ဒီတပတ္ ျမန္မာ့မ်က္ေမွာက္ေရးရာ အစီအစဥ္မွာ သတင္းမီဒီယာသမားေတြကို ဘယ္လို အကဲျဖတ္ၾကပါသလဲ၊ မီဒီယာသမားနဲ ့တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ ဘယ္လို ကြဲျပားသလဲ။ ကြယ္လြန္သူ ဥိး၀င္းတင္ရဲ ႔ သတင္းသမား ရုပ္ပံုလႊာနဲ ့ႏိုင္ငံေရး ရုပ္ပံုလႊာတို ့ကို ဦး၀င္းတင္အထိမ္းအမွတ္ ႏွစ္ပတ္လည္ေန ့႔ ဂုဏ္ျပဳအစီအစဥ္အျဖစ္ ေဒါက္တာဦးေအာင္ခင္၊ ဦးေက်ာ္ရင္ျမင့္ တို႔နဲ႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာ က သံုးသပ္ေဆြးေႏြးထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီေန႔က ဆရာဦးဝင္းတင္ ကြယ္လြန္ျခင္း ႏွစ္ပတ္လည္ေန႔ကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ျပဳလုပ္မယ့္အစီအစဥ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာဦးဝင္းတင္ အေၾကာင္းႀကီးပဲေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဆရာဦးဝင္းတင္နဲ႔ ပတ္သက္ခဲ့တဲ့ ဘဝ တစိတ္တေဒသျဖစ္တဲ့ Journalism အေၾကာင္း၊ သတင္းမီဒီယာအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ပါတယ္။ သတင္းမီဒီယာသမားေတြကို ဘယ္လို တိုင္းတာၾကလဲ။ Creditability နဲ႔ တိုင္းတာတယ္။ ဦးဝင္းတင္ လုပ္ခဲ့တဲ့ နမူနာက ဒီေဘာင္ထဲမွာ ဘယ္ေလာက္ ဝင္သလဲဆိုတာကို အဓိက ေျပာခ်င္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာဦးေအာင္ခင္ကို ပထမဦးဆံုး ေျပာေစခ်င္ပါတယ္။
ဦးေအာင္ခင္ ။ ။ အေျခအေနေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ သာမန္အေျခအေနမွာေတာ့ ျဖစ္ရပ္မွန္ေတြကို လုိက္ၿပီးေတာ့ ေဖာ္ထုတ္တဲ့လူေတြ။ ဖိႏိွပ္တဲ့ႏုိင္ငံေတြမွာေတာ
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာဦးေက်ာ္ရင္ျမင့္ ဘယ္လို သံုးသပ္လုိပါလဲ။
ဦးေက်ာ္ရင္ျမင့္။ ။ က်ေနာ္ကလည္း ဆရာဦးေအာင္ခင္နဲ႔ သေဘာတူပါတယ္။ က်ေနာ့္အျမင္ နည္းနည္းေလး ျဖည့္စြက္ခ်င္တာကေတာ့ သူ႔ရဲ ႔ ရပ္တည္တဲ့ဘက္။ ဆရာဦးဝင္းတင္ မႏၱေလးမွာ လာၿပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္သြားတုန္းက ဟံသာဝတီသတင္းစာ က အစိုးရသတင္းစာ ျဖစ္တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းလို အာဏာ အင္မတန္ မာန္တက္သူရဲ ႔ လက္ေအာက္မွာေတာင္ ဦးဝင္းတင္ လုပ္သြားတဲ့ သတင္းစာကို ျပည္သူ႔သတင္းစာအျဖစ္ ျပည္သူလူထုက လက္ခံခဲ့ၾကတယ္။ ဆရာဦးဝင္းတင္ က သူ ဘယ္ဘက္ကလဲဆုိရင္ ျပည္သူလူထုဘက္က ေနသြားခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ျပည္သူလူထုက သူကို ခ်စ္တယ္လို႔ အဲဒီလို ျမင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တခုက အမွန္တရားဆုိတာလဲ ေခတ္အလိုက္ ေျပာင္းတယ္ဆိုတာလဲ တခါတခါ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ကမာၻေပၚမွာ တိုးတက္တဲ့ အယူအဆဆိုတဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒ သိပ္ၿပီးလႊမ္းမုိးဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနခ်ိန္မွာ ကြန္ျမူနစ္ဝါဒ ထြန္းကားေရးကို ဦးတည္ၿပီးေတာ့ လုပ္ခဲ့ၾကတဲ့ သတင္းစာဆရာႀကီးေတြ ႏိုင္ငံတကာမွာ ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီဝါဒ က်ဆံုးသြားၿပီးေတာ့ ဒီမုိကေရစီေခတ္ ေရာက္လာတဲ့အခါမွာ လူ႔အခြင့္အေရးတုိ႔ ဘာတို႔ကို ဦးစားေပးလာတယ္။ တပါတီ အာဏာရွင္စနစ္ထက္။ အဲဒီအခါၾကေတာ့ သူတုိ႔ရဲ ႔ ရပ္တည္ခ်က္ကို ျပန္ေျပာင္းသံုးသပ္ဖို႔ လိုပါသလား။
ဦးေအာင္ခင္ ။ ။ အဲဒါလဲ စဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္ေပါ့။ တခုတည္းနဲ႔ တရားေသ ယူလုိ႔ေတာ့ မရဘူးေပါ့။ သူ႔ေခတ္နဲ႔ သူ႔အခါ ျဖစ္လာတဲ့ကိစၥေတြ။ ဗမာျပည္မွာ အရင္တုန္းက ဆုိရွယ္လစ္ေရာဂါ၊ ကြန္ျမူနစ္ေရာဂါ ထခဲ့တယ္။ ဒီေရာဂါ ထခဲ့တာကို ေနာင္ အသက္ႀကီးလာတဲ့အခါ ျပန္ၿပီးဆင္ခ်င္တဲ့အခါ ဒီဟာေတြ ေတြ႔လာတယ္။ ဥပမာ ဗမာျပည္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဗမာသမုိင္းမွာ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းတာၾကာေတာ့ ဝါဒျဖန္႔တာေတြက အရမ္းမ်ားတယ္။ သူ ဝါဒျဖန္႔တဲ့အထဲမွာ ကေလးေတြနဲ႔ တုိင္းသူျပည္သားေတြ အကုန္လံုး နစ္မြန္းေနခဲ့တယ္။ ခင္မ်ားတုိ႔လည္း သိပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက အဂၤလိပ္အစိုးရနဲ႔ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ လြတ္လပ္ေရးကို ယူခဲ့တယ္။ စစ္တပ္က ဗမာတပ္မေတာ္ပါတဲ့ အခန္းက႑က နည္းနည္းေလးပါ။ ဂ်ပန္လက္ေအာက္ ဂ်ပန္ေခတ္မွာ တသက္လံုး ၿငိမ္ေနတာ။ ၿငိမ္ေနၿပီးေတာ့ အဂၤလိပ္က စစ္ႏုိင္ေတာ့မယ္ထင္ေတာ့မွ ထၿပီးေတာ္လွန္ေရး လုပ္တာ။ တစိတ္ကို တအိတ္လုပ္ၿပီးေတာ လြတ္လပ္ေရးကို ဒို႔တိုက္ခဲ့တယ္ဆိုၿပီးေတာ့
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာဦးေက်ာ္ရင္ျမင့္ ဘာေျပာခ်င္ပါလဲ။ ေခတ္အလိုက္ ေပၚပင္ ဝါဒျဖန္႔တဲ့ဟာေတြ။ ေခတ္စားေနတဲ့ အယူအဆေတြဘက္က ရပ္တည္ခဲ့တဲ့ သတင္းသမားေတြကို ေနာင္တခ်ိန္မွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ သမုိင္းနဲ႔ ဆန္းစစ္ၿပီးေတာ့ အကဲျဖတ္သံုးသပ္သင့္တယ္လို႔ ယူဆပါလား။
ဦးေက်ာ္ရင္ျမင့္။ ။ ယူဆပါတယ္။ သတင္းစာဆရာတေယာက္က သူ ဘယ္ဘက္က ရပ္တည္ခဲ့တာလဲ။ အစိုးရအက်ဳိးကို ဝါဒျဖန္႔ေပးသလား။ ေနာက္တခါ အစိုးရဆီက အခြင့္အေရးေတြကို လက္သိပ္ထိုးၿပီးေတာ့ျဖစ္ျဖစ
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တခုက သတင္းသမားေတြအတြက္ အဓိက အေရးႀကီးဆံုးျဖစ္တဲ့ Creditability အမွန္တရားကို စြဲစြဲၿမဲၿမဲ အခ်က္အလက္အားျဖင့္ အျဖစ္မွန္ကို အေျခခံၿပီးေတာ့ ေဖာ္ထုတ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔ တုိင္းတာရမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံအေျခအေန။ အထူးသျဖင့္ ဦးဝင္းတင္တုိ႔ ဒီမုိကေရစီ အေျပာင္းအလဲမွာ ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ကာလမွာ ဦးဝင္းတင္ဟာ သတင္းသမားတေယာက္ထက္ ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားသူ တဦးျဖစ္ေနၿပီလို႔ ထင္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဦးဝင္းတင္ကို သတင္းသမားအေနနဲ႔ အမွတ္ေပးစရာမ်ားမ်ား ရွိပါလား။ ႏုိင္ငံေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူအျဖစ္ အမွတ္ေပးစရာ ပိုမ်ားေနလားဆိုတာကို က်ေနာ္ သိခ်င္ပါတယ္။ ဆရာဦးေအာင္ခင္ ဘယ္လုိ ျမင္ပါလဲ။
ဦးေအာင္ခင္ ။ ။ အခုကေတာ့ Activist နဲ႔ Journalists တို႔ ေရာကုန္တာေပါ့။ ေနာက္ပိုင္းၾကေတာ့ ၈၈ ေနာက္ပိုင္းမွာ အဲဒါမ်ဳိးေတြ ျဖစ္ကုန္ေတာ့ Scholar လည္း Activists ျဖစ္ကုန္တယ္။ က်ေနာ္တို႔လည္း Scholar ကေန Activist, Journalist အကုန္လံုး ေရာကုန္တာေပ့ါ။ ဆိုေတာ့ အရင္တုန္းကလုိ အေနာက္တုိင္းမွာလို သီးသန္႔။ ဥပမာ Eger Snow တုိ႔ဆို တရုတ္ျပည္သြား ေလ့လာၿပီးေတာ့ သီးသန္႔ Journalist သေဘာမ်ဳိးနဲ႔ ေတာက္ေလွ်ာက္ေနလာခဲ့တယ္။ တရုတ္ျပည္အေၾကာင္း ေရးၿပီးေတာ့ ေနလာေတာ့ သူက Journalist . ဒါေပမဲ့ သူက Sympathize ျဖစ္တယ္။ တရုတ္ Cause နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့။ အဲဒါမ်ုိးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ရွိလဲရွိမယ္။ ဒါေပမဲ့ မ်ားေသာအားျဖင့္ကေတာ့ အစိုးရကလဲ ႏိွပ္စက္ေတာ့။ ဥပမာ လူထုဦးလွတုိ႔ ဘာတို႔ဆို အဲဒီလို ပံုစံမ်ဳိး ျဖစ္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာေက်ာ္ရင္ျမင့္ သေဘာလည္း ေျပာပါ။
ဦးေက်ာ္ရင္ျမင့္။ ။ ေလာေလာဆယ္ အေျခအေနမွာေတာ့ ေရာေနတယ္။ Activists ေတြကလဲ Journalists ဝင္လုပ္ေနၾကတယ္။ Journalists ေတြကလဲ Journalist အလုပ္အျပင္ Activist အျဖစ္နဲ႔ ဝင္လုပ္ေနၾကတယ္။ က်ေနာ့္ ဆႏၵေျပာရလို႔ရွိရင္ Activists ေတြကလဲ Activists သက္သက္ပဲ လုပ္ေစခ်င္တယ္။ သူတုိ႔ တကယ္ေတာ့ Journalism ကို အျပည့္အဝ နားမလည္ပါဘူး။ အလားတူပဲ Journalists ေတြကလဲ ကိုယ့္အလုပ္ပဲ ကိုယ္လုပ္ခ်င္ပါတယ္။ လုပ္ေစခ်င္ပါတယ္။ Activists မလုပ္ေစခ်င္ဘူး။ ဆရာဦးဝင္းတင္ကို ပိုင္းျခားၿပီး ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ဆရာဦးဝင္းတင္ ႏုိင္ငံေရးေလာကထဲ ေရာက္သြားခ်ိန္မွာ သတင္းစာဆရာ အလုပ္ေတြကို မလုပ္သေလာက္ပါပဲ။ ဒီလႈိင္းမွာ စာေရးတဲ့ စာေရးဆရာ အျဖစ္နဲ႔ ရပ္တည္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ သူကေတာ့ မေရာဘူးလို႔ က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ တကယ္ေတာ့ သတင္းသမား၊ သတင္းစာဆရာအေနနဲ႔ သတင္းသမားပီပီ သတင္းသမားရႈေထာင့္က Creditable ျဖစ္တဲ့ ဂုဏ္သိကၡာရွိတဲ့ လူထုကို အမွန္အတိုင္း နားလည္ေစႏုိင္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္။ အဲဒီအတြက္ သတင္းသမားတုိင္း တာဝန္ရွိတယ္။ ဒီအတြက္ တုိက္ပြဲဝင္ေနၾကတယ္လို႔လဲ တိုင္းတာႏုိင္တယ္။ ဆိုေတာ့ Activists မဟုတ္တဲ့ သတင္းသမားတေယာက္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ တုိက္ပြဲဝင္ေနျခင္းက လူ႔အဖြဲအစည္းအတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္တယ္။ သူကို Activist နဲ႔ တန္းတူခ်ီးက်ဴးထုိက္တယ္လို႔
ဦးေအာင္ခင္ ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ အဲဒါကို ေျပာၾကတာေပါ့ Activist ဆိုတဲ့ စကားကလဲ အခုေပၚလာတာ မၾကာေသးဘူး။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ။ အကုန္လံုး ခ်ဳိးႏိွမ့္ခံေနရေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးထဲမွာ ဂ်ာနယ္လစ္ အခြင့္အေရးလည္း ပါတာေပါ့။ ရိုးရိုးသာမန္ Political Freedom လည္း ပါတာေပါ့။ အဲဒါကို ေျပာရင္လဲ သူကို Activist လို႔လည္း ေျပာလို႔ရတယ္။ ဒီေနရာမွာ ခြဲျခားဖို႔က ေတာ္ေတာ္ခက္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာေက်ာ္ရင္ျမင့္..
ဦးေက်ာ္ရင္ျမင့္။ ။ က်ေနာ္ကေတာ့ ဂ်ာနယ္လစ္ကေတာ့ အခုဆိုရင္ ကိုပါႀကီး အျမင္လြယ္ဆံုး ဥပမာေပးရရင္။ သူတုိ႔ လုပ္ႏုိင္သေလာက္ အသက္ေတာင္စြန္႔ၿပီး လုပ္ေနတာဆုိေတာ့ ခ်ီးက်ဴးသင့္တယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ မေရာေထြသင့္ဘူးလို႔ ျမင္တဲ့ဘက္ကပါ။ ဂ်ာနယ္လစ္ကလဲ ဂ်ာနယ္လစ္အလုပ္ကို သက္သက္လုပ္ပါ။ Activists ကလဲ ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈကို သက္သက္လုပ္လုိ႔ရွိရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းမယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုး အခုျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆရာဦးဝင္းတင္လည္း ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီ။ ဒါေပမဲ့ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ အစိုးရက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္တယ္ဆိုတဲ့ကာလေပါ့။ အဲဒီအခ်ိန္အတြင္းမွာ သတင္းေလာကရဲ ႔ တုိးတက္ထူးျခားမႈ ဘယ္ဘက္ကို ဦးတည္ေနသလဲဆိုတာ ဆရာဦးေအာင္ခင္ ျပည္တြင္းက သတင္းေတြလဲ ဖတ္ရၾကည့္ရမယ္ ထင္ပါတယ္။ ဆရာ ဘယ္လို သံုးသပ္လိုပါလဲ။ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံ သတင္းသမား၊ သတင္းေလာက Trend က ဘယ္ကို သြားေနပါလဲ။
ဦးေအာင္ခင္ ။ ။ ေရးတဲ့လူေတြက ေတာ္ေတာ္မ်ားတယ္။ မ်ားၿပီးေတာ့ က်ေနာ္ မွတ္မိသေလာက္ကေတာ့ အခ်က္အလက္ ျပည့္ျပည့္စံုစံုကို ကိုးကားၿပီးေတာ့ ႏိႈက္ႏိႈက္ခၽြတ္ခၽြတ္ လုပ္တဲ့လူက နည္းတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေျပာသမွ် ေတြ႔သမွ်အကုန္ ေရးၾကတဲ့အဆင့္ေလာက္ပဲ ရွိေသးတယ္။ ဒါလဲပဲ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ခြင့္ေပၚလာေသးတာ မၾကာေသးတဲ့အတြင္ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ႏွစ္ၾကလာတဲ့အခါၾကေတာ့ တျဖည္းျဖည္း စစ္သြားမွာေပါ့။ အခုေလာေလာဆယ္ေတာ့ တခ်ဳိ ႔ဟာေတြဆိုလိုရွိရင္ က်ေနာ္ပဲ ႏုိင္ငံျခားေရာက္ေနတာ ၾကာလို႔လား မေျပာတတ္ဘူး။ သူတုိ႔ ေရးတာေတြကို နားလည္ေအာင္ေတာင္ မနည္းဖတ္ရတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာေက်ာ္ရင္ျမင့္ကေတာ့ အခုျပည္တြင္း ေခတ္သစ္ သတင္းေလာကမွာ ဦးေဆာင္ပါဝင္ေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာ ဘယ္လို သံုးသပ္လိုပါလဲ။ ဆရာတုိ႔ရဲ ႔ ေရွ ႔အလားအလာ နဲ႔ လက္ရွိ အေျခအေန။
ဦးေက်ာ္ရင္ျမင့္။ ။ အခု ျပည္တြင္းက သတင္းစာသမားေတြထဲမွာ လူငယ္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားလာတယ္။ အဲဒီ လူငယ္ေတြက ပိုၿပီးေတာ့လဲ ႀကိဳးစားတယ္။ သတိၱလည္း ပိုေကာင္းတယ္။ ေနာက္ က်ေနာ္တုိ႔ ျပည္တြင္းမွာ သတင္းစာသင္တန္းေတြ ဖြင့္လာၾကတယ္။ Investigative Reporting ႏိႈက္ႏိႈက္ခၽြတ္ခၽြတ္ ေလ့လာစမ္းစစ္ၿပီး သတင္းေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေရးသားတဲ့ဘက္ကို လူငယ္ေတြကလည္း စိတ္ဝင္စားသလို။ က်ေနာ္တို႔ေတြ အဲဒီဘက္ကို အခု သြားဖုိ႔အတြက္ ျပင္ဆင္ေနပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ သိပ္မၾကာခင္အတြင္းမွာ အဲဒီလုိ သတင္းေထာက္ေတြလည္း ေပၚေပါက္လာမယ္။ အဲဒီလုိ ႏိႈက္ႏိႈက္ခၽြတ္ခၽြတ္ ေလ့လာစမ္းစစ္ၿပီး ေရးတဲ့သတင္းေတြလည္း ဖတ္ၾကရမယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။
VOA
ငရဲျပည္မွာေတာင္ကြန္ျမူနစ္၀ါဒျဖန္ ့ခ်ီမဲ ့လူ။
ReplyDelete