ကန္းေဇာ္ဆီ ႏွင့္ က်န္းမာေရးအစြမ္း

ကန္းေဇာ္ပင္ဆိုတာ
ႏွစ္တစ္ရာေက်ာ္ ရွင္သန္ႏိုင္ေသာ အပင္ႀကီးမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး၊ အဂၤလိပ္လို ‘Mahua of Southern India’ (သို ့မဟုတ္) ‘Mahua Tree’ လို ့ေခၚၾကျပီး၊ ျမန္မာလို “ကန္းေဇာ္ပင္” လို ့ အမည္ ရပါတယ္။

ကန္းေဇာ္သီး(အေစ့)ဟာ ၾကမ္းပိုးအနံ႕ႏွင့္ ခပ္ဆင္ဆင္တူတာ ေၾကာင့္၊ အခ်ိဳ ့အရပ္ေဒသမ်ားမွာ “သစ္ၾကမ္းပိုးပင္” ဟူ၍လည္းေ ကာင္း၊ အခ်ိဳ ့ေဒသမ်ားမွာ “ေတာင္မင္းဂြတ္”ဟူ၍လည္း အမ်ိဳး မ်ိဳးေခၚဆို္ၾကပါတယ္။ ပင္စည္အသားမွာ နီညိဳေရာင္ သစ္မာသား အမ်ိဴးအစားျဖစ္၍ အပင္တစ္ပင္ကို အိမ္ တစ္ လံုးခန္႕ေဆာက္ လုပ္နိုင္ပါတယ္္။ ပင္စည္အပုိုင္းအစမ်ားကို ဘုရား ဆင္းတုေတာ္ အျဖစ္ ထုလုပ္ကိုးကြယ္ေလ့ရွိၾက၏။ ကန္းေဇာ္သီး(အေစ့)ထဲမွာ ၾကက္ေသြးေရာင္မက် တက် (လိေမၼာ္ရင့္္ရင့္) ေရာင္ျခယ္ ၄.၈ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၆.၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိပါရွိ တာေၾ ကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံမွာ လိေမၼာ္ရင့္ေရာင္ဆိုးေဆးအျဖစ္ သိုးေမႊး ႏွင့္ ခ်ည္ထည္ မ်ားမွာ အသံုးျပဳေနၾကပါတယ္္။ ထို ့ျပင္ အႏိၵယရိုးရာ ဘာသာေရး အခမ္းအနားမ်ား တြင္လည္း အသီးကို ေလထဲေျမွာက္၍ ပူေဇာ္ပသေလ့ရွိၾကပါတယ္။

ေပါက္ေရာက္ရာေဒသ
ကန္းေဇာ္ပင္တို ့ကို ေရေျမေတာေတာင္ထူထပ္ရာ အေရွ ့ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၾ ကတဲ့့ နီေပါ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ထိုင္း၊ အင္ဒို နီးရွား၊ အိႏိၵယ ႏွင့္ မေလးရွားနိုင္ငံေတြ မွာ ေတြ ့ရွိရပါတယ္။(အိႏၵိယတြင္္ အပင္တစ္ပင္လွ်င္ ကမ္းေဇာ္ဆီ ပ်မ္းမွ်တန္ခ်ိန္ ၁၈၀,၀၀၀ ထြက္ရွိႏိုင္ေၾကာင္း၊ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ ေဒသအမ်ားအျပားတြင္ စိုက္ပ်ဳိးၾကေ ၾကာင္း ႏွင့္ မည္သည့္ ေျမအမ်ဳိးအစားတြင္မဆို စုိက္ပ်ဳိးႏုိင္ေၾကာင္း စိုက္ပ်ဳိးေရး၀က္ဘ္ ဆိုက္တစ္ခုျဖစ္တဲ့့ www.svlele.com/mahuae.htm မွာ ေဖာ္ျပထားတာ ကို ေလ့လာ မွတ္သား ရပါတယ္္)

ကန္းေဇာ္ပင္ ႏွင့္ ျမန္မာနိုင္ငံ
ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ေျမနိမ့္ခ်ိဳမ့္၀ွမ္းမ်ား ႏွင့္ ရႊံ႕ႏံြေပါ၍ ေရရရွိေသာေဒသျဖစ္တဲ့ တန သၤာရီတိုင္း၊ ျမိတ္ခရိုင္တို ့မွာ သဘာ၀ အေလ်ာက္ က်ယ္က်ယ္ျပန္ ့ျပန္ ့ေပါက္ေရာ က္ေလ့ရွိပါတယ္။ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕နယ္ ႏွင့္ အနီးပတ္၀န္းက်င္ေဒသေတြမွာ ေပါ က္ ေ ရာက္ တဲ့ ကန္းေဇာ္ပင္မ်ားဟာ ကုန္းေပၚတြင္သာေပါက္ၾက၍ “ကုန္းကန္းေဇာ္” အမ်ိဳး အစားျဖစ္ပါတယ္။ တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီးအတြင္းရွိ ၿမိတ္ခ႐ုိင္ႏွင့္ ဘုတ္ျပင္းၿမိဳ႕ နယ္အနီး ပတ္၀န္းက်င္တ၀ိုက္တြင္ေပါက္ေရာက္ေသာ ကန္းေဇာ္ပင္မ်ားမွာ ေရစပ္စပ္ တြင္ေပါက္ၾက၍ “ေရကန္းေဇာ္” အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါတယ္္။ ကုန္းကန္းေဇာ္ႏွင့္ ေရ ကန္းေဇာ္ ပင္တို႕ ရဲ ့ အရြက္၊ အပြင့္၊ အသီး ပံုသ႑ာန္မ်ားမွာ ေရေျမအေနအထား အရ ျခားနားမႈရွိေနေသာ္လည္း ၄င္းတို ့မွ ထြက္ရွိလာတဲ့ အဆီ၊ အနံ႕ႏွင့္ ေဆးဘက္ ၀င္ အက်ိဳးအားနိသင္မ်ားကေတာ့ အတူတူဘဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

ကန္းေဇာ္ဆီ ထုတ္ယူပံုအဆင့္ဆင့္
ဦးစြာ ကန္းေဇာ္အေစ့ခံြကုိ လက္ေထာင္းဆံုျဖင့္ေထာင္း၍ ရလာတဲ့အခြံအမႈန႔္ေတြကုိ မူလကခြာထားျပီးေသာ အေစ့မ်ားျဖင့္ေရာ ေႏွာကာ ေပါင္းအုိးတြင္ထည့္ေပးပါ။ ထို ့ေ နာက္ ေရမျပည့္တျပည့္ ျဖည့့္္ထားတဲ့ဒန္အုိးကုိ မီးဖုိေပၚတင္၍၊ ေစာေစာက ကန္းေဇာ္ အမႈ႔န္မ်ား ထည့္ထားတဲ့ေပါင္းအုိးကုိ ၄င္းဒန္အိုး အေပၚမွထပ္၍ တင္ေပးပါ။ ေပါင္းအုိး အဖံုးလံုေစရန္အတြက္ ေပါင္းအုိး၀မွာ ငွက္ေပ်ာဖက္ အစိမ္းခံ၍ ထိုအေပၚမွ ပန္းကန္ျ ပားျ ဖင့္ အုပ္ေပးရပါမယ္္။ 

နာရီ၀က္ခန္ ့ၾကာတဲ့အခါမွာေတာ့ ေပါင္းအုိးအဖံုးကုိဖြင့္ျပီး ၀ါးခၽြန္ငယ္ျဖင့္ ေပါင္းအုိးအ၀ကေန ထုိးဖြေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဤနည္းအတိုင္း ၁၅-မိ နစ္ၾကာ တစ္ၾကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ၄-ၾကိမ္ေလာက္ ထိုးဖြျပီးေနာက္မွာေတာ့ ကန္းေဇာ္မႈန္႔ေတြ က်က္သေလာက္ရွိလာပါျပီ။ ထိုအမႈန္ ့ေတြကို လက္ေခ်ာင္း နဲ ့ပြတ္ဖ်စ္ၾကည့္လို ့ ဆီ ထြက္လာရင္ ကန္းေဇာ္မႈန္ ့ေတြက်က္ေနျပီမို ့အဆီညွစ္ယူနိုင္ပါျပီ။ ေပါင္း အုိး ထဲ က ကန္းေဇာ္မႈန္႔ေတြကုိ ကရြတ္(ေခၚ)၀ါးႏွီးျဖင့္ ရက္လုပ္ထားတဲ့ အိတ္ထဲသို ့သံုးပံုႏွ စ္ ပံုခန္႔ ထည့္ျပီး ဆီညွစ္ယူရ ပါမယ္္။ 

ထြက္လာတဲ့ကန္းေဇာ္ဆီမ်ားကုိ ဇလံုတစ္ခုမွာခံ ယူျပီး၊ ေနပူပူမွာ ၁-ရက္လွမ္းတဲ့အခါ ေရေတြအေငြ႔ပ်ံသြားတာေၾကာင့္ ကန္းေဇာ္ ဆီ စစ္ စစ္ကို ရရွိနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ကန္းေဇာ္ဆီေတြကုိ ဖန္ပုလင္းထဲထည့္၍ ရင္ကန္း အဆုိ႔ျဖင့္ ပိတ္ဆုိ႔ထားရပါမယ္။ ကန္းေဇာ္ဆီေတြက ပုလင္းထဲမွာ တျဖည္းျဖည္း အနည္ထုိင္လာျပီး ငါးဆယ္က်ပ္သား၀င္ ပုလင္းတစ္လံုးလွ်င္ တစ္လက္မမွ် အနည္ ရရွိတတ္ပါတယ္။ ၄င္းအနည္မ်ားကုိ “ကန္းေဇာ္ေခ်း”လို ့ ေခၚပါတယ္္။ ကန္းေဇာ္ဆီ၏ အေရာင္မွာ ဆီအုန္းဆီၾကမ္း အေရာင္ႏွင့္ခပ္ဆင္ဆင္တူပါတယ္။ ကန္းေဇာ္ဆီစစ္စစ္ကုိ ႏွစ္ကာလရွည္ၾကာစြာ ထားေသာ္လည္း မူလအေရာင္အဆင္္း၊ အနံ႔၊ အရသာႏွင့္ ေဆးဖက္၀င္အာနိသင္မ်ား(လံုး၀)မေျပာင္းလဲနိုင္ပါဘူး။ (လက္ေ ထာင္း ဆံုျဖင့္ အမႈန္႔ေထာင္းယူထားတဲ့့ ကန္းေဇာ္ဆီ ဟာ အမႈန္႔ႀကိတ္စက္ျဖင့္ ထုတ္ လုပ္ရယူတဲ့့ ကန္းေဇာ္ဆီထက္ ေဆးစြမ္းအာနိသင္ ပိုမိုထက္ျမက္ပါတယ္)

ကန္းေဇာ္ဆီ ႏွင့္ က်န္းမာေရးအစြမ္း
(၁) ကန္းေဇာ္ဆီႏွင့္ ကန္းေဇာ္ေစ့မွ ထုတ္ေသာ Watery Extracts မ်ားကို ၾကြက္ျဖဴ မ်ား နွင့္ အဆိပ္ရွိမရွိ စမ္းသပ္တိုက္ေကြ်း ရာမွာ၊ ၾကြက္ျဖဴမ်ား ေသဆံုးျခင္းမရွိသည္ ကို ေလ့လာေတြ႕ရွိရေၾကာင္း၊ တနသၤာရီတိုင္းမွာ အမ်ဳိးသမီးတစ္ေယာက္ သားအိမ္ ကင္ဆာျဖစ္၍ ခြဲခါနီးမွာ ကင္ဆာျပန္႔ေနလို႔ မခြဲရဘဲ ျပန္္ပိတ္ခဲ့ရေပမယ့္၊ ကန္းေဇာ္ဆီ ကိုသံုးၾကည့္ရာ ေရာဂါပါေပ်ာက္ၿပီး ကေလး လည္္းျပန္ေမြးလုုိ႔ရသြားတဲ့ သာဓကရွိေ ၾကာင္း၊ ထို႕ေၾကာင့္ ကန္းေဇာ္ေစ့နွင့္ ကန္းေဇာ္ဆီ စစ္စစ္ကိုသာရရွိခဲ့လွ်င္ မီးယပ္ေ ရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ သားအိမ္ကင္ဆာ နဲ ့ ရင္သားကင္ဆာေတြအတြက္ စိတ္ခ်လက္ ခ်ေ သာက္ သံုးႏိုင္ပါေၾကာင္း ျမိတ္ခ႐ုိင္္၊ တိုင္္းရင္းေဆး ပညာဦးစီးဌာနမွ အၾကံျပဳ ထားပါ တယ္။

(၂) ဆီပုလင္းေအာက္ေျခမွာ ထိုင္ေနတဲ့ အနည္အႏွစ္(ကန္းေဇာ္ေခ်း)မ်ားကို အပူေ လာင္ျခင္း၊ နားအူျခင္း၊ နားအတြင္း အနာ ျဖစ္ျခင္း၊ နာတာရွည္လူနာမ်ား အိပ္ရာအ ပူေလာင္နာျဖစ္္ေပၚ၍ အေရျပားနီျမန္းျခင္း၊ ျပည္စု/ျပည္တည္၊ အနာေဟာင္း/ အနာ ေဆြး၊ အနာစိမ္း၊ ေသြးစုနာ(အိုင္းနာမ်ား)၊ အပူေလာင္မီးေလာင္ဒဏ္ရာမ်ား၊ အၾကိတ္အဖုအမ်ိဳးမ်ိဳးအျပင္ အနာ့ပခ်ဳပ္၊ အသား တြင္းေသြးပုတ္၊ ျပည္ပုတ္ အနာမ်ားကုိ တစ္ေန ့(၃)ၾကိမ္အထိ အနာပတ္လည္မွာ လိမ္းေပးျပီးေနာက္၊ ဂြမ္း/ပတ္တီးစမ်ားျဖင့္ စည္းအံုေပးျခင္းျဖင့္ ပူစပ္နာက်င္ျခင္း(လံုး၀)မရွိဘဲ ျပည္ေပါက္ကာ အမာရြတ္မက် န္ေ တာ့ဘဲ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။

(၃) အသီးရဲ ့အရသာမွာ ခ်ိဳ၊ ဆိမ့္၊ ခါးေနတာေၾကာင့္ အခ်ိဳ ့ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အေရျပားေ ကာင္းေ စေသာ ေဆးအရက္(၀ိုင္)အျဖစ္ ေဖာ္စပ္ ေသာက္သံုးၾကပါတယ္္။

(၄) အဆစ္အျမစ္ကိုက္ခဲျခင္း၊ အဆစ္ေရာင္ႏွင့္ ကိုယ္လက္ေညာင္းညာျခင္းမ်ားအ တြက္ ကန္းေဇာ္ဆီျဖင့္ တစ္ေန ့၂-ၾကိမ္မွ ၃-ၾကိမ္ထိ မွန္မွန္လိမ္းေပးပါ။

(၅) ေလထိုးေလေအာင့္၊ ဗိုက္နာဗိုက္ေအာင့္ေရာဂါအတြက္ ကန္းေဇာ္ဆီႏွင့္ ပ်ားရည္ ဆတူေရာ၍ နံက္/ည တစ္ေန ့ ၂-ၾကိမ္က် လၻက္ရည္ဇြန္း တစ္ဇြန္းစာ ေသာက္ေပးပါ။

(၆) ႏွလံုး/သည္းေျခအားနည္းျခင္း၊ နာတာရွည္ အဆုတ္ေရာဂါ၊ အဆုတ္ျပြန္ေ ရာင္ ရမ္းျ ခင္း၊ ပန္းနာရင္က်ပ္၊ အစာမေၾကပ်ဳိ႕ အန္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္း၊ ၀မ္း ကိုက္ျခင္းမ်ား အတြက္ တစ္ေန ့ ၂-ၾကိမ္ မွ ၃-ၾကိမ္ထိ ဟင္းစားဇြန္း တစ္ဇြန္းစာ ေသာ က္သံုးပါ။

(၇) ေခ်ာင္းဆုိးေသြးပါေရာဂါအတြက္ နံက္ေစာေစာပိုင္းမွာ ကန္းေဇာ္ဆီ ႏွင့္ ထမင္း ပူပူ ေရာနယ္ျပီးစားေပးပါ။

(၈) ၀မ္းဗုိက္အတြင္းရွိ အူမ်ားႏွင့္ အစာအိမ္တုိ႔မွာ ျဖစ္တတ္တဲ့့ အနာေရာဂါမ်ား၊ ပန္း နာရင္ၾကပ္၊ ဂရင္ဂ်ီနာ၊ လိပ္ေခါင္း၊ ဒူလာ၊ စအုိနာ၊ ဖ်ားနာေရာဂါတို ့အတြက္ ကန္းေ ဇာ္ ဆီ လိမ္းေပးျခင္း(သို ့မဟုတ္)ေသာက္ေပးျခင္းတုိ႔ျဖင့္ ေရာဂါေပ်ာက္ ကင္းေစ ပါတယ္။

(၉) ထိခိုက္/ပြန္းပဲ့/ရွနာႏွင့္ခြဲစိတ္ကုသဒဏ္ရာမ်ား၊ အပူေလာင္ျခင္း၊ အင္ျပင္၊ အသား အရည္ခမ္းေျခာက္၊ ေလျဖတ္ျခင္း နဲ ့ထံုက်င္ကုိက္ခဲသည့္ ေရာဂါမ်ားအတြက္ ကန္းေ ဇာ္ဆီကို လိမ္းေဆးအျဖစ္အသံုးျပဳနိုင္ပါတယ္။

မွတ္ခ်က္။
ဆီထြက္သီးႏွံတစ္မ်ဳိးျဖစ္ေသာ ကန္းေဇာ္သီးႏွင့္ ကန္းေဇာ္ဆီမ်ားဟာ အလြန္ေဆး ဖက္ ၀င္တာေၾကာင့္ ျပည္္တြြင္းမွာ သံုးစြဲ သူပိိုမိိုမ်ားျပားလာတဲ့့အျပင္၊ ကိုရီးယားႏုိင္ငံမွ လည္း လာေရာက္၀ယ္ယူျခင္းေၾကာင့္ ကန္းေဇာ္ေစ့ႏွင့္ ကန္းေဇာ္ဆီမ်ား ေစ်း ေ ကာင္း လ်က္ရွိေနပါေၾကာင္း တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီး၊ ၿမိတ္ခရိုင္္မွ ေဒသခံတစ္ဦး ကဆိုပါတယ္္။ ထိုကဲ့သို ့ သံုးစြဲမႈမ်ားျပား လာျခင္းႏွင့္အတူ ေစ်းကြက္အတြင္း ကမ္းေဇာ္ ဆီအေရာအေႏွာေတြ၊ အတုေတြမ်ားျပားလာျခင္း (သို ့မဟုတ္) ႀကိတ္ဖတ္္(ေခၚ) ကန္းေ ဇာ္ေခ်းအႏွစ္ေတြကို ျပန္ေပါင္းၿပီးအဆီထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ အာနိသင္ပ်က္ျပ ယ္လာသျဖင့္ သတိျပဳ၀ယ္ယူသင့္ပါ ေၾကာင္း ၿမိတ္ခ႐ုိင္္၊ တိုင္္းရင္းေဆးပညာ ဦးစီး ဌာနမွ သတိေပးထားပါတယ္။
ေဆာင္းပါးရွင္…ေပါက္ေပါက္္..မွ်ေ၀သည္။