယ္။”

ဒါ့အျပင္ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္ သတင္းေထာက္ေတြကို ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ေနတဲ့လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေျခအေနကို ပိုၿပီး ဆိုးရြားသြားေစတယ္လို႔ ျမင္ေၾကာင္း Bob Dietz ကေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ စာရင္းေတြအရ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လက္ရွိ သတင္းသမား(၁ဝ) ဦး ဖမ္းဆီးခံထားရပါတယ္။သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရတက္လာခါစ အရင္စစ္အစိုးရ လက္ထက္ ထိန္းသိမ္းခံထားရတဲ့ သတင္းသမားအားလံုးကို လႊတ္ေပးလိုက္ခ်ိန္တုန္းက က်ေနာ္တို႔အားလံုး စိတ္လွဳပ္ရွားခဲ့ၾကတာပါ။ အဲဒါဟာ အခ်ိန္မၾကာ လိုက္ပါဘူး။ အခု အရင္ကအတိုင္းပဲ သတင္းေထာက္ေတြကိုဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ေနတာပါ။”

အစိုးရအေနနဲ႔ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို တကယ္ခြင့္ျပဳခ်င္တယ္ဆိုရင္ အခုလိုသတင္းေထာက္ေတြဖမ္းဆီးခံ ထားရတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိး မေရာက္ႏိုင္ဘူးလို႔ Messenger သတင္းဂ်ာနယ္ရဲ႕ တာဝန္ခံအယ္ဒီတာ ကိုသူရေအာင္ကလည္း ေျပာပါတယ္။

“တကယ္တန္းသာ အစုိးရအေနနဲ႔ အသြင္ကူးေျပာင္းမယ့္အစိုးရတရပ္မွန္တယ္၊ ၿပီးေတာ့ တကယ္ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို တကယ္အားေပးတဲ့ အစိုးရတရပ္ျဖစ္တယ္ဆိုလုိ႔ရွိရင္ ဒီအေျခအေနေတြဟာ ျဖစ္လာစရာမရွိဘူးလို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ ယူဆတယ္ဗ်။ အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာ ေကာင္းတာ ေတြေရာ မရွိဘူးလားဆိုေတာ့ ေကာင္းတာေတြေတာ့ ရွိပါတယ္။ ဒါ က်ေနာ္ မွ်ၿပီး ေတြးၾကည့္တာေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္လည္း သတင္းမီဒီယာသမားေတြ၊ ဂ်ာနယ္လစ္စ္ေတြကို တကယ္ကာကြယ္ေပးေနတယ္၊ တကယ္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေရးသားေနသူေတြကို လႈိက္လႈိက္လွဲလွဲ ႀကိဳဆိုတာမ်ဳိးေတာ့ အစုိးရမွာ မေတြ႔ေသးဘူးဗ်။ ေနာက္တခ်က္- ဥပမာ၊ မၾကာေသးခင္က လက္ပံတန္းမွာျဖစ္သြားတဲ့ကိစၥဆိုလို႔ရွိရင္လည္း ၾကည့္ဗ်။ သတင္းမီဒီယာသမားေတြ အၾကမ္းဖက္ ႐ိုက္ႏွက္ခံရတာေတြ ရွိတယ္။ ဖမ္းဆီးခံရတာေတြ ရွိတယ္။ ဒါမ်ဳိးေတြက ဒီအေျခအေနမွာ မရွိသင့္ေတာ့ဘူးလို႔ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ယူဆတယ္။သို႔ေသာ္ျငားလည္း ဒီအေျခအေနဟာ က်ေနာ္တို႔ႏုိင္ငံမွာ ရွိေနေသးတဲ့အတြက္ စိတ္မေကာင္းစရာအေျခအေနေပါ့ဗ်ာ။”

ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သတင္းမီဒီယာဥပေဒျပဌာန္းခဲ့တယ္ဆိုေပမယ့္ သတင္းသမားေတြကို အကာအကြယ္ေပး ႏိုင္တဲ့ ခိုင္မာတဲ့ ဥပေဒမ်ဳိး မေပၚေပါက္ေသးဘူးလို႔လည္း ကိုသူရေအာင္က အခုလိုဆက္ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ တကယ္လြတ္လပ္ခြင့္ရတာမဟုတ္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ က်ေနာ္တို႔မွာ သိသိသာသာ ဖိအားေပးမႈေတြရွိတယ္။ မသိမသာ ဖိအားေပးမႈ ေတြလည္း ရွိတယ္။ လြတ္လပ္စြာေရးသားေဖာ္ျပခြင့္ရတယ္ ဆိုေပမယ့္ လြပ္လပ္စြာ ေရးသားေဖာ္ျပတဲ့လူေတြေနာက္မွာ ဘာနည္းဥပေဒနဲ႔မွ ကာရံထားတာ မရွိဘူးဗ်။ ဆိုလိုတာက သတင္းေထာက္ေတြ၊ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြကိ တကယ္ကာကြယ္ေပးတဲ့ဥပေဒ ျမန္မာျပည္မွာ အခုထက္ထိကို အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာ အခုထက္ထိကို မေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္ေသးဘူး …။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ လက္ရွိအေျခအေနဟာ က်ေနာ္ အခုနက ေျပာသလိုပဲ ေလွာင္အိမ္ေသးေသးေလးထဲကေန ေလွာင္အိမ္အႀကီးႀကီးထဲကို ေရာက္သြားတဲ့အေျခအေနတခုလို႔ပဲ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္လို႔ေတာ့ က်ေနာ္ မျမင္ပါဘူး။”

မေန႔ကထုတ္ျပန္တဲ့ CPJ ရဲ႕ ေၾကညာခ်က္မွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ ဘယ္ေလာက္ဆံုး႐ႈံးေနသလဲ ဆိုတာကို ေဝဖန္ ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏွစ္ေပါင္း (၄ဝ) ၾကာခဲ့တဲ့ ပံုနွိပ္ထုတ္ေဝျခင္းဆိုင္ရာ ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္မႈကို ၂၀၁၂ ခုနွစ္က ဖ်က္သိမ္းခဲ့တယ္ဆိုေပမယ့္လည္း သတင္းမီဒီယာကို အာဏာပိုင္ေတြက တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္လို႔ CPJ က ေရးသားထားပါတယ္။

ယူနတီဂ်ာနယ္ အမႈေဆာင္အယ္ဒီတာခ်ဳပ္အပါအဝင္ သတင္းသမား ေလးဦးကို ေထာင္ဒဏ္ (၁၀) ႏွစ္နဲ႔ အလုပ္ၾကမ္း ျပစ္ဒဏ္ ခ်မွတ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ေထာင္ဒဏ္ (၇) နွစ္ဆိုၿပီး ေလွ်ာ့ခ်ေပးလိုက္တယ္ဆိုေပမယ့္ ဒါဟာ စစ္တပ္နဲ႔ပတ္သက္လာရင္ သတင္းသမားေတြကို ျပင္းထန္တဲ့ ဖိနွိပ္မႈတခု အျဖစ္ CPJ က ေထာက္ျပ ထားပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ဘိုင္မြန္းတည့္ေနဂ်ာနယ္ အယ္ဒီတာနဲ႔သတင္းေထာက္ (၃) ေယာက္ အပါအဝင္ ထုတ္ေဝသူ (၂) ဦးတို႔ကိုလည္း ႏိုင္ငံေတာ္ အၾကည္ညဳိပ်က္ေစမႈ ပုဒ္မနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္ ႏွစ္ႏွစ္စီခ်မွတ္ခဲ့တယ္လို႔လည္း ေရးသားထားပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ၂၀၁၄ ခုနွစ္ ေအာက္တိုဘာလမွာ အလြတ္သတင္းေထာက္ ကိုပါႀကီး ေခၚ ကိုေအာင္ေက်ာ္ႏိုင္ကို ထိုင္းျမန္မာနယ္စပ္မွာ စစ္တပ္က ပစ္သတ္ခဲ့တဲ့အမႈကိုလည္း ေဝဖန္ ေထာက္ျပထားပါတယ္။

ကမၻာ့ဆင္ဆာ ျဖတ္ေတာက္မႈ အမ်ားဆံုး (၁၀) ႏိုင္ငံ။

CPJ က အခုလိုထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ ကမၻာ့ ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္မႈ အမ်ားဆံုး (၁ဝ) ႏိုင္ငံစာရင္းဟာ ဧၿပီလ (၂၇) ရက္ေန႔ ကုလသမဂၢဌာနခ်ဳပ္မွာ “သတင္း မီဒီယာကို တိုက္ခိုက္မႈမ်ား”- ဆိုတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ႔ CPJ ကတင္ျပမယ့္ ႏွစ္ပတ္လည္အစီရင္ခံစာရဲ႕ တစိတ္တပိုင္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

VOA