ျမန္မာေရြးေကာက္ပြဲအလားအလာ ကန္လႊတ္ေတာ္ၾကားနာ

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ လုပ္ေဆာင္ေနဆဲ ဆုိေပမဲ့ ႏုိင္ငံေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး စုိးရိမ္စရာေတြ ရွိေနဆဲ အေျခအေနေတြကုိ အေမရိကန္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ဗုဒၶဟူးေန႔က ေဆြးေႏြးၾကားနာခဲ့ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အေမရိကန္အစုိးရရဲ႕ မူ၀ါဒေတြဟာ ေအာင္ျမင္မႈရွိတယ္လုိ႔ မၾကာခဏ ေျပာဆုိေနေပမဲ့ မၾကာခင္ က်င္းပမယ့္ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ကန္႔သတ္မႈေတြ ရွိေနတာေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ရွိေနတာကုိလည္း ဥပေဒျပဳ အမတ္ေတြက ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ၾကတာပါ။ အျပည့္အစံုကိုေတာ့ မနႏၵာခ်မ္းက ဆက္ေျပာျပပါမယ္။

ေရွ႕လထဲ ေရြးေကာက္ပဲြေတြ က်င္းပေတာ့မယ့္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အေမရိကန္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးၾကားနာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မၾကာေသးခင္ႏွစ္ေတြ တုန္းက အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔အတူ အေမရိကန္အစုိးရက ထိေတြ႔ဆက္ဆံလာခဲ့တဲ့ မူ၀ါဒေတြဟာ လက္ေတြ႔ က်ရဲ႕လား ဆုိတာကုိလည္း ရီပတ္ဘလစ္ကန္လႊတ္ေတာ္အမတ္ Steve Chabot တုိ႔လုိ ဥပေဒျပဳအမတ္ေတြက ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ၾကတာပါ။

“အေမရိကန္ အစုိးရက က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ဆက္ဆံေရးသစ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံသစ္ဟာ ေအာင္ျမင္မႈတခု အျဖစ္ ျပသဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္ အျပဳသေဘာေျပာမယ္ဆုိရင္ေတာင္ အျပတ္ေျပာႏုိင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးမွာ မရွိေသးပါဘူး။ ျပႆနာေတြ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိေနတဲ့အထဲမွာ ႐ုိဟင္ဂ်ာအေရးလည္း ပါပါတယ္။ က်ေနာ္အေနနဲ႔ ေ၀ဖန္ရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ အေမရိကန္ အစုိးရဟာ ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႔ လက္တဲြအလုပ္လုပ္ဖုိ႔ စိတ္အားထက္သန္ေနတာပဲ ျဖစ္ပါ တယ္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကတိေတြအတုိင္း ေဆာင္ရြက္တာမ်ဳိးကုိလည္း ထင္ထင္ရွားရွား သက္ေသမျပႏုိင္ေသးပါဘူး။ လူနည္းစုေတြအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ အႀကီးအက်ယ္ ရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီး၊ ဒါေတြဟာလည္း စစ္တပ္နဲ႔ပတ္သက္ေနပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြပါ။”

အားလုံးပါ၀င္ခြင့္မရွိဘဲ ကန္႔သတ္မႈေတြၾကားက ေရြးေကာက္ပဲြေတြ က်င္းပဖုိ႔ရွိေနတာ၊ ႐ုိဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြကုိ တုိင္းရင္းသား အျဖစ္ ျမန္မာအစုိးရက လက္မခံဘဲ ခဲြျခားဆက္ဆံတာ၊ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္ေတြနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး မရႏုိင္ေသးတာ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားသူေတြကုိ ဆက္လက္ဖမ္းဆီး အေရးယူထားတာေတြကုိလည္း အဓိကေဆြးေႏြး ၾကားနာခဲ့ၾကပါတယ္။ သီတင္း ၃ ပတ္ေလာက္သာ က်န္ေတာ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ မဲေပးခြင့္ရွိသူ အားလုံးရဲ႕ ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ မဲေပးခြင့္ မရမဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတယ္ဆုိတဲ့ သတင္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔လည္း ေအာက္လႊတ္ေတာ္ အာရွနဲ႔ပစိဖိတ္ ႏုိင္ငံျခားေရးရာ ဆပ္ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ Matt Salmon က ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ပါတယ္။

“မေန႔တေန႔ကပဲ ၾကားရတဲ့သတင္းအရ ခန္႔မွန္းေခ် ျမန္မာႏုိင္ငံသား ၄ သန္းေလာက္ဟာ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ မဲေပးခြင့္ မရဘူးလုိ႔ သိရပါတယ္။ ဒါဟာ တရား၀င္ မဲေပးခြင့္ရွိသူ ၃၃ သန္းခြဲထဲမွာ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒီေရြးေကာက္ပြဲဟာ အမ်ားက ယံုၾကည္လက္ခံႏုိင္ၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိရွိနဲ႔ အားလံုးပါ၀င္ႏုိင္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ိဳး ျဖစ္လာမွာလားဆုိတာ ဘယ္လုိမ်ား ဆန္းစစ္ အကဲျဖတ္ထားသလဲဆုိတာ သိခ်င္ပါတယ္။ ဒါဟာျမန္မာျပည္သူေတြက ေရြးေကာက္ပဲြကုိ လက္ခံသလားဆုိတဲ့ အေပၚမွာ လုံး၀မူတည္ေနတယ္လုိ႔ ၾကားပါတယ္။ ေလ့လာအကဲခတ္ သိလာရတဲ့ အေပၚမွာ က်ေနာ္တုိ႔ တခုခုဆုံးျဖတ္မယ္လုိ႔လည္း ၾကားပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိခ်င္ပါတယ္။ တကယ္လို႔သာ ေရြးေကာက္ပဲြဟာ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ မကုိက္ညီဘူးဆုိရင္ေရာ ဘာလုပ္မွာလဲ။”

အေရွ႕အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ေရးရာ အေမရိကန္ လက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Daniel Russel နဲ႔ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံတကာ ဖြ႔ံၿဖိဳးေရး ေအဂ်င္စီ USAID ဒုတိယအႀကီးအကဲ Jonathan Stivers တုိ႔ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြ လုပ္ငန္းစဥ္ အဆင့္ဆင့္က စိန္ေခၚမႈေတြကုိ အေမရိကန္ အစုိးရတာ၀န္ရွိသူေတြအေနနဲ႔ သတိျပဳမိတဲ့အေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ လာမယ့္ ႏို၀င္ဘာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ မျမင္သလို လုပ္ေနမွာေတာ့ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ေနာက္တက္လာမယ့္ အစိုးရကိုလည္း အေမရိကန္က ဆက္လက္ ကူညီသြားမွာျဖစ္ၿပီး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ ခ်မွတ္ထားတဲ့ အေရးယူဒဏ္ခတ္မႈေတြ ထပ္ၿပီး ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ဆုိတာဟာ ျဖစ္စဥ္တခုလံုးေပၚ မူတည္တယ္လို႔လည္း ၀န္ႀကီး Russel က ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သတိထားရမယ့္ စိန္ေခၚမႈေတြကုိလည္း အနီးကပ္ ေစာင့္ၾကည့္သြားမွာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ အခုလို ေျဖၾကားသြားခဲ့ပါတယ္။

“အေျခခံအားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေနတယ္ဆုိတာကုိ က်ေနာ္တုိ႔ ေခါင္းထဲမွာ အၿမဲထည့္ထားပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ေနရာ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းကုိ စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြက ေနရာယူထားတာဟာ ဘယ္လုိမွ တရားမွ်တမႈမရွိပါဘူး၊ White Card ကိုင္ေဆာင္ထားတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေနနဲ႔ မဲေပးခြင့္မရတာဟာလည္း တရားမွ်တမႈ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ NLD နဲ႔ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြက ဒီခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ေတြ ရွိေနတယ္ဆုိတဲ့ အသိနဲ႔ပဲ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ထားၾကပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ အေနနဲ႔လည္း ျမင္ေတြ႔ ၾကားသိရတာေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး အထူးသျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ NLD နဲ႔ တျခား ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြ၊ ၿပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ေတြရဲ႕ ေျပာဆုိမႈေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး ဆန္းစစ္အကဲျဖတ္သြားမွာပါ။ ဒီအထဲမွာ IFES၊ IRI၊ NDI၊ ကာတာစင္တာ၊ အီးယူေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္ေရး စတဲ့ အဖြဲ႔ေတြ ပါ၀င္ၾကတာဟာလည္း ဒီေနရာမွာ အေရးႀကီးပါတယ္။ ျပည္တြင္းက ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္သူေတြရဲ႕ ေျပာဆုိခ်က္ေတြကိုလည္း က်ေနာ္တုိ႔က နားေထာင္သြားမွာပါ။ ျမန္မာသတင္းမီဒီယာေတြနဲ႔ ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ႕ ေျပာဆုိခ်က္ေတြလည္း နားေထာင္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ခ်င့္ခ်ိန္ အကဲျဖတ္ သြားမွာပါ။”

ဒါ့အျပင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြအေပၚ ဆက္ဆံမႈေတြကို အထူး စိုးရိမ္မိသလို၊ ေရြးေကာက္ပြဲရက္အတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ အမုန္းစကား ျပန္႔ပြားမႈကိုလည္း ၀န္ႀကီး Russel က သတိေပးသြားခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ့အေရး ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္တဲ့ Joe Crowley ကလည္း - လာမယ့္ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ႕ တကယ့္ဆႏၵအမွန္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေပးႏုိင္လိမ့္မယ္ဆိုတဲ့အေပၚ သံသယရွိေနတာပါ။

“ဒီေရြးေကာက္ပဲြက ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ႕ စစ္မွန္တဲ့ ဆႏၵေတြကုိ ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ကေတာ့ မယုံၾကည္ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပဲြ ရလဒ္ေတြ ထြက္ေပၚလာတဲ့အခါ ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ စစ္တပ္က လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ ေနရာယူထားဦးမွာပါ။ ဒါေတြကုိ ေျပာင္းလဲပစ္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ဒါကုိလည္း အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ သတင္းစကားပါးႏုိင္လိမ့္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ရီပတ္ပလစ္ကန္ေရာ၊ ဒီမိုကရက္ ပါတီ ၂ ရပ္စလံုးကပါ - ဒါေတြ ေျပာင္းလဲဖို႔လိုအပ္တယ္လုိ႔ သေဘာတူ လက္ခံထားၾကပါတယ္။”

ဒါ့အျပင္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ႏုိင္ငံျခားဆက္ဆံေရးေကာ္မတီဥကၠဌ Ed Royce ကလည္း - ျမန္မာႏုိင္ငံက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္သူေတြကို အမည္မဲစာရင္းမွာ ထည့္သြင္းဖုိ႔ အေမရိကန္ ဘ႑ာေရးဌာနကို ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶဟူးေန႔က ၀ါရွင္တန္မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ၾကားနာပဲြမွာေတာ့ လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ အဆုံးသတ္ေရး လႈပ္ရွားေနတဲ့ United to End Genocide အဖဲြ႔ ျမန္မာ့အေရး လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႔တခုျဖစ္တဲ့ U.S. Campaign for Burma တုိ႔က တာ၀န္ရွိသူေတြလည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ လုပ္ေနတယ္ ဆုိေပမဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရးအရ ေနာက္ျပန္ဆဲြတဲ့ အေျခအေနေတြ ရွိေနတယ္လုိ႔လည္း လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြကုိ ေျပာၾကားခဲ့ၾကပါတယ္ရွင္။

VOA