ဗိုင္းရပ္စ္ ( Virus) ကာကြယ္ျခင္း အစီအမံ

From-  ျမန္မာကြန္ပ်ဴတာအေရးေပၚတံုျပန္ေရးအဖြဲ႔

ဗိုင္းရပ္စ္ ကာကြယ္ျခင္းအစီအမံ ၇ ခ်က္။

၁။	ဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္ျခင္း ေဆာ့၀ဲလ္ကို ေနာက္ဆံုး (latest version) အသံုးျပဳသင့္ပါသည္။
၂။	အီးေမးလ္ႏွင့္ တြဲဆက္ေနေသာ ဖိုင္မ်ားကို ဦးစြာ ဗိုင္းရပ္စ္ စစ္ေဆးပါ။
၃။	ေဒါင္းလုတ္ လုပ္ထားေသာ ဖိုင္မ်ားကို ဦးစြာ ဗိုင္းရပ္စ္ စစ္ေဆးသင့္ပါသည္။
၄။	ကြန္ပ်ဴတာညႊန္ႀကားခ်က္စနစ္မ်ားသည္ လံုျခံဳမႈစနစ္ကို အသံုးျပဳသင့္ပါသည္။
၅။	Security Patch ကို အသံုးျပဳသင့္ပါသည္။
၆။	ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ျခင္းလကၡဏာမ်ားကို လ်စ္လ်ဴမရွု ့သင့္ပါ။
၇။	အေရးၾကီးေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို မျဖစ္မေန backup ျပဳလုပ္ပါ။

၁။ ဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္ျခင္း ေဆာ့၀ဲလ္သည္……ေနာက္ဆံုး (latest version) ကို အသံုးျပဳသင့္ပါသည္။

ဗိုင္းရပ္စ္ (Virus) ႏွိမ္နင္းရာတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ႏွိမ္နင္းေရး ေဆာ့၀ဲလ္ လိုအပ္ပါသည္။

ဗိုင္းရပ္စ္ႏွိမ္နင္းေရးေဆာ့၀ဲလ္ကို အသံုးျပဳသူသည္ မိမိ၏ ဗိုင္းရပ္စ္ (Virus) ကာကြယ္ ႏွိမ္နင္းျခင္းစနစ္/ ဖိုင္(file) မ်ားကို Update ျပဳလုပ္၍ ဗိုင္းရပ္စ္ စစ္ေဆးျခင္း ကိုျပဳလုပ္ပါ။

ကြန္ပ်ဴတာဗိုင္းရပ္စ္ မ်ားသည္ အလြန္၀င္ ေရာက္လြယ္ပါသည္။ ဗိုင္းရပ္စ္ အမ်ိဳးအစား မ်ားစြာရွိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိကြန္ပ်ဴတာ၏ ဗိုင္းရပ္စ္ ႏွိမ္နင္းျခင္း စနစ္သည္ ဗိုင္းရပ္စ္ အမ်ိဳးအစားအသစ္မ်ားကိုပါ ႏွိမ္နင္းႏိုင္ရန္ အျမဲ Update ျဖစ္ေနရပါမည္။

ဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္ျခင္း ေဆာ့၀ဲလ္တြင္ အလိုအေလွ်ာက္ Update လုပ္ျခင္း စနစ္မ်ားပါရွိပါသည္။ မိမိကြန္ပ်ဴတာ၏ ဗိုင္းရပ္စ္ ႏွိမ္နင္းျခင္းစနစ္ကို မၾကာခဏ Update လုပ္ၾကပါစို ့။

ကြန္ပ်ဴတာ ၀ယ္ယူေသာအခါ အစမ္းသံုး ဗိုင္းရပ္စ္ႏွိမ္နင္းေရးေဆာ့၀ဲလ္မ်ား ပါရွိေန တတ္ပါသည္။ ၄င္းသည္ အစမ္းသံုးကာလေက်ာ္လြန္လွ်င္ အသံုးမျပဳႏိုင္ေတာ့သည့္အတြက္ အထူးဂရုျပဳရန္ လိုအပ္ပါသည္။

မိမိကြန္ပ်ဴတာတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ (Virus) ကာကြယ္ျခင္း ေဆာ့၀ဲလ္မရွိဘဲ အင္တာနက္ (Internet) အသံုးျပဳ မည္ဆိုလွ်င္ အြန္လိုင္းမွ အခမဲ့ေပးေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ (Virus) စစ္ေဆးနည္းမ်ားကို အသံုးျပဳ၍ စစ္ေဆးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ပါ။ (စာမ်က္ႏွာ - ၁၂သို ့) သို ့ေသာ္ ၄င္းစနစ္သည္ အလံုးစံု စစ္ေဆးေပးျခင္း မ်ားမျပဳလုပ္ႏိုင္သျဖင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ ႏွိမ္နင္းေရး ေဆာ့၀ဲလ္ကို ၀ယ္ယူရန္ အၾကံျပဳပါသည္။

အီးေမးလ္ႏွင့္ တြဲဆက္ေနေသာ ဖိုင္မ်ား…….. ဦးစြာ ဗိုင္းရပ္စ္ (Virus) စစ္ေဆးပါ။

ဗိုင္းရပ္စ္သည္ အီးေမးလ္ႏွင့္ တြဲဆက္ေနေသာ ဖိုင္မ်ားမွတဆင့္ ၀င္ေရာက္ႏိုင္ပါသည္။ မိမိ၏ရင္းႏွီးေသာမိတ္ေဆြထံမွ အီးေမးလ္ ကိုပင္ တြဲဆက္ေနေသာ ဖိုင္မ်ားကို ဦးစြာ ဗိုင္းရပ္စ္စစ္ေဆးျပီးမွသာ ဖြင့္သင့္ပါသည္။

လတ္တေလာတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ေမးလ္ မ်ားစြာကို ေတ႔ြရွိရပါသည္။ ယခုကဲ့သို႔ ဗိုင္းရပ္စ္ေမးလ္မ်ားမွတဆင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ျခင္းကို ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ မိမိႏွင့္မသိေသာ သူမ်ားထံမွ ေမးလ္မ်ားႏွင့္ အေယာင္ေဆာင္ေမးလ္မ်ားကို သတိျပဳရန္ လိုအပ္ပါသည္။ မိတ္ေဆြ အခ်င္းခ်င္း အီးေမးလ္ ဖလွယ္ေသာအခါ၊ တြဲဆက္ဖိုင္မ်ား ေပးပို႔ လိုေသာအခါ၊ အီးေမးလ္ အတြင္းတြင္ တြဲဆက္ဖိုင္မ်ားပါ၀င္ေၾကာင္း အသိေပးေရးသားျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေသခ်ာေစရန္အတြက္ တြဲဆက္ေနေသာ ဖိုင္(file) မ်ားကို မဖြင့္မီ ဗိုင္းရပ္စ္(Virus) စစ္ေဆးၾကပါစို႔။ ေသခ်ာေစရန္ဂရုျပဳျခင္းသည္….. အေရးၾကီးပါသည္။

ထို ့အျပင္ေအာက္ပါစာလံုးသံုးလံုးျဖင့္ ဆံုးေသာ ဖိုင္ (file) အမ်ိဳးအစားမ်ားကို အထူး ဂရုျပဳရန္ လိုအပ္ပါသည္။ သို ့ေသာ္ မိမိ Window ၏ Option တြင္ [Hide file extensions for known file types] “ဖိုင္အမည္မ်ားကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပေပးျခင္း” ကို ကလစ္ထားရွိရပါမည္။….. ၄င္းကိုေသခ်ာစစ္ေဆးရန္္အၾကံျပဳပါသည္။ (စာမ်က္ႏွာ - ၅ သို ့)

အဆိုပါ ဖိုင္မ်ားသည္ ဖြင့္လိုက္သည္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္ မိမိ၏ကြန္ပ်ဴတာတြင္း ၀င္ေရာက္ လုပ္ေဆာင္ပါသည္။ အဆိုပါ ဖိုင္ (file) မ်ားတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ (Virus) မ်ားပါရွိပါက သင္၏ ကြန္ပ်ဴတာတြင္း ကူးစက္ပ့်ံပြားျပီး သင္၏အေရၾကီးေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ခိုးယူျခင္းမ်ား၊ hard disk အတြင္းရွိ ဖိုင္မ်ားကိုဖ်က္စီးျခင္းမ်ား၊ ကြန္ပ်ဴတာစနစ္ကို အႏၱရာယ္ျပဳျခင္းမ်ား အထိဆိုးရြားေစႏိုင္ပါသည္။ အထူးဂရုျပဳပါ။

ဗိုင္းရပ္စ္ (Virus) အမ်ိဳးအစားအလိုက္ ဖိုင္ (file) အမ်ိဳးအစား သေကၤတ (icon) မ်ားကို မွားယြင္းစြာ ေဖာ္ျပျခင္းမ်ား၊ ႏွစ္ခါေဖာ္ျပျခင္းမ်ား ရွိတတ္ပါသည္။

Word ဆိုလွ်င္ (1) ကဲ့သို ့ျဖစ္ရမည့္အစား (2) ကဲ့သို ့အတုအေယာင္ ဖိုင္ (file) application မ်ားျဖစ္တတ္ပါသည္။ ထို ့အျပင္ (3) ကဲ့သို ့ႏွစ္ၾကိမ္ေဖာ္ျပျခင္းမ်ိဳးလဲျဖစ္တတ္ပါသည္။

ဥပမာ ကဲ့သို႔ေသာ ဖိုင္ (file) မ်ား အီးေမးလ္ (email) ႏွင့္ တြဲဆက္လာ ပါက ေအာက္ပါပံုအတိုင္းျဖစ္ပါသည္။

ဖိုင္ (file) အမ်ိဳးအစား ရွာေဖြရန္ေအာက္ပါနည္းလမ္းမ်ုားရွိပါသည္။

ဥပမာ၊ (1) ႏွင့္ (2) ဖိုင္ (file) မ်ားကို ရွာေဖြရာတြင္ ဖိုင္ (file) ကို ေထာက္၍ ေမာက္စ္ (mouse) ၏ ညာကလစ္ (click) ကိုႏွိပ္ပါ၊ property ကိုေရြးပါ။

ဖိုင္ (file) ၏ အမည္ကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပေပးေသာစနစ္။
Window ၏ ကနဦအေနအထားတြင္ ၄င္းဖိုင္အမည္မ်ားသည္ ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိသည့္အတြက္ My Computer (သို႔) explore မွတဆင့္ Tools → folder option ကိုေရြးပါ။ View တြင္ [Hide file extensions for known file types] တြင္ ကလစ္လုပ္ထားမိပါက ဖယ္ရွားပါ။ (ေအာက္ပါပံုသည္ Window XP ျဖစ္ေသာအခါ)

ေမးလ္ (mail) ႏွင့္တြဲဆက္ေနေသာ ဖိုင္ (file) မ်ား ႏွင့္ ပတ္သက္၍ သတိျပဳရန္ ၅ခ်က္။

(၁)	မိမိႏွင့္ မသိသူထံမွလာေသာ တြဲဆက္ ဖိုင္ (file) မ်ားပါသည့္ အီးေမးလ္ (email) ကို အထူးဂရုျပဳပါ။
(၂)	တြဲဆက္ ဖိုင္ (file) မ်ားကို မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
(၃)	မိတ္ေဆြမ်ားထံမွ မသကၤာဖြယ္တြဲဆက္ဖိုင္မ်ားပါလွ်င္ ထိုအီးေမးလ္သည္သံသယျဖစ္ ဖြယ္ ျဖစ္သည္။
(၄)	အီးေမးလ္ (email) အတြင္း၀င္ဆံ့ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို တြဲဆက္ေမးလ္ မ်ားအသံုးျပဳ၍ မပို ့ပါႏွင့္။
(၅)	mailer အီးေမးလ္ ေဆာ့၀ဲလ္ (software) ျဖင့္ တြဲဆက္ဖိုင္မ်ား ထိန္းခ်ဳပ္စီမံျခင္း (*) ကို ဂရုစိုက္ပါ။

(*) mailer ေမးလ္ (mail) ေဆာ့၀ဲလ္ (software) သည္ တြဲဆက္ဖိုင္ (file) မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္စီမံရာတြင္ အသံုး၀င္ပါသည္။ ဥပမာ၊ အီးေမးလ္ (email) လက္ခံရရိွေသာအခါ တြဲဆက္ဖိုင္ (file) မ်ားကို သတ္မွတ္ ထားေသာေနရာတြင္ ထိန္းသိမ္းေပးပါသည္။ ၄င္း mailer မ်ားကို အသံုးျပဳပါက ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) စစ္ေဆး ေသာအခါ အီးေမးလ္ (email) မ်ားႏွင့္တြဲဆက္ဖိုင္ (file) မ်ားကို ဖယ္ရွားမိသည့္အခါ ထိန္းသိမ္းထားေသာ ေနရာရွိ ေကာ္ပီကိုပါ ဖယ္ရွားျပစ္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။

၃။ ေဒါင္းလုတ္လုပ္ထားေသာ ဖိုင္မ်ားကို…..ဦးစြာ ဗိုင္းရပ္စ္စစ္ေဆးသင့္ပါသည္။

အင္တာနက္ (internet) မွတဆင့္ ဓာတ္ပံုဖိုင္မ်ား၊ အသံဖိုင္မ်ား၊ ရုပ္ရွင္ဖိုင္မ်ား စသည္တို႔ကိုေဒါင္းလုတ္လုပ္စဥ္တြင္၊ ထိုဖိုင္မ်ားအတြင္း မမွန္ကန္ေသာပရိုဂရမ္ (program) မ်ားပါ၀င္တတ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ေဒါင္းလုတ္ လုပ္ထားေသာ ဖိုင္မ်ားကို ဗိုင္းရပ္စ္ စစ္ေဆး ျပီးမွသာ အသံုးျပဳပါ။

အလားတူ ေဒတာ (data) သိုေလွာင္ေသာ ဖေလာ္ပီဒစ္ (floopy disk) ႏွင့္ စီဒီ (CD) မ်ား၏ external memory တြင္းရွိ ဖိုင္မ်ား၊ မေရရာေသာဖိုင္မ်ားကို ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) စစ္ေဆးျပီးမွသာ အသံုးျပဳပါ။

ထို ့အျပင္ ဖိုင္မ်ား ေဒါင္းလုတ္ (download) လုပ္စဥ္တြင္ တတ္ႏိုင္သ၍ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရေသာ website မ်ားတြင္သာ အသံုးျပဳပါ။ Spam mail (*1) စသည္တို႔ရွိ website မ်ားမွ ေဒါင္းလုတ္ လုပ္ျခင္း၊ မယံုၾကည္ရေသာ website မ်ားမွ ေဒါင္းလုတ္ လုပ္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။

လတ္တေလာတြင္ Winny စသည့္ ဖိုင္မ်ားလဲလွယ္ျခင္း (*2) မွတဆင့္ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ား၀င္ေရာက္၍ မိမိ၏ အေရးၾကီးေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ျပင္ပသို ့ပ့်ံပြားတတ္ပါသည္။ တစ္ၾကိမ္အင္တာနက္တြင္း ပ့်ံပြားသြားေသာသတင္းအခ်က္ အလက္မ်ားသည္ျပန္လည္ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္မလြယ္ကူပါ။ အၾကီးအက်ယ္အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ေစပါသည္။ ၄င္းဗိုင္းရပ္္စ္ (Antinny) သည္ ဖိုင္လဲလွယ္ျခင္း (winny) မွ တဆင့္ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ား ပ့်ံပြားေစ ျခင္းျဖင့္ ၾကီးထြားလာေစပါသည္။ ဖိုင္လဲလွယ္ေသာအခါ မျဖစ္မေန ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) စစ္ေဆးျပီးမွသာ အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ ကာကြယ္ရမည္။

၄။ ကြန္ပ်ဴတာညႊန္ႀကားခ်က္စနစ္မ်ားသည္….. လံုျခံဳမႈစနစ္ကို အသံုးျပဳသင့္ပါသည္။

ေမးလ္ (mail) ပို႔ရာတြင္သံုးေသာ mailer ႏွင့္ အင္တာနက္ website မ်ား၀င္ေရာက္ေလ့လာရာတြင္ browser မ်ားသံုးသည့္အခါ သက္ဆိုင္ရာ Application မ်ားအတြင္းရွိ လံုျခံဳေရးစနစ္၏ (setting) ကို အသံုးျပဳပါ။

ဥပမာ၊ Microsoft ကုမၸဏီ၏ Internet Explorer 6 ကိုသံုးသည့္အခါ Internet option မွ start → setting → control panel → Internet option စသျဖင့္ security လံုျခံဳေရး levelကိုထားရွိပါ။ ထိုအခါ security level သည္ medium အထက္ရွိရမည္။ ထို ့အျပင္ Internet Explorer 7 ကိုသံုးသည့္အခါ medium-high အထက္ရွိရမည္။ (ေအာက္ပါပံုသည္ Internet Explorer 7၏ Internet option setting ပံုျဖစ္သည္)

ထို ့နည္းတူ spyware ႏွိမ္နင္းေရးတြင္လည္း privacyma ကို medium-high အထက္ ရွိရပါမည္။ (Internet Explorer 7 ကိုသံုးသည့္အခါ)

ထို ့အျပင္ လတ္တေလာအခ်ိန္တြင္ ယခင္က ဗိုင္းရပ္စ္(virus) မ်ား ”micro infection type virus” (*3) မွ ကူးစက္ျခင္းကိုကာကြယ္ရန္ Microsoft ကုမၸဏီမွ Word, Excel ဖိုင္(file) မ်ားဖြင့္ေသာအခါ Micro စနစ္မွ အလိုအေလွ်ာက္ ကာကြယ္ ထားပါသည္။ Word 2003 အတြက္ Tools → option → security → micro security စသည္ျဖင့္ စနစ္မ်ား အသံုးျပဳထားပါသည္။

၄င္းစနစ္မ်ားကို အသံုးျပဳ ျခင္းျဖင့္ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ားကို ကာကြယ္ ႏိုင္ပါသည္။

၅။ Security Patch ကို………. အသံုးျပဳသင့္ပါသည္။

ဗိုင္းရပ္စ္မ်ားသည္ Operating System ႏွင့္ Application မ်ား၏ အားနည္းခ်က္ (*4) (Security hole ဟုေခၚသည္) ေၾကာင့္ျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခမ်ားပါသည္။ သင္၏ ကြန္ပ်ဴတာတြင္ ထိုသို႔ အားနည္းခ်က္မ်ားရွိပါက အင္တာနက္ ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္လွ်င္ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ား ကူးစက္ႏိုင္ပါသည္။

ဥပမာ၊ သင္၏ကြန္ပ်ဴတာရိွ mailer ေဆာ့၀ဲလ္ (software) အားနည္းေနပါက အီးေမးလ္ ႏွင့္တြဲဆက္ေနေသာ ဖိုင္မ်ားကို အလိုအေလွ်ာက္ပြင့္ေစမည္ ျဖစ္ျပီး ထိုမွတဆင့္ ဗိုင္းရပ္စ္(virus) မ်ားကူးစက္ပ့်ံပြားႏိုင္ပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အားနည္းျခင္းမ်ားသည္ မၾကာခဏ ၾကံဳေတြ႔ႏိုင္သျဖင့္ မိမိ အသံုးျပဳေနေသာ Application မ်ား (အထူးသျဖင့္ Mailer, Browser, PDF reader, Word processing software) ၏ website မ်ားမွအခ်က္အလက္မ်ား ကိုစစ္ေဆးျပီး Update Security Patch ကိုျပဳလုပ္ေပးရန္ လိုအပ္သည္။

ထို႔အျပင္ မိမိကြန္ပ်ဴတာတြင္ အားနည္းခ်က္ရွိေနပါက အင္တာနက္ ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္မိရံုျဖင့္ ဗိုင္းရပ္စ္(virus) ကူးစက္ျခင္းမ်ားလည္းရွိပါသည္။ 2003 ခုႏွစ္ 8 လပိုင္းထုတ္ W32/MS Blaster ႏွင့္ W32/Welchia၊ ထို႔အျပင္ 2004 ခုႏွစ္ 5 လပိုင္းထုတ္ W32/Sasser စသည္တို႔သည္ မိမိ ကြန္ပ်ဴတာကို restart လုပ္ေသာအခါ ၀င္ေရာက္ႏိုင္ပါသည္။

လတ္တေလာတြင္ အႏၱရာယ္ေပးေနေသာ Bot (*5) ဟုေခၚေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) သည္ အင္တာနက္ (internet) မွတဆင့္ ကူးစက္ပ့်ံပြားပါသည္။

Window အသံုးျပဳသူသည္ Microsoft update ကို မၾကာခဏျပဳလုပ္ရန္ (သ႔ို) အလိုအေလွ်ာက္ Update လုပ္ျခင္း စနစ္ကို အသံုးျပဳပါ။ Microsoft ကုမၸဏီမွထုတ္ေသာ OS တြင္ပါရွိသည့္ Patch (သို႔) Internet Explorer ႏွင့္ office မ်ားတြင္ ပါသည့္ Pach မ်ားကိုအသံုးျပဳႏိုင္ပါသည္။

»	Microsoft Update http://www.update.microsoft.com/microsoftupdate/v6/default.aspx Microsoft updates အသံုးျပဳပံုကို ေအာက္တြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။

»	Microsoft Update အသံုးျပဳပံု http://windows.microsoft.com/en-us/windows/help/windows-update

၆။ ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) ကူးစက္ျခင္းလကၡဏာမ်ားကို…….လ်စ္လ်ဴမရွဴ ့သင့္ပါ။

ေအာက္ေဖာ္ျပပါလကၡဏာမ်ားရွိလွ်င္ ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) ကူးစက္ျခင္းမ်ားျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ၄င္းတို႔ကို မလြဲမေသြ ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) စစ္ေဆးျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ပါ။

(၁)	System ႏွင့္ Application မ်ားမၾကာခဏ Backup ျဖစ္သြားျခင္း၊ System အသံုးျပဳ၍မရျခင္း။
(၂)	ဖိုင္ (file) မ်ား ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း၊ မိမိမသိေသာ ဖိုင္ (file) မ်ားေပၚလာျခင္း။
(၃)	Task Bar တြင္ ထူးဆန္းေသာ icon မ်ားေပၚလာျခင္း။
(၄)	မိမိမညႊန္ၾကားဘဲရုတ္တရက္ အင္တာနက္ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္မိျခင္း။
(၅)	မိမိမညႊန္ၾကားဘဲမိမိထံမွ အီးေမးလ္ (email) မ်ား အလိုအေလွ်ာက္ေပးပို ့ျခင္း။
(၆)	မိမိအာရံုတြင္ ယခင္ကႏွင့္ မတူေသာ ထူးျခားမႈေတြ ့ရွိျခင္း။

၇။ အေရးၾကီးေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို…….မျဖစ္မေန backup ျပဳလုပ္ပါ။

ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) ကူးစက္ျခင္းခံရ၍ပ်က္စီးသြားေသာ အခ်က္အလက္ေဒတာ (data) မ်ားသည္ ျပန္လည္ သိုေလွာင္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ဖိုင္မ်ားပ်က္စီးျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္ ေန႔စဥ္ေဒတာ (data) မ်ားကို Backup ျပဳလုပ္သည့္ အေလ့အက်င့္ကို ျပဳလုပ္ပါ။ ထို႔ျပင္ မိမိအသံုးျပဳေသာ ေဆာ့၀ဲလ္မ်ား၏မူရင္း CD-Rom မ်ားမွတဆင့္ ျပန္လည္ ထည့္သြင္း၍ ျပဳျပင္ႏိုင္ပါသည္။

၈။ အကယ္၍ ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) ကူးဆက္ျခင္းခံရပါက……

ေနာက္ဆံုးေပၚ Antivirus ေဆာ့၀ဲဲလ္ (software) မ်ား သံုး၍ မိမိကြန္ပ်ဴတာကို ဗိုင္းရပ္စ္ scan လုပ္ပါ။ ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) အမည္ကိုေတြ႔ရိွျပီး၄င္းကိုဖယ္ရွား၍ မရႏိုင္ပါက မိမိအသံုးျပဳေသာ Antivirus ေဆာ့၀ဲလ္ (software) ၏ website တြင္ ၄င္းဗိုင္းရပ္စ္အမည္ ႏွင့္ဖယ္ရွားႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ရွာေဖြစံုစမ္းပါ။

Antivirus ကိုအသံုးမျပဳဘဲအင္တာနက္ (internet) ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္လိုပါက အခမဲ့ေပးေသာ Online Scan ကိုသံုး၍ ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) အမည္ႏွင့္ ဖယ္ရွားႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ရွာေဖြပါ။ ဗိုင္းရပ္စ္ (virus) အမည္ကိုသိရွိပါက Online Scan လုပ္သည့္ website မွေဖာ္ျပထားေသာ ဖယ္ရွားႏိုင္မည့္ သင့္ေတာ္သည့္ နည္းလမ္းျဖင့္ စမ္းသပ္အသံုးျပဳပါ။

အြန္လိုင္းမွတဆင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ scan ကို ေအာက္ပါလင့္ခ္မ်ားတြင္ အသံုးျပဳႏိုင္ပါသည္။

»	Symantec Security Check http://security.symantec.com/
»	Trendmicro အြန္လိုင္း scan http://housecall.trendmicro.com/
»	Mcafee free scan http://home.mcafee.com/downloads/free-virus-scan

ကိုးကားခ်က္ ဗိုင္းရပ္စ္ တန္ျပန္ေရးအပါအ၀င္ ေအာက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားကို ကိုးကားေလ့လာပါ။

»	အလြယ္တကူေဒါင္းလုတ္လုပ္ျခင္းမွေပးေသာ ၾကီးမားသည့္ပ်က္စီးမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ http://www.ipa.go.jp/security/english/E_malicious.html
»	Safety & Security Center （Microsoft） http://www.microsoft.com/security/

၁၀။ ေ၀ါဟာရ ရွင္းလင္းခ်က္
(*၁) spam mail

UBE (သို႔) unsolicited bulk Email ဟုေခၚေသာ သံသယျဖစ္ဖြယ္ ေမးလ္မ်ားသည္ ၀ါဒျဖန္႔ျခင္း၊ အေႏွာက္အယွက္ ေပးျခင္းစသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ေရာက္ရွိလာေသာ အီးေမးလ္ မ်ားျဖစ္သည္။

(*၂) ဖိုင္ဖလွယ္ျခင္း ေဆာ့၀ဲလ္

အင္တာနက္ကို အသံုးျပဳ၍ မေရရာေသာ အသံုးျပဳသူမ်ား အခ်င္းခ်င္းဖိုင္မ်ား ဖလွယ္ႏိုင္ေသာ ေဆာ့၀ဲလ္ျဖစ္သည္။

(*၃) Macro-Type ဗိုင္းရပ္(စ္)

၄င္းဗိုင္းရပ္(စ္)သည္ MSW ႏွင့္ MSE အတြင္းပ့ံ်ႏွံ ့ကူးစက္ေသာ ဗိုင္းရပ္ ျဖစ္သည္။ ကူးစက္ခံရေသာ MSW, MSE ဖိုင္မ်ားကိုဖြင့္လွ်င္ Word ႏွင့္ Excel စနစ္မ်ားကိုပါ ကူးစက္ပ့ံ်ပြားမည္။ Email တြဲဆက္ထားေသာ ဖိုင္မ်ား floppy disc မ်ား၊ MO (magneto-optical disks) စသည္တို႔အတြင္းရွိ ဗိုင္းရပ္(စ္)ကူးစက္ျခင္း ခံရေသာ ဖိုင္မ်ားသည္ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ဗိုင္းရပ္မ်ား ပ့်ံပြားႏိုင္ေသာ ၾကားခံမ်ားျဖစ္သည္။

(*၄) စနစ္အားနည္းျခင္း

လံုျခံဳမႈစနစ္အားနည္းျခင္းသည္ အျခားစနစ္မ်ား network မ်ား၊ Application မ်ား၊ protocols မ်ား၏ လံုျခံဳ ေရး စနစ္ကိုပါ အဆင့္နိမ့္က်ေစပါသည္။ ထိုမွတဆင့္ မလိုလားအပ္ေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ားျဖစ္ေပၚလာေစျပီး လုပ္ေဆာင္ ခ်က္မ်ား၊ အမွားမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ Operating စနစ္ အားနည္းျခင္း၊ Application စနစ္ အားနည္းျခင္း စသည္ျဖင့္ရွိပါသည္။ ထို႔ျပင္ ေဆာ့၀ဲလ္ အားနည္းျခင္း အျပင္ လံုျခံဳမႈစနစ္ မလံုေလာက္လွ်င္လည္း စနစ္အားနည္းျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ၄င္းကို အမ်ား အားျဖင့္ Security hole ဟုေခၚဆိုပါသည္။

(*၅) Bot

၄င္းသည္ အင္တာနက္မွတဆင့္ ကြန္ပ်ဴတာအတြင္း ကူးစက္ပ့်ံပြားေသာ ကြန္ပ်ဴတာဗိုင္းရပ္စ္ တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ၄င္းဗိုင္းရပ္စ္မ်ားသည္ အျပင္အင္တာနက္မွ ညႊန္ၾကားေစခိုင္းခ်က္မ်ား အတိုင္း မိမိကြန္ပ်ဴတာ အတြင္းတြင္ ထိန္းခ်ဳပ္လုပ္ေဆာင္ျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ပါသည္။ Robot ကဲ့သို႔ အလိုအေလွ်ာက္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားေၾကာင့္ ၄င္းကို Bot ဟုေခၚဆိုျခင္းျဖစ္ပါသည္။

အဓိကက်ေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္တားျမစ္နည္းမ်ား (IPA ထုတ္ျပန္ခ်က္၏ အေျခခံ တင္ျပခ်က္)

ကုမၸဏီအမည္	အဓိကထုတ္ကုန္အမည္	URL
Ahnlab.Inc	Virus Block	http://global.ahnlab.com/
Kaspersky Labs	Kaspersky Internet Security、 Kaspersky Anti-Virus	http://www.kaspersky.com/
Symantec	Norton Internet Security NortonAntiVirus 、NortonAntiVirus for Mac	http://www.symantec.com/
Sophos	Sophos Anti-Virus	http://www.sophos.com/
Trendmicro	Virus Buster, Inter Scan	http://www.trendmicro.com/ en/home/us/
F Secure	F-Secure Antivirus	http://www.f-secure.com/us/
McAfee	VirusScan 、GroupShield	http://www.mcafee.com/us/

※ဤစာအုပ္သည္ ကြန္ပ်ဴတာသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ကာကြယ္ေဆာင္ရြက္မႈအဖြဲ႔အစည္း (IPA) ၏ ကြန္ပ်ဴတာကြန္ရက္ လံုုၿခံဳေရးစင္တာမွ ျပဌာန္း ထုတ္ေ၀ပါသည္။ ဂ်ပန္အစိုးရ၏ဘာသာျပန္မႈျဖင္႔ အေရွ့ေတာင္အာရွနိုင္ငံမ်ားသို႔ အခမဲ့ျဖန္႔ေ၀ေပးမည္ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ ဤစာအုပ္သည္ ဂ်ပန္အစိုးရ၏ ခြင္႔ျပဳခ်က္မရဘဲ စီးပြားျဖစ္ကူးယူအသံုးျပဳျခင္း၊ လႊဲေျပာင္းေပးျခင္း၊ ထုတ္လႊင္႔ျပသျခင္းမ်ား မျပဳလုပ္ရ။ (ဆက္သြယ္ရန္: အစိုးရ၏ ကြန္ပ်ဴတာသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၏ကြန္ရက္လံုုၿခံဳေရးစင္တာ（NISC）〒100-0014 တိုက်ိဳျမိဳ႕ခ်ိေရာဒရပ္ကြက္

"Be Secure, Aware and Vigilant"