ေဒါက္တာမင္းေဇာ္ဦး(Director of Ceasefire Negotiation and Implementation Myanmar Peace Center) ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္း

ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခန္း

"ေကအိုင္အိုက စားပြဲေပၚတက္လာမယ္ အစိုးဘက္ကလည္း လိုလိုလားလားနဲ႔ ေဆြးေႏြးမယ္ဆိုရင္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးအတြက္ ေအာင္ျမင္မယ္လို႔ ယံုၾကည္တယ္။ နံပါတ္တစ္ကေတာ့ စားပြဲေပၚတက္လာဖို႔ အေရးႀကီးတယ္။"

လက္ရွိျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ကိုယ္တိုင္ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့သူအေနနဲ႔ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္နဲ႔ အလားအလာေပၚ အရင္ဆံုးသံုးသပ္ေပးပါလား။

အားလံုးျခံဳေျပာရမယ္ဆိုရင္ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အဓိကထူးျခားခ်က္က အရင္အစိုးရနဲ႔ေတာ့ကြာတယ္ အရင္အစိုးရလက္ထက္မွာ ႏိုင္ငံေရးကိုမေျပာဘူး။ သူတို႔က ceasefire အဆင့္မွာတင္ ရပ္ထားေတာ့ တကယ္အဓိကက်တဲ့ လိပ္ခဲတင္းတင္းျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာေတြက မေျဖရွင္းႏိုင္ဘူး။ မေျဖရွင္းႏိုင္ေတာ့ လူေတြက အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားတယ၊္ ဒါေပမယ့္ တစ္ဖက္ကလည္း လက္နက္စုထားမယ္၊ အပစ္ခတ္ရပ္စဲတာ ပ်က္ရင္ေတာ့ ျပန္ခ်ၾကမယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြျဖစ္ေတာ့ တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ဖက္ ယံုၾကည္မႈေတြကလည္း အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ မတည္ေဆာက္ႏိုင္ၾကဘူး။ အဲ့ေတာ့ တစ္ခ်ိဳ႕ ceasefire ေတြလည္းပ်က္ခဲ့ၾကတာရွိတယ္။ ဒီေန႔ အစိုးရမွာေတာ့ ceasefire နဲ႔တင္မရေတာ့ဘူး၊ တကယ့္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ တိုင္းရင္းသားျပႆနာကို ေျဖရွင္းဖို႔က Political Dialogue ေပါ့ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာေတြကို စားပြဲဝိုင္းေပၚလာၿပီးေဆြးေႏြးရမယ္ဆိုတဲ့ အေျခခံမႈအေပၚမွာထားထားတယ္ ။ ဒါကိုလည္း သမၼတႀကီးက လႊတ္ေတာ္ကိုေပးပို႔တဲ့ သ၀ဏ္လႊာမွာလည္း ထင္ရွားေအာင္ေျပာထားတယ္။ ဟိုတစ္ေန႔က Civil Society ေတြနဲ႔ ေတြ႔တဲ့ပြဲမွာလည္းေျပာသြားတယ္။ တိုင္းရင္းသားျပႆနာက ေဆးၿမီးတိုနဲ႔ကုလို႔မရဘူး၊ Political Dialogue ကို အေကာင္အထည္ေဖၚဖို႔ လိုတယ္ေပါ့။ အဲ့ေတာ့ Political Dialogue နဲ႔ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းမယ္ဆိုတာကို လက္ခံလိုက္တာ အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာရွိတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးမႈရဲ႕တိုးတက္မႈတစ္ခုလို႔ ကြ်န္ေတာ္ျမင္မိတယ္။ ေနာက္အေျပာင္းအလဲ တိုးတက္မႈ တစ္ခုက KNU ေပါ့။ KNU လိုအဖြဲ႔မ်ိဳးနဲ႔ တစ္ခါမွ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။ ခုလုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါဟာေကာင္းတဲ့ ဘက္တစ္ခုေပါ့။ မေကာင္းတဲ့ဘက္ကေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေတြ လုပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ကခ်င္လိုေနရာမ်ိဳးမွာ တိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ေနတယ၊္ လူထုကလည္း ေျခာက္ေသာင္းကေန တစ္သိန္းနီးပါးက IDP(ဒုကၡသည္) ျဖစ္ျပီးေတာ့ ဒုကၡေတြ ေရာက္ေနၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ တပ္ဘက္ကေရာ ေကအိုင္ေအဘက္ကေရာ အေသအေၾကပ်က္စီးမႈေတြရွိတယ္။ လမ္းတံတားေတြ အဖ်က္ခံရတယ္ ရထားေတြ မိုင္းခြဲခံရတယ္။ ဒီလိုဟာ ေတြရွိေနေတာ့ လက္ရွိျငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥမွာ တစ္ခ်ိဳ႕အရာေတြ လုပ္ဖို႔လိုေနတဲ့သေဘာေပါ့။

ဆရာအေနနဲ႔က ႏိုင္ငံတကာအေတြ႔အၾကံဳ ေတြလည္းရွိခဲ့ေတာ့ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးက ႏိုင္ငံဖြံ႕ျဖိဳးတက္မႈအေပၚ ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိႏိုင္တယ္ဆိုတာကို ေျပာျပေပးပါ။ ေနာက္တစ္ခုက ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ကို ဘယ္လိုမ်ိဳးေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ ျမင္မိလဲ။

နံပါတ္တစ္က ျမန္မာျပည္ႏိုင္ငံေရး စဥ္းစားလို႔ရွိရင္ ပထမဆံုးေျပာၾကတာက စစ္တပ္ကႏိုင္ငံေရးထဲမွာရွိေနတယ္။ အဲ့ေတာ့ စစ္တပ္က ဘာေၾကာင့္ႏိုင္ငံေရးထဲကို ၀င္လာလဲလို႔ သမိုင္းအရျပန္ၾကည့္လို႔ရွိရင္ ဒါေတြကႏိုင္ငံေတာ္ လံုျခံဳေရးနဲ႔အမ်ားၾကီးဆိုင္တယ။္ ဥပမာဆို႔လို႔ရွိရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္က လြတ္လပ္ေရးရစ အခ်ိန္က သူပုန္အဖြဲ႔ တစ္ဒါဇင္ေက်ာ္ေလာက္က သက္ဆိုင္ရာ နယ္ေျမအသီးသီးကို ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီးေတာ့ အစိုးရဆိုတာ ရန္ကုန္ေတာင္ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုေလာက္ပဲ ထိန္းထားႏိုင္တဲ့အဆင့္ကေနၿပီးေတာ့ စရခဲ့တာ။ အဲ့ေတာ့ အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရး ျပႆနာက ဟိုးအစကတည္းက ရွိခဲ့တာ။ အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရး ျပႆနာၾကီးေလေလ စစ္တပ္က ႏိုင္ငံေရးမွာ ပါေလေလ ျဖစ္လာ တာေပါ့။ ဒါ စစ္တပ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုင္ရာ ျပႆနာ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ စစ္တပ္က ႏိုင္ငံေရးထဲဝင္လာတဲ့အခါမွာ အမ်ိဳးသားလံုၿခံဳေရး ျပႆနာကိုပဲၾကည့္ၿပီး ဝင္လာၾကတာ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရးျပႆနာကို ႏိုင္ငံေရးနည္းနဲ႔ မေျဖရွင္းႏိုင္သေ႐ြ႕ စစ္တပ္ကို ႏိုင္ငံေရးထဲက ထြက္သြားဖို႔ခက္လိမ့္မယ္ ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔တိုင္းျပည္မွာရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသားျပႆနာနဲ႔ လက္နက္ကိုင္ျပႆနာက တစ္ထပ္တည္းက်တယ္။ လက္နက္ ကိုင္ျပႆနာနဲ႔ အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရး ျပႆနာကလည္း တစ္ထပ္တည္းက်တယ္။ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြ အားလံုးေပါင္းလိုက္ရင္ အင္အားကတစ္သိန္းေက်ာ္ေလာက္ရွိမယ္။ ႏိုင္ငံတစ္ခုမွာ တိုင္းျပည္စစ္တပ္ရဲ႕ေလးပံုတစ္ပံု ဒါမွမဟုတ္ သံုးပံုတစ္ပံုေလာက္က လက္နက္ကိုင္ သူပုန္ဆိုေတာ့ အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရးျပႆနာ ရူေထာင့္ကၾကည့္လို႔ရွိရင္ အရမ္းၾကီးတယ္။ အာဖဂန္နစၥတန္မွာ အေမရိကန္စစ္တပ္ႀကီးလိုဟာႀကီးမ်ိဳး ပိုက္ဆံဘီလီယံ ရာနဲ႔ခ်ီသံုးၿပီးေတာ၊့ ကမၻာ ေနာက္ဆံုးေပၚ အဆင့္ျမင့္ကိရိယာေတြနဲ႔ တိုက္ရတဲ့စစ္တပ္လိုမ်ိဳးမွာေတာင္ ႏွစ္ေသာင္းခြဲေလာက္ရွိတဲ့ တာလီဘန္ေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ မကိုင္တြယ္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။ ကြ်န္ေတာ္တို႔တိုင္းျပည္က ဆင္းလည္းဆင္းရဲတယ္၊ စစ္တပ္ဆိုရင္ရုပ္ဝတၱဳပစၥည္း နည္းလမ္းေတြအရလည္း အမ်ားႀကီးေနာက္က်ေနတယ္။ တိုင္းျပည္ကလည္း အခုမွအကူးအေျပာင္းအခ်ိန္၊ ဒီအခ်ိန္မွာ ခုနတစ္သိန္းေလာက္ ရွိတဲ့လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔က အားလံုးေပါင္းလိုက္ရင္ ၁၈ ဖြဲ႔ေလာက္ရွိတယ္။ ဒါေတြကို ၾကည့္လိုက္ရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရးျပႆနာက အရမ္းၾကီးတယ္။ အဲ့လိုအေနထားမွာ ဒါေတြကို မေျဖရွင္းႏိုင္ေသးပဲနဲ႔ စစ္တပ္ကို ႏိုင္ငံေရးထဲကထြက္ဖို႔ ေဖ်ာင္းဖ်ဖို႔ကလည္း ခက္တယ္ေပါ့၊ အဲ့ေတာ့ တိုင္းရင္းသား ျပႆနာ၊ လက္နက္ကိုင္ျပႆနာ ဆက္စပ္ေတာ့ စစ္တပ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးထဲပါ၀င္လာမႈကလည္း ဆက္စပ္လာတယ္။ ေနာက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ ကိစၥတစ္ခုက Development ေပါ့၊ တိုင္းျပည္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ကို ျပန္ၾကည့္လိုက္လို႔ရွိရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔တိုင္းျပည္မွာ အဆင္းရဲဆံုးေနရာေတြက ပဋိပကၡျဖစ္ခဲ့တဲ့ေနရာေတြ၊ အထူးသျဖင့္ ကရင္ျပည္နယ္လိုေနရာမ်ိဳးေပါ။့ အဲ့ဒီေနရာမ်ိဳးမွာဆိုရင္ ကေလးေတြဆို ေက်ာင္းေတာင္မတက္ႏိုင္ဘူး၊ တိုက္ပြဲေရွာင္ရတယ္ ။ IDP ေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ အခုဆို ကခ်င္မွာလည္း ရွိေနတယ္။ လူထုဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈေနာက္က်တဲ့ေနရာေတြက ပဋိပကၡျဖစ္တဲ့ ေနရာေတြပဲ။ ဘာလို႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈေနာက္က်လည္းဆိုေတာ့ စစ္ျဖစ္တဲ့ေနရာေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမယ့္သူေတြလည္း လာၿပီးရင္းႏွီးမျမႇဳပ္ႏွံဘူး ။ အဲ့ဒီေတာ့ အလုပ္အကိုင္ရွားျပီး လူေတြကလည္းဆင္းရဲတယ္။ ဒီၾကားထဲမွာ စစ္ေရွာင္ရေတာ့ ယာစိုက္ျပီး ယာကိုပစ္ၿပီးသြားရတယ္၊ လယ္စိုက္ျပီး လယ္ကို ပစ္သြားရတယ္။ အဲ့ေတာ့ သူတို႕ရဲ႕ စီးပြားေရးဘဝကိုလာျပီးေတာ့ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္သြားၿပီ။ လက္နက္ကိုင္ ပဋိကၡခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားလို႔ရွိရင္ ေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ေတြပိုၿပီးလုပ္ႏိုင္မယ္။ ထိေရာက္တဲ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈေတြလုပ္ဖို႔က လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔လိုတယ္။ အဆံုးသတ္ႏိုင္ဖို႔လိုတယ္။ ထားဝယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းလုိဟာမ်ိဳး အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ္ဆိုရင္ အဓိကလမ္းေၾကာင္းက ထိုင္းႏိုင္ငံထဲက ကုန္းလမ္းေၾကာင္းက ဆက္မွ ဟိုးအေရွ႕အလယ္ပိုင္းက လာတဲ့ကုန္ပစၥည္းေတြက မလကၠာေရလက္ၾကားကို အရွည္ႀကီးေကြ႕ပတ္ ျဖတ္မသြားပဲနဲ႔ ထားဝယ္ဆိပ္ကမ္းမွာခ်ၿပီး ကားနဲ႔ ထိုင္းကိုသယ္သြားမယ္။ ဒါဆိုလို႔ရွိရင္ ခရီးက အမ်ားႀကီးေလွ်ာ့သြားၿပီေပါ။့ ထားဝယ္ဆိပ္ကမ္းရဲ႕ေရွ႕ေလွ်ာက္အလားအလာက အမ်ားႀကီး ေကာင္းတယ္။ အဲ့မွာေနတဲ့လူထုဘဝ အထူးသျဖင့္ ကုန္သြယ္ေရး လမ္းတေလွ်ာက္မွာေနတဲ့သူေတြရဲ႕ ဘဝက အမ်ားၾကီး တိုးတက္သြားမယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီေဒသဆိုတာ ကြ်န္ေတာ္ကိုယ္တိုင္လည္း သူပုန္လုပ္ခဲ့တာ။ အဲ့ဒီဘက္မွာ လမ္းက တနသၤာရီေတာႀကီးကို ျဖတ္ၿပီးေဖါက္ရမွာ။ အကယ္၍ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈေတြရွိေနရင္ ထားဝယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းက ဘာမွလုပ္လို႔မရဘူး။ ထားဝယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းရဲ႕ တန္ဖိုးက အဲ့ဒီလမ္းရွိမွ သူကတန္ဖိုးရွိမွာ။ အဲဒီ့လမ္းေဖါက္ႏိုင္မွ ထားဝယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းက အလုပ္ျဖစ္မွာ။ ဒီလမ္းေၾကာင္းကို သြားႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ အဲ့ဒီေဒသမွာအပစ္အခတ္ရပ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ယူႏိုင္မွရမွာ။ ဒါဥပမာေျပာတာေပါ့။ ဒီလိုပဲ ကခ်င္တို႔ ရွမ္းတို႔ေဒသေတြမွာလည္း ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ လုပ္ႏိုင္တာ ရွိတယ္။ ဒီလိုေနရာက လူထုဘဝေတြတိုးတက္လာဖို႔က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမရဘဲနဲ႔ တစ္ျခား ဘာမွလုပ္လို႔မရဘူး။ အဲ့ဒါေတြ ျပန္ၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ တုိင္းရင္းသားအေရး ျပည္တြင္းစစ္ရပ္စဲေရး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥေတြနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔တိုင္းျပည္ ေရွ႕ကို ဒီမိုကေရစီရေအာင္ တိုးတက္လာေအာင္ လုပ္ဖို႕ကိစၥေတြက ဆက္စပ္ေနတယ္။ အားလံုးသိတဲ့ အတိုင္း စစ္တပ္ကပါလီမန္ထဲမွာအၿမဲတမ္းေနလို႔မရဘူး။ တစ္ခ်ိန္မဟုတ္တစ္ခ်ိန္ေတာ့ထြက္ေပးရမယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္တပ္ထြက္လို႔ရတဲ့ ႏိုင္ငံအခင္းအက်င္းတစ္ခုျဖစ္ေအာင္ ဝိုင္းလုပ္ၾကဖို႔က အားလံုးမွာတာ၀န္ရွိတာေပါ့။ စစ္တပ္ကႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းကေန ထြက္္ေအာင္လုပ္တဲ့အခါ မွာလည္းျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးကလည္းအဓိကက်ေနတာပဲ။

အခုက ကြ်န္ေတာ္တို႔မွာ ျပႆနာျဖစ္ေနတာက ကခ်င္မွာေပါ့ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ေရာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကေရာ တိုက္တြန္းခ်က္ေတြထုတ္တယ္ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖၚေဆာင္ေရးအဖြဲ႔ကလည္း လုပ္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီဟာႀကီးက မေျပလည္တဲ့အျပင္ပိုၿပီးေတာ့ ဆိုးလာသလိုျဖစ္ေနတယ္။ အဲ့ဒီမွာပဲ က်န္တဲ့တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ေတြနဲ႔ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲႏိုင္ေပမယ့္ ကခ်င္နဲ႔က အဆင္မေျပဘူး ဒါက ႏွစ္ဖက္ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားေတြေပၚမွာမ်ား မွီခိုေနမလားေပါ့။ အဲ့ဒီလို ေ၀ဖန္တာေတြ ေတြးတာေတြလည္းရွိလာၾကတယ္ ဆရာအျမင္ကေရာ ဘယ္လိုသံုးသပ္မိလဲ။

နံပတ္တစ္ကေတာ့ Trust ယံုၾကည္မႈလံုးဝျပတ္သြားတာေပါ့။ ေကအိုင္အို ဘက္က စဥ္းစားတာေတာ့ ၁၇ ႏွစ္ၾကာ ငါတို႔အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လုပ္လာခဲ့တယ္။ ၂၀၁၀ ေလာက္မွာသူတို႔ွဆီက အဆိုျပဳခဲ့တာရွိတယ္ဗ်ာ။ KIO/KIA ဘက္က ေနၿပီးေတာ့ သူတို႔ ႏိုင္ငံေရးပါတီ လုပ္ဖို႔ကိစၥ၊ ျပည္ေထာင္စု တပ္မေတာ္ထဲမွာပါဖို႔ကိစၥ စသည္ျဖင့္ေပါ့။ အကန္႔အသတ္ရွိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ ေတာင္းဆိုတဲ့ကိစၥေတြ ေဆြးေႏြးခဲ့တာရွိတယ္။ ဒါမ်ိဳးေတြကိုလည္း သူတို႔ဘက္က တင္ျပခဲ့တဲ့အေပၚမွာ အဲ့ခ်ိန္တုန္းက ဒီအစိုးရက အေရးတယူတံုျပန္ခဲ့တာမရွိဘူးေပါ့။ အဲ့ဒီေတာ့ အပစ္အခတ္ျပန္ျဖစ္တဲ့အခါမွာ သူတို႔ ဘက္က တို႔ဒီေလာက္ ၁၇ ႏွစ္ၾကာ အပစ္ခတ္ရပ္ခဲ့တာ ဘာမွျဖစ္မလာဘူးဆိုၿပီး ယံုၾကည္မႈက ပ်က္သြားတယ္။ ယံုၾကည္မႈေတြ ပ်က္သြားတဲ့အခ်ိန္မွာပဲ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲေတြကရွိေနေတာ့ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲေၾကာင့္ ေရွ႕ကိုဆက္ဖို႔ခက္လာတယ္။ သမၼတႀကီးေျပာတာေရာ ဝန္ႀကီးဦးေအာင္မင္း ေ႐ႊလီမွာေျပာတာေရာ ၾကည့္လိုက္ရင္ အစိုးရဘက္ က Political Dialogue လုပ္ဖို႔ တံခါးဖြင့္ထားတယ၊္ ေဆြးေႏြးရမယ္ ဆိုတဲ့သေဘာေတြပဲရွိတယ္။ ေကအိုင္အိုဘက္ကေတာ့ အဲ့ဒီအေပၚမွာ မယံုၾကည္ႏိုင္ေသးတဲ့သေဘာရွိေနတာေပါ့ ။ အဓိက ကေတာ့ ဒီျပႆနာေတြကို စားပြဲေပၚမေျဖရွင္းဘဲနဲ႔ စစ္ေျမျပင္မွာ ရွင္းလို႔မရဘူး။

က်န္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ဖိုရမ္မွာ သမၼတႀကီးက KIO ကို အပစ္အခတ္ရပ္စဲျပီး Political Dialogue လုပ္ဖို႔ တရားဝင္ထပ္ျပီး ဖိတ္ေခၚေၾကာင္းေျပာလိုက္တယ္။ တစ္ခုျမင္မိတာက ႏိုင္ငံတကာက ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ေရွ႕မွာတရားဝင္ ဖိတ္ေခၚလိုက္ေပမယ့္ အဲ့ဒီအခ်ိန္ နာရီပိုင္းအတြင္းမွာပဲ ကာမိုင္းကို ဝင္တိုက္သြားတယ္။ အဲ့ဒီလို တိုက္ဆိုင္တာေတြ ျဖစ္ေနေတာ့ ဒီဘက္က ဖိတ္ေခၚေပမယ့္ ဟိုဘက္က ယံုၾကည္မႈ အားနည္းေနျပီး ဖိတ္ေခၚမႈကို လက္မခံဘူးဆိုတဲ့ သေဘာမ်ားရွိေနမလား။

ဒါလည္း ျဖစ္ႏိုင္တာပဲေပါ့ ဒီဘက္က အစိုးရကဖိတ္ေခၚတာကို KIO က မယံုဘူး အဲ့ဒါမ်ိဳးလည္း ရွိႏိုင္တာပဲ ။ ဒါေပမယ့္ ရလဒ္ကေတာ့ မယံုလို႔ စားပြဲေပၚမတက္ဘူး၊ ဆက္တိုက္တယ္၊ ဆက္တိုက္ေတာ့ ရပ္လို႔မရဘူး၊ တိုက္ပြဲဆက္ျဖစ္တယ္ေပါ့။

လက္ရွိအတိုင္းအတာအရဆိုရင္ KIO/KIA နဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရဖို႔ ဘယ္ေလာက္ခ်ိန္အတြင္းမွာ ေျပလည္မႈ ရသြားႏိုင္မယ္လို႔ျမင္မိလဲ။

အဲ့ဒါေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ ၿငိမး္ခ်မ္းေရးလုပ္တဲ့အခါ ပဋိပကၡေတြ ေလ့လာတဲ့အခါမွာ ဒါမ်ိဳးေတြက ဘယ္ေတာ့မွ မွန္းလို႔မရဘူး၊ လူေတြ ေခါင္းေဆာင္ေတြ စဥ္းစားတဲ့ပံုကလည္း တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္မတူၾကဘူး။ အဓိက ကြ်န္ေတာ္ေျပာခ်င္တာကေတာ့ အပစ္အခတ္ရပ္ဖို႔ အေရးႀကီးတယ၊္ ႏိုင္ငံေရး ေျပာတာမေျပာတာ၊ အဲ့ဒါေနာက္တဆင့္။ အပစ္အခတ္မရပ္သေ႐ြ႕ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡ ရပ္လို႔မရဘူး ေနာက္တစ္ခုက တစ္ဖက္သတ္ ဘယ္ေတာ့မွ အပစ္အခတ္ ရပ္လို႔မရဘူး။ တစ္ဖက္သတ္အပစ္အခတ္ရပ္ခဲ့တာ ႏိုင္ငံတကာမွာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေအာင္ျမင္တယ္ဆိုတာ ရွားတယ္ေပါ့။ အပစ္ခတ္ရပ္တာ ထိေရာက္ဖို႔ဆိုရင္ ႏွစ္ဖက္လံုးက ရပ္မွရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔တိုင္းျပည္မွာ အပစ္အခတ္ရပ္တာ ထိေရာက္ခဲ့သလားျပန္္ၾကည့္လိုက္ရင္ ထိေရာက္ခဲ့တယ္လို႔ု ဆိုလို႕ရတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ ေကအိုင္အို မပါဘဲနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ၿပီးေတာ့ အပစ္အခတ္ရပ္ၿပီး လက္နက္ကိုင္ၿပီးေနတဲ့ အဖြဲ႔ ၁၃ ဖြဲ႔ရွိတယ္။ အဲ့ဒီမွာ ဘယ္ႏွစ္ဖြဲ႔နဲ႔ တိုက္ပြဲအႀကီးအက်ယ္ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ၾကားဖူးလဲ ။ မရွိသေလာက္ပဲ။ တိုက္ပြဲငယ္တစ္ခ်ိဳ႕ေတာ့ RCSS အဖြဲ႕နဲ႕ တစ္ခ်ိဳ႕ ျဖစ္ခဲ့တာရွိတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ ႏွစ္ဖက္လံုးက မတိုက္ဘဲနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္မယ္ဆိုရင္ ရပ္လို႔ရတယ။္ တပ္မေတာ္ဘက္ကလည္း လိုက္နာတယ္ တိုင္းရင္းသားတပ္ေတြဖက္ကလည္း လိုက္နာတယ္။ အပစ္ခတ္ရပ္တာက ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ ေအာင္ျမင္လားဆိုရင္ ေအာင္ျမင္တယ္။ ‘ဝ’ ဆိုလို႔ရွိရင္ ယံုၾကည္မႈ နည္းတာလည္းရွိမယ္၊ မ်ားတာလည္းရွိမယ္။ ဒါေပမယ့္ အပစ္အခတ္ရပ္ထားတဲ့ ႏွစ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတာပဲ အခုထက္ထိ။ ကမၻာေပၚမွာ တိုင္းျပည္တစ္ခုထဲမွာ သူပုန္နဲ႔ အစိုးရ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ေလာက္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားတာ တစ္ႏိုင္ငံမွ မရွိဘူး။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာပဲ ရွိတယ္။ အခု ၁၃ ဖြဲ႔နဲ႔ ရပ္ထားတယ္ ခုထက္ထိတည္ေနတယ္။ ခုေကအိုင္အိုနဲ႔ ျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာက အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးလုပ္ျပီးွ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ပ်က္သြားတာေတာ့ ဟုတ္တယ။္ ပ်က္သြားၿပီးတဲ့အေပၚမွာ ျပန္လုပ္လို႔မရတဲ့ ျပႆနာ။ အဲ့ေတာ့ ဒီေန႔ ေကအိုင္အိုက စားပြဲေပၚတက္လာမယ္ အစိုးဘက္ကလည္း လိုလိုလားလားနဲ႔ ေဆြးေႏြးမယ္ဆိုရင္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးအတြက္ ေအာင္ျမင္မယ္လို႔ ယံုၾကည္တယ္။ နံပါတ္တစ္ကေတာ့ စားပြဲေပၚတက္လာဖို႔ အေရးၾကီးတယ္။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ႏွစ္ဘက္လုံးကလုပ္ႏိုင္ဖို႕လိုတယ္။ ဒါမွ ႏိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲကိုသြားဖို႕ ယုံၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။

ဆရာအေနနဲ႔ တစ္ျခားဘာမ်ား ျဖည့္စြက္ေျပာခ်င္ပါေသးလဲ။

အခုျဖစ္ေနတဲ့ KIO နဲ႔ျဖစ္ေနတဲ့ တိုက္ပြဲေတြအျပင္၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားတဲ့ အဖြဲ႔ေတြ မွာတင္ျပႆနာေတြက အမ်ားႀကီး ရွိေနတယ္။ ဥပမာဆိုရင္ ဇန္န၀ါရီလ ၄ ရက္ေန႔တုန္းက ၾကားရတဲ့သတင္းက မဲသေဝါလမ္းမွာ လမ္းေစာင့္ေနတဲ့ ရဲ (၄)ေယာက္မွာ (၂)ေယာက္ကို ပစ္သတ္သြားတယ္တဲ့။ ေတြ႔တဲ့သူေတြကေျပာတာက DKBA က ကလို႔ထူးေဖါတို႔အဖြဲ႔က တပ္မႈးတစ္ေယာက္က ဦးေဆာင္ၿပီးပစ္သတ္သြားတာလို႔ေျပာတယ္။ အဲ့ဒီအျပင္မွာ BGF (Border Guard force ) နယ္ျခားေစာင့္တပ္ဖြဲ႔ေပါ့၊ သူတို႔ဆီက တပ္ရင္းေတြကိုလည္း ၿမိဳင္ႀကီးငူဆရာေတာႀကီး ၾကြလာၿပီဆိုၿပီး ေသနတ္ေတြနဲ႔ ခ်ိန္ၿပီး အဲ့ဒီလူေတြရွိက လက္နက္ေတြသိမ္းသြားတယ္တဲ့ အဲ့ဒီလိုသတင္းေတြထြက္တယ္။ ေသနတ္အသိမ္းမခံပဲ ေရွာင္တဲ့ တပ္ရင္းေတြကို လိုက္ပစ္တယ္ေပါ့။ အဲ့ေတာ့ အဲ့လိုျပႆနာေတြက ရွိတယ္။ ဒီလိုဟာမ်ိဳးေတြက အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးလုပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာတင္မကဘူး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ၿပီးတဲ့ အခ်ိန္မွာလည္း တစ္ခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ေသနတ္ျပန္ေပါက္တာေတြရွိတတ္တယ္။ Peace Processes သေဘာမွာ ပဋိပကၡအရွိန္ အတက္အက် အၿမဲရွိတယ္။ သမၼတႀကီး ေျပာခဲ့သလိုပဲ အတက္အက်မွာ ကိုယ့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းေၾကာင္းကို မေသြဖယ္ပဲနဲ႔ ဆက္ေလွ်ာက္ဖို႔လိုတာေပါ့။ အခုလိုမ်ိဳး ကရင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္တာမ်ိဳးဆို ဒီျပႆနာကို မႀကီးလာေအာင္ အားလံုးကဝိုင္းထိန္းၾကရတာေပါ့။ အကယ္၍ ဒါကို ႀကီးလာေအာင္ လုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း လုပ္လို႔ရတာပဲ။ တပ္မေတာ္ကေနၿပီး Peace Processes ကို မလိုခ်င္လို႔ ဝင္ဖ်က္မယ္ဆိုရင္ ဒီလိုျပႆနာကို အေၾကာင္းျပၿပီး ဖ်က္လို႔ရတာပဲ။ ဒါမ်ိဳးျဖစ္တဲ့အခါ ဖ်က္မယ္ဆို ဖ်က္လို႔ရေနၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ဒီေန႔ဒီခ်ိန္ဘာလို႔ ျပႆနာက မႀကီးလာလဲဆိုေတာ့ တပ္မေတာ္အပါအဝင္ တစ္ျခားအင္အားစု ေတြက ဝိုင္းထိန္းၾကလို႔ပဲ။ ကြ်န္ေတာ့္ရဲ႕ အျမင္ကေတာ့ ကခ်င္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာက တပ္မေတာ္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ Peace Process ကို မလိုလားလို႔ ျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ျမင္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ တပ္မေတာ္က Peace Process ကို ဖ်က္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ကခ်င္ျပႆနာအထိ ေစာင့္စရာမလိုဘူး။ က်န္တဲ့ ၁၃ ဖြဲ႔မွာတင္ဖ်က္လို႔ရတယ္။ ခုနေျပာတဲ့ ကရင္မွာျဖစ္သလိုမ်ိဳးကို ဝိုင္းထိန္းတဲ့ေနရာမွာ တပ္မေတာ္ေရာ တစ္ျခား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔ေတြေရာ သူတို႔ေတြေအာက္ကို ဝိုင္းထိန္းထားျပီး (ceasefire) အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ထိန္းသိမ္းထားၾကလို႔ ဒီတစ္ႏွစ္ေက်ာ္အတြင္းမွာ ႀကီးႀကီမားမား ျပႆနာမရွိခဲ့ဘူးေပါ့။

အဲ့ဒါနဲ႔ ဆက္စပ္ျပီးသိခ်င္တာက ကခ်င္နဲ႔ျဖစ္ေနတာအေပၚမူတည္ျပီး က်န္တဲ့ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ အစိုးရၾကားထဲမွာေရာ အနည္းနဲ႔အမ်ား ယံုၾကည္မႈအားနည္းသြားႏိုင္မလား။

ျဖစ္ႏိုင္တာေပါ့ဗ်ာ။ က်န္တဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္ကလည္း အစိုးရက ဗမာေတြက ေကအိုင္အိုကို ေခ်မႈန္းဖို႔ ႀကိဳးစားေနၿပီလို႔ ေတြးလာရင္ သူတို႔လည္း ဘယ္လံုျခံဳေတာ့မလဲ။ အဲ့ေတာ့ ဒါမ်ိဳးေတြကို မျဖစ္ေအာင္လည္း တိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ နားလည္မႈပိုၿပီးေတာ့ယူရမွာေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က ကခ်င္ျပႆနာႀကီးကို အျမန္ဆံုး ေျဖရွင္းႏိုင္မွ က်န္တဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥက ပိုၿပီးသြက္သြက္လက္လက္ လုပ္ႏိုင္မွာေပါ့။

******************************