တြစ္တာေခတ္ကို ေဆာင္းပါးရွည္ေတြအသားေပးေဖာ္ျပတဲ့ ၀က္ဘ္ဆိုက္တစ္ခုကို ထူေထာင္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာၾက

Noah Rosenberg ကို ေကာ္ဖီဆိုင္တစ္ဆိုင္တြင္ ေတြ႕ရစဥ္။ ဓာတ္ပံု - ေအအက္ဖ္ပီ

ေဒသတြင္း သတင္းစာေတြ ပ်က္သုဥ္း လုနီး ျဖစ္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ တြစ္ တာေခတ္ဟာ ေဆာင္းပါးရွည္ေတြ ဇာတ္သိမ္းသြားေအာင္မ်ား လုပ္ေန ၿပီလား။ နယူးေယာ့ခ္တိုင္း(မ္)က သတင္းေထာက္ေလးတစ္ေယာက္ ကေတာ့ ေဆာင္းပါးရွည္ေတြအသားေပးေဖာ္ျပတဲ့ ၀က္ဘ္ ဆိုက္တစ္ခု ကို ထူေထာင္ေနပါတယ္။

Newsaggregators၊ 24/7 news cycles၊ 140-character Tweets နဲ႔ attention-span-challenged ၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြကို အသံုးျပဳၾကတဲ့ သူ ေတြဟာ အေမရိကန္မီဒီယာေလာကမွာ သတင္းစာပညာရဲ႕ လကၡဏာ ကို 'ျမန္ျမန္ထုတ္၊ လြယ္လြယ္စား' ဆိုတဲ့ မက္ေဒၚနဲလ္စားေသာက္ဆိုင္ ေတြလိုမ်ဳိး ျဖစ္သြားေစပါတယ္။

Narratively ဆိုတဲ့ ၀က္ဘ္ဆိုက္ကို လာမယ့္လမွာ စတင္ဖြင့္လွစ္ဖို႔ ေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ Noah Rosenberg ကသူ႔ရဲ႕ ၀က္ဘ္ဆိုက္ဟာမီးေအး ေအးမွာ ခပ္ၾကာၾကာႏွပ္ရတဲ့ ဟင္းခ်က္နည္းနဲ႔ ပိုတူလိမ့္မယ္လို႔ေျပာပါတယ္။

"24/7 bubble နဲ႔ the echo chamber ၀န္ေဆာင္မႈေတြကို ယွဥ္ႏိုင္ဖို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔မွာ တြန္းအားေတြ ရွိပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က ေတာ့ ေအး ေအးေဆးေဆးပဲ သြားမွာပါ" လို႔ သူ႔႐ံုး ခန္းအျဖစ္ တစ္ခါတေလ အသံုးျပဳတတ္တဲ့ ဘရြတ္ကလင္းကေဖးဆိုင္မွာ ထိုင္ရင္း သူက ေျပာပါတယ္။

Narrative ၀က္ဘ္ဆိုက္က ရည္မွန္း ခ်က္ျမင့္မားတဲ့ နယူးေယာ့ခ္တိုင္း(မ္) သတင္းစာေက်ာင္းထြက္ လူငယ္ ၃၀ ေလာက္ဟာ ျဖစ္ရပ္ တစ္ခုရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကို ဖတ္ေကာင္း႐ံုစာလံုးေရ ၅,၀၀၀ ပါသတင္းတစ္ပုဒ္အျဖစ္အခ်ိန္ယူေရးရတဲ့ လတ္တေလာသတင္းထူး ေတြကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားရ ပါလိမ့္မယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လတ္တေလာ သတင္းထူးေတြကို တင္မွာမဟုတ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ပါ။

"ဒါေပမယ့္ တင္ထားတဲ့ သတင္းေတြ ဟာ အဓိပၸာယ္တစ္ခုခုရွိၿပီး ေနာက္ ႏွစ္ႏွစ္၊ သံုးႏွစ္အထိလည္း အသံုး၀င္တဲ့ သတင္းမ်ဳိးေတြပဲ ျဖစ္မွာပါ" လို႔ Rosenberg က ေျပာပါတယ္။

BuzzFeed ရဲ႕ ဟုမ္းေပ့ခ်္မွာ Cutest Pictures Of Cats ANd Babies ဆလိုက္ပံုေတြ တင္ေပးထားၿပီး ယာဟူး၀က္ဘ္ဆိုက္မွာ Trending Now ဆိုတဲ့ ႐ုပ္သံဖုိင္ေတြ တင္ေပးထားတဲ့ အတြက္ မီဒီယာကုမၸဏီႀကီးေတြက လည္း ပံုစံတူလိုက္လုပ္ေနၾကတဲ့ အခ်ိန္ မွာ Narratively က ႏွစ္ရွည္ခံသတင္း ေတြကို ေအးေအးေဆးေဆးေရးၿပီး တင္မယ္ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ဟာ စိတ္ကူးယဥ္ဆန္တယ္ လို႔ ထင္ေကာင္း ထင္ႏိုင္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ အဆင့္ျမင့္ျမင့္ ရွည္ရွည္ လ်ားလ်ား ေရးဖြဲ႕ရတဲ့ သုတစာေပေတြ ကို စီးပြားေရး လုပ္ငန္းတစ္ခုအျဖစ္ ေျပာင္းႏိုင္မယ့္ လမ္း သစ္ရွာတဲ့ အေနနဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္မွာ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ Atavist.com နဲ႔ Byliner.com ၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြ၊ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ တည္ေထာင္ ခဲ့တဲ့ Longform.org ၀က္ဘ္ဆုိက္ေတြလို Rosenberg လည္း ေဆာင္းပါးရွည္ ေတြ ျပန္လည္အသက္၀င္လာႏိုင္ေစဖို႔ ခုလိုမ်ဳိး Narratively ၀က္ဘ္ဆိုက္ ေထာင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္။

"ေဆာင္းပါးရွည္ေတြ ျပန္အသက္၀င္ လာေအာင္ နည္းပညာရဲ႕ စြမ္းအားကို အသံုးခ်ရမွာပါ"လို႔ ၂၉ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ Rosenberg က ေျပာပါတယ္။

သတင္းစာတုိက္ေတြရဲ႕ ေၾကာ္ျငာ လုပ္ငန္းက ၀င္ေငြထိုးက်သြားတာဟာ The New Yorker? The New York Times' မဂၢဇင္းတို႔လို ေဆာင္းပါးရွည္ ေတြကို ေဖာ္ျပေလ့ရွိတဲ့ စာနယ္ဇင္း အေရအတြက္ေတြကို နည္းသြားေစပါ တယ္။ ဒီလို ေဆာင္းပါးရွည္မ်ဳိးေတြကို အြန္ လိုင္းေပၚမွာပဲ တင္လာၾကပါတယ္။ ရလဒ္ကေတာ့ ေဆာင္းပါးရွည္ႀကီးေတြကို စာမ်က္ႏွာေပၚမွာေနရာအမ်ားႀကီးေပးစရာမလိုေတာ့တဲ့ အျပင္ ဒစ္ဂ်စ္ တယ္နည္းပညာရဲ႕ အခြင့္အလမ္းကို လည္း ပိုၿပီးအလြယ္တကူ စူးစမ္းႏိုင္ သြားေစပါတယ္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အစဥ္အလာ မီဒီယာပံုစံဟာ ေဆာင္းပါးရွည္ေတြကို ရွည္ရွည္လ်ားလ်ား အကန္႔အသတ္မရွိ ေရးခြင့္ေပးထားတာ ေၾကာင့္ ဒီေဆာင္း ပါးရွည္ေတြကို အြန္လိုင္းမွာပဲ တင္ လာၾကတာဟာ သတင္းေကာင္း တစ္ခု ပဲလို႔ Quinnipiac တကၠသိုလ္ရဲ႕ စာနယ္ ဇင္းပညာဆိုင္ရာ ပါေမာကၡ Paul Janensch က ေျပာပါတယ္။

"ေဆာင္းပါးရွည္ႀကီးေတြဖတ္ဖို႔ အတြက္ ကြ်န္ေတာ့မွာ အခ်ိန္မရွိပါဘူး။ ဒီလို ပ်င္းရိစရာေကာင္းတဲ့ ေဆာင္းပါး ရွည္ႀကီးေတြကိုလူေတြ ဘယ္လိုမ်ား ဖတ္ၾကသလဲ ကြ်န္ေတာ္သိခ်င္ လိုက္ တာ"လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။

"အင္တာနက္ေပၚမွာေတာ့ ေဆာင္းပါးရွည္ႀကီးေတြ မရွိေလာက္ဘူးလို႔ ကြ်န္ ေတာ္ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္အေၾကာင္းအရာအခ်က္ အလက္ ေပါင္းစံုကို အသိေပးႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းသစ္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါေသးတယ္" ဘရြတ္ကလင္းအေျခစိုက္ Atavist ကေတာ့ အြန္ လိုင္းေပၚမွာ သုတစာေပ ေတြကို တင္ေပးထားပါတယ္။

သူတို႔ရဲ႕ ေဆာင္းပါးေတြကေတာ့ မဂၢဇင္းေတြက ေဆာင္းပါးေတြထက္ ရွည္ေပမယ့္ သု ေတသန က်မ္းစာအုပ္ေလာက္ေတာ့ မရွည္ ပါဘူး။

Atavist ပိုင္ေဆာ့ဖ္၀ဲအျဖစ္ တည္ရွိ ေနတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြကို အုိင္ပက္ဒ္လို အေသးစား စြယ္စံုသံုး နည္းပညာ ပစၥည္းေတြနဲ႔ ဖတ္႐ႈလို႔ ရပါတယ္။

နည္းပညာပစၥည္းေတြနဲ႔ မဂၢဇင္း မတူတဲ့အခ်က္က စာဖတ္သူေတြဟာ စာေရးသူ ေရးထားတာေတြကို ဖတ္လို႔ရ သလို အသံနဲ႔လည္း နားေထာင္လို႔ ရတဲ့အျပင္ ေျမပံု၊ ဓာတ္ပံုနဲ႔ ဗီဒီယို စတာ ေတြကို ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။

နည္းပညာဆိုင္ရာ ဆန္းသစ္တီထြင္ မႈေတြကို လက္ခံျခင္းကလည္ အေရးပါ လွပါတယ္လို႔ Atavist ပူးတြဲတည္ ေထာင္သူ အီဗန္ ရက္တ္လစ္ဖ္က ေျပာပါတယ္။

"အေၾကာင္းအရာအခ်က္အလက္ ေတြကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြ၊ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ ေတြ၊ ဇာတ္ေၾကာင္းျပန္ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ဳိး ေတြကို ဖတ္ခ်င္ၾကတဲ့သူေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္"လို႔ သူက တယ္လီဖုန္းနဲ႔ေျဖ ၾကား ေပးခဲ့ပါတယ္။

"သူတို႔ ဖတ္ၾကပါ့့မလားဆိုတာထက္ သူတို႔ ဘယ္လိုမ်ဳိးကို စိတ္၀င္စားၾကလဲ ဆိုတာကို စဥ္းစားရမွာပါ"လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။

Longform.org နဲ႔ Longreads. com လို ၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြဟာ ေဆာင္း ပါးရွည္ႀကိဳက္တဲ့ စာဖတ္ပရိသတ္ေတြကို ဆြဲေဆာင္ ထားပါ တယ္။ အဲဒီ၀က္ဘ္ ဆိုက္ေတြမွာ သူတို႔ပိုင္ ေဆာင္းပါးေတြ တင္ထားေပးသလို တျခား၀က္ဘ္ဆိုက္ က ေဆာင္းပါးေတြလည္း စုစည္း ေပး ထားပါတယ္။

Byliner.com ဆိုတဲ့ ၀က္ဘ္ဆိုက္ ကေတာ့ တကယ့္ကို ရည္ရြယ္ခ်က္ႀကီး မားပါတယ္။ သူတို႔ ၀က္ဘ္ဆိုက္ပိုင္ ျဖစ္တဲ့ စာလံုးေရ ၅,၀၀၀ ကေန ၃၀,၀၀၀ အၾကားရွိတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြကို Amazon နဲ႔ အက္ပဲလ္ကေန ေရာင္းခ် ေပးေနတ့ဲအျပင္ အင္တာနက္တစ္ခြင္က ေဆာင္းပါးရွည္အားလံုးကိုလည္း စုစည္းေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။

Rosenberg ကေတာ့ မူရင္းပံုစံ အတိုင္း သတင္းေဖာ္ျပနည္းကို နည္း ပညာရဲ႕ စြမ္းအားနဲ႔ ေပါင္းစပ္ၿပီး ပရိ သတ္အႀကိဳက္ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။

သူ႔ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ နယူး ေယာ့ခ္ၿမိဳ႕မွာ ေန႔စဥ္ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြပါ၀င္တဲ့ ေဒတာ ပက္ ေက့ခ်္တစ္ခုကို တစ္ပတ္တစ္ႀကိမ္ ေဖာ္ျပေပးဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ပထမဦးဆံုး ထုတ္ ပက္ေက့ခ်္မွာ နယူးေယာ့ခ္ၿမိဳ႕ သားေတြ ၾကံဳေတြ႕ရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ မ်ဳိးစံုကို ေဖာ္ျပေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ထံုးတမ္းစဥ္လာမဂၢဇင္းေတြနဲ႔ မတူတာက ေဒတာပက္ေက့ခ်္တိုင္းမွာ ေဆာင္းပါးရွည္ေတြ ေဖာ္ျပေပးထားမွာ ျဖစ္သလို သတင္းမွတ္ တမ္းတို၊ အင္နီေမးရွင္းနဲ႔ ဖိုတိုအက္ေဆးေတြ လည္း ပါ၀င္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အေမးအေျဖ က႑နဲ႔ podcast အပါအ၀င္ စာဖတ္သူနဲ႔ ၀က္ဘ္ဆိုက္ အျပန္အလွန္ တံု႔ျပန္ႏိုင္တဲ့ က႑ေလးေတြကိုေသာၾကာေန႔တိုင္း မွာ တင္ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

"ေဒသတြင္းသတင္းေတြကို လမ္း ေၾကာင္းအသစ္၊ ဆက္သြယ္ေရး နည္း လမ္းအသစ္ေတြနဲ႔ စာဖတ္သူေတြကို ေပးေနပါတယ္။ ေရာ သမေမႊထား တာေတြလည္း တင္ေပးထားမွာပါ"လို႔ Rosenberg က ေျပာပါတယ္။

ဒီလိုသာ လုပ္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ Narrative လို ၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြဟာ အေထြေထြ ကုန္က်စရိတ္ေတြ နည္းသြားၿပီး ေငြၾကပ္ေနတဲ့ ထံုးတမ္း စဥ္ လာ မီဒီယာ ကိုမွီၿပီး အရည္အေသြးျပည့္၀တဲ့ ေကာ္ လံစား သတင္းစာဆရာေတြကိုလည္း ဆက္လက္အသံုးျပဳႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(ေအအက္ဖ္ပီ)

From -ျမန္မာ့တိုင္းမ္