ျမန္မာ့ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ အဆိုးဘက္ဦးတည္မွာစိုးရိမ္

ျမန္မာႏုိင္ငံက ႏုိင္္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔အတူ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပတုိ႔လုိ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြက အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ေလွ်ာ့ေပါ့လာတဲ့ အတြက္ ႏုိင္ငံျခား ကုမၸဏီေတြလည္း ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ ဖုိ႔ ျပင္ဆင္ေနၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အထီးက်န္ျဖစ္ေနခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ မွာ ေခါင္းပုံျဖတ္ အျမတ္ထုတ္တဲ့ အေျခအေနေတြ ေပၚေပါက္လာမွာကုိ စုိးရိမ္မကင္း ျဖစ္တာေတြလည္း ရွိေနၾကတာပါ။ ဒီအေၾကာင္း ဗြီအုိေအ သတင္းေထာက္ Scott Stearns သတင္းေပးပုိ႔ ထားတာကုိေတာ့ ကုိေအာင္လြင္ဦးက ေျပာျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပႏုိင္ငံေတြရဲ႔ ပိတ္ဆုိ႔ဒဏ္ခတ္မႈေတြနဲ႔အတူ ျမန္မာႏုိင္ငံက ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြေၾကာင့္ ျပည္ပက လုပ္ငန္းေတြ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖုိ႔ အခက္ႀကံဳေနခဲ့ရေပမဲ့ အခုအခါ အေရးယူမႈေတြ ေလ်ာ့ပါးလာတာနဲ႔အမွ် ၀င္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ စုိင္းျပင္းလာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ဧရာမလုပ္ငန္းႀကီးေတြျဖစ္တဲ့ Google, Coca-Cola, General Motors စတဲ့ ကုမၸဏီေတြပါ ပါ၀င္လာၾကတာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း အလုပ္သမား အခြင့္အေရးေတြ၊ လုပ္ငန္းခြင္ အေျခအေနေတြ အားမေကာင္းလွေသးတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြေၾကာင့္ အေကာင္းထက္ အဆုိးဘက္ကုိ ဦးတည္မွာကုိ စုိးရိမ္ေနသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ကုလသမဂၢ ကေလးငယ္မ်ား အေရးေပၚ ရန္ပုံေငြအဖဲြ႔ (UNICEF) ရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ဌာေန ကုိယ္စားလွယ္ Ramesh Shrestha ကေတာ့ ဆင္းရဲမဲြေတမႈ ၃၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ကေလးေတြအေပၚ ေခါင္းပုံျဖတ္ အျမတ္ထုတ္ ႏုိင္တဲ့ အႏၱရာယ္ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

“အစုိးရက ေျပာေနသလုိ ဒီမုိကေရစီနည္းက် ဖြင့္ေပးလာမယ္ဆုိရင္ ေနရာတုိင္းမွာ တံခါးေတြ ပြင့္လာမယ္ ဆုိတာကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ မထိန္းႏုိင္ေသးဘဲ ျဖစ္ေနတဲ့ လက္ရွိ အေျခအေနေတြ ဟာလည္း ပုိၿပီး ေလ်ာ့ရဲရဲ ျဖစ္လာႏုိင္တာပါ။ လူေတြက လုပ္ခ်င္တာ လုပ္လာႏုိင္တဲ့ သေဘာပါ။ ဥပေဒနဲ႔ ညီတာေရာ၊ မညီတာေရာ အကုန္ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။”

အစုိးရ လက္ေအာက္ခံ မဟုတ္တဲ့ အဖဲြ႔တခုျဖစ္တဲ့ World Vision ရဲ႕ ကေလးသူငယ္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး မူ၀ါဒေရးရာ အႀကီးတန္း အႀကံေပး အရာရွိ Jesse Eaves ကေတာ့ အေကာင္းဘက္ကုိ ဦးတည္တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈ ေျခလွမ္းေတြ လွမ္းလာတာကသာ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

“ျမန္မာႏုိင္ငံလုိ တုိင္းျပည္မ်ဳိးေတြမွာ ကုိယ့္ရဲ႕နယ္စပ္ေဒသမွာ ဘာေတြ ျဖစ္ပ်က္ေနတယ္၊ လူထုက ဘာေတြ ရင္ဆုိင္ေနရတယ္ ဆုိတာေတြကုိ အေသအခ်ာၾကည့္ၿပီး လုိအပ္သလုိ တုံ႔ျပန္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ဖုိ႔ ႀကိဳးပမ္း လာတာေတြကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။”

World Vision အေနနဲ႔ကေတာ့ အထူးသျဖင့္ လူေမွာင္ခုိကူးမႈေတြ၊ ကေလးေတြအေပၚ ေခါင္းပုံျဖတ္ အျမတ္ထုတ္တာေတြလုိ ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ကုိယ္ေတြ႔ ႀကံဳခဲ့ရသူေတြနဲ႔ လက္တဲြၿပီး အမ်ားက အာ႐ုံစုိက္လာေအာင္ ႀကိဳးစားေနတယ္လုိ႔လည္း သူက ေျပာပါတယ္။

“ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ကုိင္တြယ္လာတာေတြ၊ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ဆဲြထုတ္ၿပီး၊ ျမင္သာထင္သာျဖစ္ေအာင္ လုပ္လာတာေတြကုိ ၾကည့္မယ္ ဆုိရင္ပဲ အေျပာင္းအလဲေတြဟာ အံ့ၾသေလာက္စရာပါ။ အႀကီးမား ဆုံး ျပႆနာလုိ႔ က်ေနာ္ ယူဆတာကေတာ့ လူေတြက သူတုိ႔ ေတြ႔ျမင္ေနရတဲ့ ကိစၥက ဘာမွန္းမသိဘဲ ျဖစ္ေနၾကတာပါ၊ ဒါက သာမန္ ျဖစ္႐ုိးျဖစ္စဥ္ ကိစၥ၊ တေလွ်ာက္လုံး လုပ္လာတဲ့ ကိစၥပဲလုိ႔ ျမင္ေကာင္းျမင္ၾကတဲ့ ကိစၥပါ။”

အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္္စု Brookings တကၠသုိလ္က စီးပြားေရး ကၽြမ္းက်င္သူ Lex Rieffel ကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံက စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြမွာ လူမႈဖူလုံေရးနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး အစီအစဥ္ေတြဟာ စိန္ေခၚမႈေတြ ျဖစ္လာႏုိင္တယ္လုိ႔ သုံးသပ္ပါတယ္။

“သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ေတြမွာ အႀကီးအက်ယ္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံၾကတဲ့ တုိင္းျပည္ေတြဟာ လူ႔အရင္းအျမစ္ေတြ မွာ စုိက္ထုတ္မႈေတြ နည္းပါးတဲ့ ပုံစံမ်ဳိး ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ အေတြ႔အႀကံဳေတြအရ ေျပာရမယ္ ဆုိရင္ေတာ့ လူ႔အရင္းအျမစ္အတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြက ေရရွည္မွာ ျပန္ၿပီး အက်ဳိး ခံစားရတတ္ပါတယ္။”

ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဌာနရဲ႕ အမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ Nick Baird ကေတာ့ ႏုိင္ငံျခား ကုမၸဏီေတြက ျမန္မာႏုိင္ငံ ဖြ႔ံၿဖိဳးေရးအေပၚ ႀကီးႀကီးမားမား အက်ဳိးျပဳႏုိင္မယ္လုိ႔ ျမင္ပါတယ္။

“ဒါက စီးပြားေရး သက္သက္ မဟုတ္ပါဘူး၊ ပြင့္လင္းၿပီး ထင္သာျမင္သာရွိရွိနဲ႔ တာ၀န္သိတဲ့ စီးပြားေရး ပုံစံမွာ အတူလက္တဲြ လုပ္ေဆာင္ျခင္းအားျဖင့္ တုိင္းျပည္ တည္ၿငိမ္မႈအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။”

ၿဗိတိန္ကုန္သြယ္ေရး႐ုံး အႀကီးအကဲလုိပဲ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္မွာ ပထမဆုံးအႀကိမ္ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ႀကီး ျဖစ္လာတဲ့ Derek Mitchell ကလည္း ျပည္ပ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြက ပြင့္လင္းျမင္သာၿပီး တာ၀န္ခံမႈေတြ ပုိရွိလာႏုိင္တယ္လုိ႔ ေျပာဆုိထားတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။