ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔အတူ စီးပြားေရး အလားအလာေတြ
ေပၚေပါက္ လာႏုိင္တဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံတကာ လုပ္ငန္းေတြ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ဖုိ႔
စိတ္အား ထက္သန္ ေနၾကပါတယ္။ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးထားတဲ့
အေမရိကန္ ျပည္ေ ထာင္စုက လုပ္ငန္းရွင္ေတြလည္း စီးပြားေရး အလားအလာေတြကုိ
အကဲခတ္ဖုိ႔ မၾကာေသး ခင္ကပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံထဲ သြားေရာက္ခဲ့ၾကတာပါ။ ဒါေပမဲ့လ ည္း
ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ျပည္ပတုိင္းျ ပည္က လုပ္ငန္းေတြ ဆက္စပ္ လုပ္ကုိင္ႏုိင္ဖုိ႔
စိမ္ေခၚမႈေတြလည္း ႀကီးႀကီးမားမား ရွိေနတုန္းပဲလုိ႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြ
ေထာက္ျပေနၾကတဲ့ အေၾကာင္းကုိေတာ့ ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑မွာ
ကုိေအာင္လြင္ဦး ကတင္ျပထားပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ႏုိင္မယ့္ အလားအလာေတြ၊ စိမ္ေခၚမႈေတြ ရွိေနတဲ့အေၾကာင္း အေမရိကန္ ကုမၸဏီေပါင္း ၂၀ ပါ၀င္တဲ့ ကုိယ္စားလွယ္အဖဲြ႔ တာ၀န္ရွိသူေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံ ခရီးစဥ္ အဆုံးသတ္ခ်ိန္မွာ အသိအမွတ္ျပဳ ေျပာဆုိသြားၾကပါတယ္။ ျမန္မာအစုိးရ တာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ ပထမဆုံးအႀကိမ္ အစုိးရ႐ုံးစုိက္ရာ ေနျပည္ေတာ္မွာ ေတြ႔ဆုံခဲ့တဲ့ ၃ ရက္ၾကာ ခရီးစဥ္မွာေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံၾကား စီးပြားေရးအရ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ သြားႏုိင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကုိ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတာပါ။
စီးပြားေရး ကုိယ္စားလွယ္ အဖဲြ႔ကုိ ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ စကၤာပူ အေျခစုိက္ အေမရိကန္ ကုန္သည္ႀကီးမ်ား အသင္းရဲ႔ ဥကၠ႒ ဆုိင္မြန္ ခန္ (Simon Kahn) ကေတာ့ ၂ ႏုိင္ငံၾကား ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြကေန အက်ဳိးေက်းဇူး ခံစားရႏုိင္တဲ့ အလားအလာေကာင္းေတြ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိေနတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
“လုပ္ငန္းေပါင္းစုံမွာ အခြင့္အလန္းေတြ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိေနတယ္ ဆုိတာက အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ အတြက္တင္ မကပါဘူး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဖံြၿဖိဳးတိုးတက္ေရးမွာလည္း အေထာက္အကူ ေပးႏုိင္တာက ပုိၿပီးေတာ့ေတာင္ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကစလုိ႔ အရပ္သား အစုိးရ တရပ္အျဖစ္ ေပၚေပါက္ လာၿပီးတဲ့ေနာက္ ၂ ႏုိင္ငံၾကား အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံေရးေတြ တုိးျမႇင့္လာရာက စီးပြားေရးအရ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ဖုိ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကုိလည္း ေလွ်ာ့ေပါ့ ေပးခဲ့တာပါ။ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ ဘ႑ာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ခြင့္ လုိင္စင္ေတြကုိလည္း ခြင့္ျပဳေပးခဲ့သလုိ၊ အေခ်အတင္ ျဖစ္စရာ ျဖစ္ေနရတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ စြမ္းအင္က႑ အပါအ၀င္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ အသစ္ေတြ လုပ္ကုိင္ခြင့္လည္း ေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္လည္း ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ အဆက္ျပတ္ေနခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ စနည္းနာ အကဲခတ္တာေတြလည္း လုပ္လာခဲ့ၾကတာပါ။
ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာ အစုိးရရဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အစီအစဥ္ေတြ ေရရွည္ခံမခံ၊ လုပ္ငန္းေတြ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ ရေလာက္ေအာင္ အေျခအေန ေပးမေပး၊ အခုအခ်ိန္အထိ မေရရာေသးတာမုိ႔ လက္ေတြ႔မွာေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံ လုပ္ကုိင္လာတာမ်ဳိး မေတြ႔ရ ေသးဘူးလုိ႔ ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံ Macquarie တကၠသုိလ္က ပါေမာကၡ ေရွာင္တာနဲလ္ (Sean Turnell) က ေျပာပါတယ္။
“အခြင့္အလန္းေကာင္းေတြ ရွိေနတယ္ဆုိတာကေတာ့ မွန္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ကုမၸဏီေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သြားၿပီး စနည္းနာၾကတာ၊ အေျခအေနကုိ အကဲခတ္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းေတြလုိ အေျခအေန ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက စိတ္ခ်ရတဲ့အထိ ျဖစ္ဖုိ႔ လုိေသးတာေၾကာင့္ ဒီအထဲက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေငြထုတ္ၿပီး လုပ္ကုိင္တဲ့ အထိေတာ့ မရွိေသးဘူးလုိ႔ က်ေနာ္ ယူဆပါတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းေတြ အားေကာင္းလာမယ္ ဆုိရင္ေတာ့ ေဒသတြင္းမွာ စီးပြားေရးအရ ထိပ္တန္း ႏုိင္ငံတခုအထိ ျဖစ္လာႏုိင္တယ္လုိ႔လည္း ႏုိင္ငံတကာ ဘ႑ာေရး အဖဲြ႔အစည္းေတြက ခန္႔မွန္းထားတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ အပါအ၀င္ ျပည္ပက လုပ္ငန္းႀကီးေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ႏုိင္ဖုိ႔ စိတ္အား ထက္သန္ေနတာပါ။ ဇူလုိင္လထဲမွာ တုန္းကလည္း GE, Coca Cola, Caterpillar, Goldman Sachs စတဲ့ ထင္ရွားတဲ့ ကုမၸဏီႀကီးေတြ အပါအ၀င္ အေမရိကန္ လုပ္ငန္း ၃၇ ခုက ထိပ္တန္း စီးပြားေရး သမားေပါင္း ၇၀ ေလာက္ ပါ၀င္တဲ့ ကုိယ္စားလွယ္ အဖဲြ႔တဖဲြ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ သြားေရာက္ ေလ့လာခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း လက္ေတြ႔အားျဖင့္ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ႏုိင္ဖုိ႔ အတြက္ အဟန္႔အတားေတြကလည္း ရွိေနဆဲပါ။
အထူးသျဖင့္ကေတာ့ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြအတြက္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း အေသးစိတ္ေတြ ပါ၀င္မယ့္ ဥပေဒတရပ္ အခုအခ်ိန္အထိ ထြက္ေပၚ မလာေသးတဲ့အတြက္ ေရွ႔ဆက္ ဘာမွ မလုပ္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိး ျဖစ္ေနရတယ္္လုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ႀကီး ဒဲရစ္ မစ္ခ်ဲ (Derek Mitchell) ကေျပာပါတယ္။
“ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ က်ေနာ္ေျပာခဲ့ သလုိပါပဲ အတြင္းက်က်ေတာ့ မသိရပါဘူး။ ဒါက က်ေနာ္တို႔ အတြက္ေရာ တျခားစီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ အတြက္ပါ စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္ေနရပါတယ္။ မူၾကမ္းနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဘာေတြ ေဆြးေႏြး ေျပာဆုိေနတယ္ ဆုိတာေတြကုိ သိရၿပီး အနည္းဆုံး မွတ္ခ်က္ေပးတာ၊ တုိင္ပင္တာေတြ လုပ္ႏုိင္ ဆုိရင္ေတာ့လည္း ေကာင္းတာေပါ့ဗ်ာ။”
ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြကုိ ဆဲြေဆာင္ႏုိင္ဖုိ႔ ရည္ရြယ္ၿပီး ၁၉၈၈ ခုႏွစ္က ျပ႒ာန္းထားတဲ့ ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒကုိေတာ့ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ၿပီး လႊတ္ေတာ္မွာ တင္သြင္းထားၿပီး အေသးစိတ္ ျပင္ဆင္မႈေတြကုိ လုပ္ေဆာင္ေနတာပါ။ ဥပေဒသစ္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံက အငယ္စားနဲ႔ အလတ္စား ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြ၊ ျပည္တြင္း လုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႔ စုိက္ပ်ဳိးေရး ေမြးျမဴေရး လုပ္ငန္းေတြ စတာေတြကုိ ႏုိင္ငံျခားက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံတာမ်ဳိးကုိ ခြင့္မျပဳပဲ တားျဖစ္ထားဖုိ႔ အဆုိျပဳခ်က္ေတြ ပါ၀င္တယ္လုိ႔လည္း လႊတ္ေတာ္ အသုိင္းအ၀ုိင္းက ေျပာပါတယ္။ ဒီလုိပဲ ျပည္တြင္း လုပ္ငန္းရွင္ေတြ လက္လွမ္းမမီတဲ့ အဆင့္ျမင့္ နည္းပညာ လုပ္ငန္းေတြမွာသာ ျပည္ပလုပ္ငန္းေတြကုိ ရာခုိင္ႏႈန္းျပည့္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံခြင့္ျပဳဖုိ႔၊ က်န္လုပ္ငန္းေတြမွာေတာ့ အစုိးရနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္း တခုခု၊ လူပုဂၢိဳလ္ တဦးဦးနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ အစုရွယ္ယာ အနည္းဆုံး ၃၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ထည့္၀င္ၿပီး ဖက္စပ္ လုပ္ကုိင္ခြင့္ျပဳဖုိ႔ စတာေတြ ထည့္သြင္းထားတာပါ။
ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူေတြ ေျမငွားရမ္းခြင့္ကုိေတာ့ ဥပေဒေဟာင္းမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ခြင့္ျပဳထားရာကေန ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ အထိ တုိးျမႇင့္ဖုိ႔နဲ႔ လုိအပ္ရင္ ေနာက္ထပ္ ၁၀ ႏွစ္စီ ၂ ႀကိမ္ သက္တမ္းတုိးခြင့္ ေပးသြားဖုိ႔လည္း ရည္ရြြယ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိပဲ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ စတင္လုပ္ေဆာင္တဲ့ အခ်ိန္ကစလုိ႔ ၅ ႏွစ္ အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ျပဳဖုိ႔ ေနာက္ပုိင္းမွာလည္း စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြက တုိင္းျပည္အတြက္ အက်ဳိးရွိမယ္ဆုိရင္ တုိးေပးသြားဖုိ႔ စတာေတြကုိလည္း အဆုိျပဳထားတာပါ။
ဒါေပမဲ့လည္း ဥပေဒအျဖစ္ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္မွာ ကတည္းက ထြက္ေပၚလာမယ္လုိ႔ အမ်ားကေမွ်ာ္လင့္ထားေပမဲ့ အခုအခ်ိန္အထိ အတည္မျပဳႏုိင္ေသးပဲ ျဖစ္ေနတာမုိ႔ စီးပြားေရး သမားေတြၾကား ပေဟဠိ ျဖစ္ေနရတယ္လုိ႔ ျမန္မာ့စီးပြားေရး အေျခအေနကုိ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာေနတဲ့ ပါေမာကၡ တာနဲလ္ ကေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္ နားလည္ ထားသေလာက္ကေတာ့ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အေခ်အတင္ ေဆြးေႏြးမႈေတြ ေနာက္ထပ္ လနဲ႔႔ခ်ီ လုပ္ၾကဦးမွာပါ။ ဒါကုိလည္း ႏုိင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူေတြက စိတ္၀င္တစား ေစာင့္စားေနၾကတယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္း တခ်ဳိ႔ကေတာ့ ျပည္ပလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ရာမွာ သူတို႔အတြက္ အကာအကြယ္ ရေစမယ့္ အစီအမံေတြ အတြက္ တြန္းအားေပးေနတာေတြ ရွိတယ္လုိ႔ ေျပာေနၾကတာလည္း ၾကားရပါတယ္။”
စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြအတြက္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြ ထြက္ေပၚလာဖုိ႔ ၾကန္႔ၾကာမႈေတြေၾကာင့္ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံလုိသူေတြ အခက္ႀကံဳ ေနရသလုိ ျပည္တြင္း လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ဖက္ကေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ အကန္႔အသတ္နဲ႔သာ ေလွ်ာ့ေပါ့ ေပးထားတာေၾကာင့္ အဟန္႔အတားေတြ ရွိေနတယ္္လို႔ အျပစ္ဖုိ႔ ေနၾကတာပါ။
အထူးသျဖင့္ကေတာ့ စီးပြားေရးအရ ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကုိ အျပည့္အ၀ ဖယ္ရွား မေပးေသးတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ ေဒၚလာနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ လုပ္ကုိင္ရတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ ကုန္သြယ္မႈ လုပ္ငန္းေတြမွာ အခက္ေတြ႔ရတယ္လုိ႔ ျမန္မာ-တ႐ုတ္ ကုန္သည္ႀကီးမ်ား အသင္းရဲ႔ ဥကၠ႒ လုိင္ ေဆာင္ရွန္း (Lai Songsheng) ကေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံက က်ေနာ္တုိ႔ ကုမၸဏီ အေနနဲ႔ ေငြအလဲႊအေျပာင္းေတြ၊ လက္ခံတာေတြ လုပ္တဲ့ ေနရာမွာ အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီး ႀကံဳေနရပါတယ္။ တခါတေလ ကံမေကာင္းရင္ ပုိက္ဆံေတြကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ခံရတာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္တတ္ပါေသးတယ္။”
အေမရိကန္ ဘ႑ာေရး ၀န္ႀကီးဌာနက ခြင့္ျပဳလုိက္တဲ့ အေထြေထြ လုပ္ပို္င္ခြင့္ လိုင္စင္ အမွတ္ ၁၆ နဲ႔ ၁၇ တုိ႔အရ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ ဘ႑ာေရး ၀န္ေဆာင္မႈေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ အသစ္ေတြကုိ လုပ္ကုိင္ခြင့္ ရၾကေတာ့မွာ ျဖစ္ေပမဲ့လည္း ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ဒီမုိကေရစီ အက္ဥပေဒအရ ျမန္မာႏုိင္ငံက ကုန္ပစၥည္းေတြ တင္သြင္းခြင့္ကုိ တားျမစ္ထားတဲ့ ဥပေဒကုိေတာ့ ၾသဂုတ္လ ၂ ရက္ေန႔ကပဲ အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္က ေနာက္ထပ္ တႏွစ္ သက္တမ္း တုိးထားတာပါ။
ဒီလုိ တားျမစ္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ ျမန္မာလုပ္ငန္းရွင္ေတြအတြက္ နစ္နာစရာေတြ ျဖစ္ရတယ္္လို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ ကုန္သြယ္မႈ ျမႇင့္တင္ေရး ေကာင္စီ ဒုဥကၠ႒ ေဂါင္ ဂ်င္ခၽြန္း (Gao Jingchuan) ကေျပာပါတယ္။
“အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံဖုိ႔ အခုအခါ ခြင့္ျပဳလုိက္ပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံကေန အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကုိ ကုန္တင္ပုိ႔မႈေတြမွာေတာ့ တားျမစ္ထားဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက က်ေနာ္တုိ႔အတြက္ နစ္နာပါတယ္။”
ေ၀ဖန္သူေတြကေတာ့ ကုန္တင္ပုိ႔မႈကုိ အေမရိကန္က ဆက္လက္ တားျမစ္ထားတဲ့အတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံက ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ လုပ္ငန္းေတြ တုိးတက္မႈမွာ အဟန္႔အတား ျဖစ္ရတယ္လုိ႔ ေျပာၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ အစုိးရကေတာ့ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ေလွ်ာ့ေပးၿပီး စီးပြားေရး လုပ္ကုိင္ခြင့္ ေပးသြားမယ္ ဆုိေပမဲ့လည္း ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မရွိတာ၊ စစ္တပ္က တုိင္းျပည္ စီးပြားေရးမွာ လႊမ္းမုိးေနတာေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္သြားဖုိ႔ လုိေသးတယ္လုိ႔ သတိေပး ထားတာပါ။ ဒီအတြက္လည္း ျမန္မာလူထုအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစမယ့္ က႑ေတြကုိ ဦးစားေပးၿပီး အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကုိ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းသာ ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးႏုိင္မယ္လုိ႔ ေျပာဆုိထားတာလည္း ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း တင္ျပရင္းနဲ႔ပဲ ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑ကုိ ရပ္နားပါရေစ။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ႏုိင္မယ့္ အလားအလာေတြ၊ စိမ္ေခၚမႈေတြ ရွိေနတဲ့အေၾကာင္း အေမရိကန္ ကုမၸဏီေပါင္း ၂၀ ပါ၀င္တဲ့ ကုိယ္စားလွယ္အဖဲြ႔ တာ၀န္ရွိသူေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံ ခရီးစဥ္ အဆုံးသတ္ခ်ိန္မွာ အသိအမွတ္ျပဳ ေျပာဆုိသြားၾကပါတယ္။ ျမန္မာအစုိးရ တာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ ပထမဆုံးအႀကိမ္ အစုိးရ႐ုံးစုိက္ရာ ေနျပည္ေတာ္မွာ ေတြ႔ဆုံခဲ့တဲ့ ၃ ရက္ၾကာ ခရီးစဥ္မွာေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံၾကား စီးပြားေရးအရ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ သြားႏုိင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကုိ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတာပါ။
စီးပြားေရး ကုိယ္စားလွယ္ အဖဲြ႔ကုိ ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ စကၤာပူ အေျခစုိက္ အေမရိကန္ ကုန္သည္ႀကီးမ်ား အသင္းရဲ႔ ဥကၠ႒ ဆုိင္မြန္ ခန္ (Simon Kahn) ကေတာ့ ၂ ႏုိင္ငံၾကား ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြကေန အက်ဳိးေက်းဇူး ခံစားရႏုိင္တဲ့ အလားအလာေကာင္းေတြ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိေနတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
“လုပ္ငန္းေပါင္းစုံမွာ အခြင့္အလန္းေတြ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိေနတယ္ ဆုိတာက အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ အတြက္တင္ မကပါဘူး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဖံြၿဖိဳးတိုးတက္ေရးမွာလည္း အေထာက္အကူ ေပးႏုိင္တာက ပုိၿပီးေတာ့ေတာင္ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကစလုိ႔ အရပ္သား အစုိးရ တရပ္အျဖစ္ ေပၚေပါက္ လာၿပီးတဲ့ေနာက္ ၂ ႏုိင္ငံၾကား အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံေရးေတြ တုိးျမႇင့္လာရာက စီးပြားေရးအရ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ဖုိ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကုိလည္း ေလွ်ာ့ေပါ့ ေပးခဲ့တာပါ။ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ ဘ႑ာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ခြင့္ လုိင္စင္ေတြကုိလည္း ခြင့္ျပဳေပးခဲ့သလုိ၊ အေခ်အတင္ ျဖစ္စရာ ျဖစ္ေနရတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ စြမ္းအင္က႑ အပါအ၀င္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ အသစ္ေတြ လုပ္ကုိင္ခြင့္လည္း ေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္လည္း ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ အဆက္ျပတ္ေနခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ စနည္းနာ အကဲခတ္တာေတြလည္း လုပ္လာခဲ့ၾကတာပါ။
ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေငြထုတ္ၿပီး လုပ္ကုိင္တဲ့ အထိေတာ့ မရွိေသးဘူးလုိ႔ က်ေနာ္ ယူဆပါတယ္ ...
ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာ အစုိးရရဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အစီအစဥ္ေတြ ေရရွည္ခံမခံ၊ လုပ္ငန္းေတြ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ ရေလာက္ေအာင္ အေျခအေန ေပးမေပး၊ အခုအခ်ိန္အထိ မေရရာေသးတာမုိ႔ လက္ေတြ႔မွာေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံ လုပ္ကုိင္လာတာမ်ဳိး မေတြ႔ရ ေသးဘူးလုိ႔ ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံ Macquarie တကၠသုိလ္က ပါေမာကၡ ေရွာင္တာနဲလ္ (Sean Turnell) က ေျပာပါတယ္။
“အခြင့္အလန္းေကာင္းေတြ ရွိေနတယ္ဆုိတာကေတာ့ မွန္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ကုမၸဏီေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သြားၿပီး စနည္းနာၾကတာ၊ အေျခအေနကုိ အကဲခတ္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းေတြလုိ အေျခအေန ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက စိတ္ခ်ရတဲ့အထိ ျဖစ္ဖုိ႔ လုိေသးတာေၾကာင့္ ဒီအထဲက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေငြထုတ္ၿပီး လုပ္ကုိင္တဲ့ အထိေတာ့ မရွိေသးဘူးလုိ႔ က်ေနာ္ ယူဆပါတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းေတြ အားေကာင္းလာမယ္ ဆုိရင္ေတာ့ ေဒသတြင္းမွာ စီးပြားေရးအရ ထိပ္တန္း ႏုိင္ငံတခုအထိ ျဖစ္လာႏုိင္တယ္လုိ႔လည္း ႏုိင္ငံတကာ ဘ႑ာေရး အဖဲြ႔အစည္းေတြက ခန္႔မွန္းထားတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ အပါအ၀င္ ျပည္ပက လုပ္ငန္းႀကီးေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ႏုိင္ဖုိ႔ စိတ္အား ထက္သန္ေနတာပါ။ ဇူလုိင္လထဲမွာ တုန္းကလည္း GE, Coca Cola, Caterpillar, Goldman Sachs စတဲ့ ထင္ရွားတဲ့ ကုမၸဏီႀကီးေတြ အပါအ၀င္ အေမရိကန္ လုပ္ငန္း ၃၇ ခုက ထိပ္တန္း စီးပြားေရး သမားေပါင္း ၇၀ ေလာက္ ပါ၀င္တဲ့ ကုိယ္စားလွယ္ အဖဲြ႔တဖဲြ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ သြားေရာက္ ေလ့လာခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း လက္ေတြ႔အားျဖင့္ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ႏုိင္ဖုိ႔ အတြက္ အဟန္႔အတားေတြကလည္း ရွိေနဆဲပါ။
အထူးသျဖင့္ကေတာ့ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြအတြက္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း အေသးစိတ္ေတြ ပါ၀င္မယ့္ ဥပေဒတရပ္ အခုအခ်ိန္အထိ ထြက္ေပၚ မလာေသးတဲ့အတြက္ ေရွ႔ဆက္ ဘာမွ မလုပ္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိး ျဖစ္ေနရတယ္္လုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ႀကီး ဒဲရစ္ မစ္ခ်ဲ (Derek Mitchell) ကေျပာပါတယ္။
“ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ က်ေနာ္ေျပာခဲ့ သလုိပါပဲ အတြင္းက်က်ေတာ့ မသိရပါဘူး။ ဒါက က်ေနာ္တို႔ အတြက္ေရာ တျခားစီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ အတြက္ပါ စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္ေနရပါတယ္။ မူၾကမ္းနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဘာေတြ ေဆြးေႏြး ေျပာဆုိေနတယ္ ဆုိတာေတြကုိ သိရၿပီး အနည္းဆုံး မွတ္ခ်က္ေပးတာ၊ တုိင္ပင္တာေတြ လုပ္ႏုိင္ ဆုိရင္ေတာ့လည္း ေကာင္းတာေပါ့ဗ်ာ။”
ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြကုိ ဆဲြေဆာင္ႏုိင္ဖုိ႔ ရည္ရြယ္ၿပီး ၁၉၈၈ ခုႏွစ္က ျပ႒ာန္းထားတဲ့ ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒကုိေတာ့ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ၿပီး လႊတ္ေတာ္မွာ တင္သြင္းထားၿပီး အေသးစိတ္ ျပင္ဆင္မႈေတြကုိ လုပ္ေဆာင္ေနတာပါ။ ဥပေဒသစ္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံက အငယ္စားနဲ႔ အလတ္စား ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြ၊ ျပည္တြင္း လုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႔ စုိက္ပ်ဳိးေရး ေမြးျမဴေရး လုပ္ငန္းေတြ စတာေတြကုိ ႏုိင္ငံျခားက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံတာမ်ဳိးကုိ ခြင့္မျပဳပဲ တားျဖစ္ထားဖုိ႔ အဆုိျပဳခ်က္ေတြ ပါ၀င္တယ္လုိ႔လည္း လႊတ္ေတာ္ အသုိင္းအ၀ုိင္းက ေျပာပါတယ္။ ဒီလုိပဲ ျပည္တြင္း လုပ္ငန္းရွင္ေတြ လက္လွမ္းမမီတဲ့ အဆင့္ျမင့္ နည္းပညာ လုပ္ငန္းေတြမွာသာ ျပည္ပလုပ္ငန္းေတြကုိ ရာခုိင္ႏႈန္းျပည့္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံခြင့္ျပဳဖုိ႔၊ က်န္လုပ္ငန္းေတြမွာေတာ့ အစုိးရနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္း တခုခု၊ လူပုဂၢိဳလ္ တဦးဦးနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ အစုရွယ္ယာ အနည္းဆုံး ၃၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ထည့္၀င္ၿပီး ဖက္စပ္ လုပ္ကုိင္ခြင့္ျပဳဖုိ႔ စတာေတြ ထည့္သြင္းထားတာပါ။
ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူေတြ ေျမငွားရမ္းခြင့္ကုိေတာ့ ဥပေဒေဟာင္းမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ခြင့္ျပဳထားရာကေန ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ အထိ တုိးျမႇင့္ဖုိ႔နဲ႔ လုိအပ္ရင္ ေနာက္ထပ္ ၁၀ ႏွစ္စီ ၂ ႀကိမ္ သက္တမ္းတုိးခြင့္ ေပးသြားဖုိ႔လည္း ရည္ရြြယ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိပဲ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ စတင္လုပ္ေဆာင္တဲ့ အခ်ိန္ကစလုိ႔ ၅ ႏွစ္ အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ျပဳဖုိ႔ ေနာက္ပုိင္းမွာလည္း စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြက တုိင္းျပည္အတြက္ အက်ဳိးရွိမယ္ဆုိရင္ တုိးေပးသြားဖုိ႔ စတာေတြကုိလည္း အဆုိျပဳထားတာပါ။
ဒါေပမဲ့လည္း ဥပေဒအျဖစ္ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္မွာ ကတည္းက ထြက္ေပၚလာမယ္လုိ႔ အမ်ားကေမွ်ာ္လင့္ထားေပမဲ့ အခုအခ်ိန္အထိ အတည္မျပဳႏုိင္ေသးပဲ ျဖစ္ေနတာမုိ႔ စီးပြားေရး သမားေတြၾကား ပေဟဠိ ျဖစ္ေနရတယ္လုိ႔ ျမန္မာ့စီးပြားေရး အေျခအေနကုိ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာေနတဲ့ ပါေမာကၡ တာနဲလ္ ကေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္ နားလည္ ထားသေလာက္ကေတာ့ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အေခ်အတင္ ေဆြးေႏြးမႈေတြ ေနာက္ထပ္ လနဲ႔႔ခ်ီ လုပ္ၾကဦးမွာပါ။ ဒါကုိလည္း ႏုိင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူေတြက စိတ္၀င္တစား ေစာင့္စားေနၾကတယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္း တခ်ဳိ႔ကေတာ့ ျပည္ပလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ရာမွာ သူတို႔အတြက္ အကာအကြယ္ ရေစမယ့္ အစီအမံေတြ အတြက္ တြန္းအားေပးေနတာေတြ ရွိတယ္လုိ႔ ေျပာေနၾကတာလည္း ၾကားရပါတယ္။”
စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြအတြက္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြ ထြက္ေပၚလာဖုိ႔ ၾကန္႔ၾကာမႈေတြေၾကာင့္ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံလုိသူေတြ အခက္ႀကံဳ ေနရသလုိ ျပည္တြင္း လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ဖက္ကေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ အကန္႔အသတ္နဲ႔သာ ေလွ်ာ့ေပါ့ ေပးထားတာေၾကာင့္ အဟန္႔အတားေတြ ရွိေနတယ္္လို႔ အျပစ္ဖုိ႔ ေနၾကတာပါ။
အထူးသျဖင့္ကေတာ့ စီးပြားေရးအရ ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကုိ အျပည့္အ၀ ဖယ္ရွား မေပးေသးတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ ေဒၚလာနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ လုပ္ကုိင္ရတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ ကုန္သြယ္မႈ လုပ္ငန္းေတြမွာ အခက္ေတြ႔ရတယ္လုိ႔ ျမန္မာ-တ႐ုတ္ ကုန္သည္ႀကီးမ်ား အသင္းရဲ႔ ဥကၠ႒ လုိင္ ေဆာင္ရွန္း (Lai Songsheng) ကေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံက က်ေနာ္တုိ႔ ကုမၸဏီ အေနနဲ႔ ေငြအလဲႊအေျပာင္းေတြ၊ လက္ခံတာေတြ လုပ္တဲ့ ေနရာမွာ အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီး ႀကံဳေနရပါတယ္။ တခါတေလ ကံမေကာင္းရင္ ပုိက္ဆံေတြကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ခံရတာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္တတ္ပါေသးတယ္။”
အေမရိကန္ ဘ႑ာေရး ၀န္ႀကီးဌာနက ခြင့္ျပဳလုိက္တဲ့ အေထြေထြ လုပ္ပို္င္ခြင့္ လိုင္စင္ အမွတ္ ၁၆ နဲ႔ ၁၇ တုိ႔အရ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ ဘ႑ာေရး ၀န္ေဆာင္မႈေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ အသစ္ေတြကုိ လုပ္ကုိင္ခြင့္ ရၾကေတာ့မွာ ျဖစ္ေပမဲ့လည္း ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ဒီမုိကေရစီ အက္ဥပေဒအရ ျမန္မာႏုိင္ငံက ကုန္ပစၥည္းေတြ တင္သြင္းခြင့္ကုိ တားျမစ္ထားတဲ့ ဥပေဒကုိေတာ့ ၾသဂုတ္လ ၂ ရက္ေန႔ကပဲ အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္က ေနာက္ထပ္ တႏွစ္ သက္တမ္း တုိးထားတာပါ။
ဒီလုိ တားျမစ္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ ျမန္မာလုပ္ငန္းရွင္ေတြအတြက္ နစ္နာစရာေတြ ျဖစ္ရတယ္္လို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ ကုန္သြယ္မႈ ျမႇင့္တင္ေရး ေကာင္စီ ဒုဥကၠ႒ ေဂါင္ ဂ်င္ခၽြန္း (Gao Jingchuan) ကေျပာပါတယ္။
“အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံဖုိ႔ အခုအခါ ခြင့္ျပဳလုိက္ပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံကေန အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကုိ ကုန္တင္ပုိ႔မႈေတြမွာေတာ့ တားျမစ္ထားဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက က်ေနာ္တုိ႔အတြက္ နစ္နာပါတယ္။”
ေ၀ဖန္သူေတြကေတာ့ ကုန္တင္ပုိ႔မႈကုိ အေမရိကန္က ဆက္လက္ တားျမစ္ထားတဲ့အတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံက ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ လုပ္ငန္းေတြ တုိးတက္မႈမွာ အဟန္႔အတား ျဖစ္ရတယ္လုိ႔ ေျပာၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ အစုိးရကေတာ့ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ေလွ်ာ့ေပးၿပီး စီးပြားေရး လုပ္ကုိင္ခြင့္ ေပးသြားမယ္ ဆုိေပမဲ့လည္း ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မရွိတာ၊ စစ္တပ္က တုိင္းျပည္ စီးပြားေရးမွာ လႊမ္းမုိးေနတာေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္သြားဖုိ႔ လုိေသးတယ္လုိ႔ သတိေပး ထားတာပါ။ ဒီအတြက္လည္း ျမန္မာလူထုအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစမယ့္ က႑ေတြကုိ ဦးစားေပးၿပီး အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကုိ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းသာ ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးႏုိင္မယ္လုိ႔ ေျပာဆုိထားတာလည္း ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း တင္ျပရင္းနဲ႔ပဲ ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑ကုိ ရပ္နားပါရေစ။
From -VOA
No comments:
Post a Comment