ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ သမၼတထံသို႔ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖမ်ားက တင္သြင္းသည့္ အစီအရင္ခံစာ အပိုင္း(၁)

၀:၀:၁  နိဒါန္း
ျမန္မာႏ္ိုင္္ငံအေနာက္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ လက္ငင္းၿဖစ္ပြားေနေသာ လူမ်ိဳးေရးအသြင္ေ ဆာင္သည့္ အေရးအခင္းကို ေသခ်ာစြာ စီစစ္ၾကည့္လွ်က္ ယခုအစီအရင္ခံစာ ကို ေရးသားတင္ သြင္း ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ

(၁)        စတင္ေဖါက္ခြဲသည့္အၾကမ္းဖက္သမားမ်ား၏ ေနာက္ဆံုးရည္မွန္းခ်က္ကို စီစစ္ေဖၚထုတ္ရန္။
(၂)        ေနာင္အလားတူမျဖစ္ေပၚေစေရးအတြက္ ႀကိဳတင္ေဆာင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္းမ်ာကို   စီစစ္တင္ျပရန္
(၃)        စိတ္ခ်ရေသာ လံုၿခံဳေရးအေျခအေနမ်ား အစဥ္တည္ရွိႏိုင္ေရးအတြက္ ေဒသခံမ်ားက ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည့္ စီမံခ်က္မ်ား ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖၚသြားရန္ တို႔ျဖစ္ပါသည္။

၀:၀:၂  လတ္တေလာ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ား
၂၈.၅.၁၂ ေန႔က  ရမ္းၿဗဲၿမိဳ႕နယ္အတြင္းျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ တိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးအား မူဆလင္လူငယ္တစ္စုက အၾကမ္းဖက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့မႈကိုအေၾကာင္းျပဳ၍ ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္း ဆက္တိုက္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အေရးအခင္းႀကီးမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကိုထိပါးသည့္လတ္တေလာအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားပင္ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဤရမ္းၿဗဲ အျဖစ္အပ်က္ကို အေပၚယံဆင္ျခင္ၾကည့္ပါက ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒခ်ိဳးေဖာက္မႈပင္ ျဖစ္သည္ဟု ထင္ျမင္ႏိုင္ပါသည္။
            အမွန္တကယ္မွာ ဤျပစ္မႈေနာက္ကြယ္တြင္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ အေျခတည္ခဲ့ေသာ အေၾကာင္းခ်က္မ်ားရွိပါသည္။

၀း၀း၃ တကယ့္အေၾကာင္းခ်က္မ်ား
            ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္အတြင္း အလားတူလတ္တေလာျဖစ္ပြားခဲ့သည့္အေၾကာင္းခ်က္(၄)ရပ္ ရွိခဲ့သည္။
(၁)        ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ကုလား၊ ရခိုင္ အဓိက႐ုဏ္း
(၂)        ၁၉၈၈ ခု၊ ေမ ၁၃ ရက္ေန႔ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဒီမိုကေရစီ အေရၿခံဳထားသည့္ၿမိဳ႕နယ္လံုးကၽြတ္သတ္ျဖတ္ရန္ႀကိဳးပမ္းမႈ
(၃)        ၁၉၉၄ ခု၊ ဧၿပီ ၂၄ ရက္ေန႔ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕အား ဗံုး(၁၂)လံုးေဖာက္ခြဲတိုက္ခိုက္မႈ
(၄)        ၂၀၁၂ ခု၊ ဇြန္ ၈ ရက္ေန႔ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ၿမိဳ႕နယ္လံုးကၽြတ္သတ္ျဖတ္ရန္ႀကိဳးပမ္းမႈ
တင္ျပခဲ့ေသာ အေၾကာင္းအခ်က္(၄)ရပ္လံုး၏ေနာက္ကြယ္တြင္ (၁) မူဆလင္အၾကမ္းဖက္သမား ေသာင္းက်န္းသူမ်ား၊ (၂) ျပည္တြင္းေန ေသာင္းက်န္းသူၾသဇာခံ(UG)မ်ားက ဥပေဒတြင္း၊ ဥပေဒပ ခ်ိန္ကိုက္လႈပ္ရွားမႈမ်ား၊ တႀကိတ္တည္း တဥာဏ္တည္း ဆက္သြယ္ႀကံစည္မႈမ်ားရွိေနေၾကာင္း ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႔ရပါသည္။

၀း၃း၁ (၄၂)ခုႏွစ္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ကုလား၊ ရခိုင္အဓိက႐ုဏ္း
          ဤအဓိက႐ုဏ္းျဖစ္ပြားရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းမ်ား၌ ၿဗိတိသွ်အုပ္ခ်ဳပ္သူတို႔က လယ္ယာစီးပြားတိုးခ်ဲ႕ေရးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ရခိုင္ျပည္နယ္သို႔ စစ္တေကာင္းသား ဘဂၤါလီအမ်ားအျပားကို တံခါးမရွိ၊ ဒါးမရွိ၀င္ထြက္ခြင့္ျပဳခဲ့ျခင္းသည္ အဓိကအေၾကာင္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ ၎ကို စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္၏အစီရင္ခံစာတြင္ အတိအလင္းေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ျဖစ္ပြားစဥ္က အေျခအေနမွာ အဂၤလိပ္အဆုတ္၊ ဂ်ပန္အတက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမဲ့ေနသည့္ကာလျဖစ္၍ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား ၿမိဳ႕နယ္လံုးကၽြတ္ တိမ္းေရွာင္ထြက္ေျပးခဲ့ရသည္။ ၿဗိတိသွ်ေခတ္ထိရွိခဲ့ေသာ ရခိုင္ေက်းရြာေပါင္း(၁၄၀)လံုး ေသေၾကပ်က္စီးခဲ့ရသည္။ (Akyab District Gazetteer Vol.b) ၿမိဳ႕နယ္ကို ဘဂၤါလီကုလားမ်ားဖြဲ႔စည္းသည့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေကာ္မတီကအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာ္မတီသည္ မဆီမဆိုင္ဘဲႏိုင္ငံ့အာဏာတစ္စိတ္တစ္ပိုင္းကို အေခ်ာင္ႏႈိက္ခဲ့သည္ဟုေျပာႏုိင္သည္။ ဥပေဒအရ ႐ႈျမင္ပါက ႏိုင္ငံေတာ္ပုန္ကန္မႈျဖစ္သည္။ ၎ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေကာ္မတီသည္ ေနာင္တြင္ မူဂ်ာဟစ္ေသာင္းက်န္းသူအဖြ႔ဲအစည္းျဖစ္လာသည္။ BIA မွဖြဲ႔စည္းေပးသည့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔ကို လက္မခံဘဲ ကိုယ္ပိုင္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
            ၁၉၄၂ ခု၊  ဇြန္ ၈ ရက္ေန႔က ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ ရခိုင္စစ္ေၾကာင္းမွဴး ဗိုလ္ရန္ေအာင္တပ္ဖြဲ႔မွ BIA တပ္သား(၃၀)ခန္႔ကို ဘဂၤါလီကုလားၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔မွ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲအတြင္း လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္ခဲ့မႈတစ္ရပ္ျဖစ္ပြား ခဲ့သည္။ ယင္းသတ္ျဖတ္မႈမွာ ေမာင္ေတာကညင္တန္းရြာ(ယခုအထကေက်ာင္း၀င္းအနီး ဗလီေနရာ)တြင္ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ (သခင္ တင္ျမ၏ဘံုဘ၀မွာျဖင့္ တတိယတြဲ)

၀း၃း၂ ၁၉၈၈ ခု၊ ေမ ၁၃ ရက္ေန႔ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဒီမိုကေရစီ အေရၿခံဳထားသည့္ၿမိဳ႕နယ္လံုးကၽြတ္သတ္ျဖတ္ရန္ႀကိဳးပမ္းမႈ
            အထက္ပါအေရးအခင္းကို တဘက္ႏုိင္ငံအေျခစိုက္ RSO ေသာင္းက်န္းသူအဖြဲ႔မွ ႀကိဳးကိုင္ၿပီး ျပည္တြင္းေန UG မ်ား၏ လႈံ႕ေဆာ္မႈျဖင့္ ေဖာက္ခြဲခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ မူဆလင္အၾကမ္းဖက္သမား ငါးေသာင္းေက်ာ္က ၿမိဳ႕တြင္း၀င္ေပါက္အသီးသီးမွ ၀င္ေရာက္ၿပီး မီး႐ႈိ႕လုယက္သတ္ျဖတ္ရန္ႀကိဳးစားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ၄ မိုင္၊ အမွတ္(၂)လူထိန္းတပ္ရင္းမွ အခ်ိန္မွီေရာက္လာသျဖင့္ သာ ဟန္႔တားႏုိင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕မွ မီး႐ႈိ႕သည္ကိုျမင္ပါက နယ္ရွိ ရခိုင္ေက်းရြာမ်ားအား အေပ်ာက္ရွင္းရန္ ျဖစ္သည္။ ၎တို႔၏ရည္မွန္းခ်က္မွာ ေမာင္ေတာႏွင့္ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ား၌ မူဆလင္ရာႏႈန္းျပည့္ျဖစ္ေရး၊ ယင္းမွတဆင့္ မူဆလင္ျပည္နယ္ထူေထာင္ေရးျဖစ္သည္။ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕အား ႐ုတ္တရက္၀င္ေရာက္စီးႏွင္းၿပီးသည္ခ်က္ခ်င္း တဘက္ႏုိင္ငံမွ ဘဂၤါလီကုလား ႏွစ္သိန္းခြဲကို ခ်က္ခ်င္းသြင္းယူၿပီး၊ မူဆလင္နယ္ေျမအျဖစ္သိမ္းပိုက္ကာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံ၏အစိတ္အပိုင္း အျဖစ္သြတ္သြင္းရန္ ႀကီးမားယုတ္မာေသာ ႀကံစည္မႈႀကီးျဖစ္သည္။ (ေမာင္ေတာသံဃနာယကအဖြဲ႔၏ ၂၈.၉.၈၈ ေန႔တင္ျပစာ)
            ယင္းအေရးအခင္းကို ေဒါက္တာထြန္းေအာင္(ခ)အဒူေလာက္က ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ပထမဆံုးေသာ ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၆.၉.၈၈ ေန႔ ကညင္တန္းရြာ၊ အထကေက်ာင္းကြင္းလူထုေဟာေျပာပြဲတြင္ ဂုဏ္ယူစြာေဟာေျပာခဲ့သည္။ ၿမိဳ႕နယ္ရခိုင္တို႔အား ရွင္းပစ္ရန္ႀကံစည္မႈကို မူဆလင္ေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာထြန္းေအာင္က ဒီမိုကေရစီေတာင္းဆိုဆႏၵျပပြဲဟု လူထုေရွ႕ေမွာက္၌ ေျဗာင္က်က်လိမ္ညာေဟာေျပာျခင္းျဖစ္သည္။
            ၎ကို ျပည္ပအေျခစိုက္ ဘဂၤါလီေသာင္းက်န္းသူ(RSO)ေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာ ယူႏို႔စ္ႏွင့္ AFK Jilani တို႔ကလည္း ဂုဏ္ယူ၀င့္ၾကြားစြာအမႊန္းတင္ခဲ့ၾကသည္။ (The Rohingyas of Arakan, P-327)

၀း၃း၃ ၁၉၉၄ ခု၊ ဧၿပီ ၂၄ ရက္ေန႔ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕အား ဗံုး(၁၂)လံုးေဖာက္ခြဲတိုက္ခိုက္မႈ
            ၎ေန႔ ည(၁၁း၃၀)မွ (၁၄း၀၀)အတြင္း ၁၅ မိနစ္စီျခား၍ ဗံုး(၉)လံုး ၿမိဳ႕ေပၚေနရာအႏွံ႔ဆက္တိုက္ေပါက္ကြဲခဲ့သည္။ ၿမိဳ႕လူထုသည္ေျခမကိုင္မိ၊ လက္မကိုင္မိျဖစ္ကာ ဟိုေျပး သည္ပုန္း ၀႐ုန္းသုဥ္းကားျဖစ္ခဲ့သည္။ ေပါက္ကြဲခဲ့သည့္ဗံုး(၉)လံုးမွာ (၁) မီးသတ္ကား၊ (၂) သီရိမဂၤလာခန္းမ၊ (၃) ၿမိဳ႕မီးစက္၊ (၄) ငါးလုပ္ငန္းဦးစီးဌာန႐ုံး၊ (၅) အမွတ္(၁)ရပ္ကြက္ရွိ အမက(၆)၊  (၆) ၿမိဳ႕နယ္ေဆး႐ုံ၀န္ထမ္းလိုင္း၊ (၇) ရဲၿမိဳ႕နယ္မွဴး႐ုံး၊ (၈) စာရင္းစစ္႐ုံး၊ (၉) စည္ပင္သာယာ႐ုံး တို႔ျဖစ္သည္။ မေပါက္ကြဲသည့္ ေနရာမ်ားမွာ (၁) အထက၊ (၂) အက်ဥ္းဦးစီးဌာနအရာရွိေနအိမ္၊ (၃) မဟာဗႏၶဳလပန္းၿခံရွိေၾကး႐ုပ္ တို႔ျဖစ္သည္။
            ဤေဖာက္ခြဲမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ သက္ဆိုင္ရာမွလိုက္လံဖမ္းဆီးရာ တဘက္ႏုိင္ငံသို႔တိမ္းေရွာင္ထြက္ေျပးသြားသူ တစ္ဦးမွာ ၈.၆.၁၂ ေန႔က လက္ငင္းျဖစ္ပြားေနသည့္အေရးအခင္းကိုႀကိဳးကိုင္သူတစ္ဦးျဖစ္သည့္ AFK Jilani ပင္ျဖစ္သည္။ သက္ဆုိင္ရာမွတ္တမ္းမ်ားတြင္ၾကည့္႐ႈႏုိင္ပါသည္။

၀း၃း၄ ၂၀၁၂ ခု၊ ဇြန္ ၈ ရက္ေန႔ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ၿမိဳ႕နယ္လံုးကၽြတ္သတ္ျဖတ္ရန္ႀကိဳးပမ္းမႈ
          ၈.၆.၁၂ ေန႔ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္လံုးရွိ မူဆလင္ဗလီမ်ားတြင္ ေတာင္ကုတ္အေရးအခင္းကိုအေၾကာင္းျပဳလွ်က္ ဘာသာေရးဆုေတာင္းပြဲမ်ား က်င္းပခြင့္ကိုခုတံုးလုပ္၍ ၎ေက်ာင္းမ်ားမွပင္ ဂ်ီဟစ္စစ္ပြဲေၾကညာကာ လႈံ႕ေဆာ္ေသြးထိုးေပးခံ ထားရေသာ မူဆလင္လူငယ္လူရြယ္အစုအေ၀းသည္ ဂ်ီဟစ္ ဂ်ီဟစ္ ဟုတစ္မ်ိဳး၊ ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ဂ်ိန္နာဘတ္ဟုတစ္မ်ိဳး၊ ၿပိဳင္တူေၾကြးေၾကာ္ ထြက္လာၾကၿပီး၊ ရခိုင္ေတြ႔လွ်င္ သတ္၊ အိမ္ကိုမီး႐ႈိ႕၊ ျမင္ျမင္သမွ်လုယက္ ဖ်က္ဆီး၊ ဆူပူအံုၾကြခဲ့ၾကသည္။ ဤအေရးအခင္းမွာ ၿမိဳ႕ေရာနယ္ပါ တၿပိဳင္တည္းဆူပူအံုၾကြခဲ့ၾကသည့္အေရးအခင္းျဖစ္၍ လွ်ိဳ႕၀ွက္အခ်ိန္ကိုက္ႀကိဳတင္ႀကံစည္မႈ ပင္ျဖစ္ေၾကာင္း အလြယ္သိႏုိင္သည္။ အထက္ကတင္ျပခဲ့သည့္အေရးအခင္းမ်ား၏ေနာက္ဆက္တြဲလုပ္ရပ္လည္းျဖစ္သည္။ ဤလုပ္ရပ္ျဖစ္ေပၚရန္ ရမ္းၿဗဲ၊ ေတာင္ကုတ္အေရးအခင္းသည္ ၎တို႔အတြက္ ေဖာက္ခြဲမည့္အခြင့္အေရးတစ္ရပ္အျဖစ္ အခ်ိန္ကိုက္အသံုးခ်သြားျခင္းသာျဖစ္သည္။ ရမ္းၿဗဲ၊ ေတာင္ကုတ္အေရးအခင္းသည္ ႐ုတ္တရက္ျဖစ္ေပၚလာေသာ အေၾကာင္းအခ်က္သက္သက္သာျဖစ္၍ အမွန္တကယ္မွာ ျပည္ပမွေလ့က်င့္ျမွပ္ႏွံထားေသာ Burma Campaign အစိတ္အပိုင္းတစ္ရပ္သာျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ငင္းျဖစ္ေပၚခဲ့၊ ျဖစ္ေပၚဆဲ (Crisis)မွာ ကုလား၊ ရခုိင္အေရးအခင္းမဟုတ္ ဘဲ ႏုိင္ငံ့အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာကို ထိပါးေစာ္ကားသည့္စိန္ေခၚမႈပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ ျမန္မာတစ္မ်ိဳးသားလံုးႏွင့္ တိုက္႐ိုက္ တာ၀န္ရွိသက္ဆိုင္သည္။ အမ်ိဳးသားေရးအေရးအခင္းႀကီးပင္ျဖစ္ပါသည္။

၀း၄း၀ ေျမေအာက္လႈပ္ရွားမႈမ်ား
၀း၄း၁ ၁၉၅၁ ခု၊ အလယ္သံေက်ာ္ညီလာခံ
            ေျမေအာက္လႈပ္ရွားမႈဆိုသည္မွာ ဥပေဒတြင္း/ဥပေဒပ မွ ဘဂၤါလီအႏြယ္စစ္တေကာင္းသား အၾကမ္းဖက္သမားမ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကိုဆိုလိုျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဥပေဒတြင္း တြင္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားႏွင့္ လူမႈေရး၊ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႔မ်ား၏ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ေျမာက္ဘက္ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာႏွင့္ ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းကို သီးျခားမူဆလင္ နယ္ေျမအျဖစ္ရယူေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား၊ ဥပမာ-၁၉၅၁ ခု၊ ဇြန္လတြင္က်င္းပခဲ့သည့္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ေတာင္ပိုင္း အလယ္သံေက်ာ္ညီလာခံမွ ျမန္မာႏုိင္ငံအစိုးရသို႔ ဖြဲ႔စည္းပံုေျပာင္းလဲေပးရန္ အိတ္ဖြင့္ေတာင္းဆိုစာ(Charter Of The Constitutional Demands Of The Arakani Muslims)အရ
(၁)ရခိုင္တိုင္းေျမာက္ပိုင္းကို ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္ တို႔နည္းတူ လြတ္လပ္ေသာ မူဆလင္နယ္ေျမအျဖစ္ အျမန္ဆံုးဖြဲ႔စည္းေပးရန္၊ ယင္းမူဆလင္ျပည္နယ္တြင္ ျပည္နယ္စစ္တပ္၊ ျပည္နယ္ရဲတပ္ဖြဲ႔ႏွင့္ ျပည္နယ္လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔မ်ားလည္း ဖြဲ႔စည္းေပးရန္၊ (၂)ျမန္မာႏုိင္ငံဗဟုိအစိုးရအဖြဲ႔တြင္ ရခိုင္တိုင္း ေျမာက္ပိုင္းမူဆလင္ျပည္နယ္မွ ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးကို ဗဟိုအစိုးရအဖြဲ႔တြင္ မူဆလင္ေရးရာ၀န္ႀကီးအျဖစ္ ခန္႔ထားေပးရန္၊
(၃)ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ၏လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္း အၿမဲတမ္းတပ္ဖြဲ႔၊ ယာယီတပ္ဖြဲ႔၊ ရဲတပ္ဖြဲ႔၊ ပညာေရး၀န္ထမ္းႏွင့္ တရားေရး ၀န္ထမ္းအပါအ၀င္ ဗဟို၀န္ထမ္းအဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ မူဆလင္မ်ားအား သင့္တင့္မွ်တေသာ အခ်ိဳးအစားအလိုက္ ခန္႔ထား ေပးရန္အတြက္ အာမခံခ်က္ေပးရန္၊
(၄)အစၥလာမ္အထက္တန္းေက်ာင္းႏွင့္ ေကာလိပ္ေက်ာင္းမ်ားကိုလည္း တည္ေထာင္ ခြင့္ျပဳရန္၊ ထိုေက်ာင္းမ်ားတြင္ အာရ္ဗီစာမ်ား၊ အစၥလာမ္ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကိုလည္း သင္ၾကားခြင့္ျပဳရန္၊ မူဆလင္ မူလတန္း၊ အထက္တန္းေက်ာင္းမ်ားတြင္ ဘာသာအားလံုးကို အူရ္ဒူဘာသာျဖင့္သာ သင္ၾကားခြင့္ျပဳရန္၊ မူဆလင္မ်ားအား ယင္းတို႔၏ဆႏၵ၊ သေဘာထားမပါဘဲ အျခားစာေပကို အတင္းအၾကပ္မသင္ၾကားေစရန္စသည့္ ေတာင္းဆိုခ်က္(၁၄)ရပ္ပါရွိပါသည္။

၀း၄း၂ လိမ္လည္၍အတင္းတီထြင္ထားေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုသည့္လူမ်ိဳး*
            ၎အျပင္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္ျဖစ္သူ အဗၺဒူဂါဖားႏွင့္ တဟီဘသာတို႔သည္ ဂါဒီယန္သတင္းစာ တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံေရာက္ဘဂၤါလီမ်ားမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ(ခ)ျမန္မာႏုိင္ငံတိုင္းရင္းသားျဖစ္ေၾကာင္း သမုိင္းလိမ္ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသား လႈံ႕ေဆာ္ခဲ့ၾကသည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံမူဆလင္ပညာတတ္တို႔သည္ ေမာင္ေတာႏွင့္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွ မူဆလင္လူထု ကို ဘဂၤါလီအမည္မခံဘဲ ရခိုင္မူဆလင္(သို႔)႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးဟူေသာ အမည္ကိုေျပာင္းလဲခံယူရန္ ေဒသအႏွံ႔သို႔သြားေရာက္ လႈံ႕ေဆာ္ခဲ့ၾကသည္။ (ဦးေရႊဇံ၏ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္းသို႔၀င္ေရာက္လာေသာ ဘဂၤါလီမူဆလင္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ေလ့လာခ်က္ Influx Viruses, The Illegal Muslims In Arakan, Published by Arakanese in United states, 2005,     P-47)သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူေသာအခါ မိမိေနရာ၌ ရခိုင္မူဆလင္ကိုျဖစ္ေစ၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာအမည္ကိုျဖစ္ေစ ေရးမွတ္ရန္ အတင္းေတာင္းဆိုေစသည္။ ထိုၿမိဳ႕နယ္ႏွစ္ခု၌ မူဆလင္ဦးေရအသာစီးရေနမႈကို အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး၊ မူဆလင္အမည္ခံ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးသစ္တစ္မ်ိဳးကို လူထုအင္အားျဖင့္ အတင္းဖန္တီးယူရန္ တြန္းအားေပးစီမံၾကျခင္းျဖစ္သည္။
            ယင္းလႈပ္ရွားမႈႏွင့္တၿပိဳင္တည္း ႐ိုဟင္ဂ်ာအသင္းအဖြဲ႔မ်ားကိုလည္း ဖြဲ႔စည္းခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၅၆ ခုတြင္ တည္ေထာင္ ခဲ့ေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာညီညႊတ္ေရးအစည္းအ႐ုံးႏွင့္ ၁၉၅၉ ခုတြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာလူငယ္မ်ားအစည္းအ႐ုံးမ်ားသည္ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္၌ ဌာနခြဲမ်ားဖြင့္လွစ္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၆၀ တြင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာေက်ာင္းသားမ်ားအစည္းအ႐ုံး၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာ အလုပ္သမားမ်ားအစည္းအ႐ုံး၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာတကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားအစည္းအ႐ုံး၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဂ်မီယတ္အာလ္အူလ္မာအဖြဲ႔တို႔ ျဖစ္သည္။ ၎အသင္းအဖြဲ႔မ်ားသည္ မူဆလင္ျပည္နယ္ထူေထာင္ေရးႏွင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာလႈပ္ရွားမႈ၏အေရးႀကီးေသာ ေရခံေျမခံ အင္အားပင္ျဖစ္သည္။
၎ေရခံေျမခံအင္အားမ်ားမွထုတ္လုပ္ေသာ ႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရအဆက္ဆက္ႏွင့္ေဒသခံျပည္သူမ်ိဳးဆက္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ပုန္ကန္ေသာင္းက်န္းေနၾကေသာ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားရွိသည္။ ၎တို႔မွာ -
(၁)        RSO (Rohingya Soliderity Organization)
(၂)        ARNO (Arakan Rohingya National Organization)
(၃)        RPF (Rohingya Patriotic Front)
(၄)        ARIF (Arakan Rohingya Islamic Front)
(၅)        RLO (Rohingya Liberation Organization) တို႔ျဖစ္သည္။

* “႐ိုဟင္”(Rohang)ဟူသည္မွာ ရခိုင္ကို အလယ္ေခတ္(ေအဒီ ၈ ရာစုမွ ၁၈ ရာစုထိကာလ) ဘဂၤါလီမူဆလင္မ်ားက မပီမသ      ေခၚဆိုခဲ့ေသာအမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ပါေမာကၡ ကြန္နန္ဂိုက ဆိုသည္။ (DR.SUNITI BHUSHAN QANLUNGO: A HISTORY OF CHITTAGONG, VOL-1, 1988, P-232) Rohang တြင္ Ya ယ တစ္လံုးတိုး၍ ႐ိုဟင္ဂ်ာ(ရခုိင္သား)ဟု ေခၚတြင္ေစလိုျခင္းျဖစ္သည္။ ၎အမည္မွာ ႐ုတ္တရက္အားျဖင့္ သူ႔အမည္ သူမွည့္ျခင္းျဖစ္၍လူ႔အခြင့္အေရးအရ တရားသည္ဟု ထင္မိမွားေစႏုိင္ပါသည္။ ရခုိင္တို႔ခါးခါးသီးသီးကန္႔ကြက္ပယ္ခ်ေနျခင္းမွာ “႐ိုဟင္”ဟူေသာ အမည္သည္ သမိုင္းအရ “ရခိုင္”ဟုတြင္က်ယ္ခဲ့ၿပီးေသာ အမည္ျဖစ္သည္။ Rohang(ရခိုင္)ဟူသည့္အမည္ကို နားလွဥ့္ပါး႐ိုက္လုယူျခင္းျဖစ္၍ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္းအပိုဒ္ ၂၉ (၂)ကို ေျဗာင္က်က်ဆန္႔က်င္ေနျခင္းျဖစ္သျဖင့္ ရခုိင္တို႔က ဆန္႔က်င္ပယ္ခ်ေနရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္ထားရန္ အေရးႀကီး ပါသည္။


၀း၄း၃ ARNO ၏ ေၾကညာခ်က္
            “စစ္အစိုးရ၏အုပ္ခ်ဳပ္မႈသည္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ မူဆလင္တို႔၏ပကတိအရွိတရားမ်ားကို အရင္းအျမစ္မွစ၍ ရွင္းလင္း ဖယ္ရွားရန္ အစဥ္ႀကိဳးစားေနခဲ့သည္။ ရခိုင္ျပည္ရွိ မူဆလင္သမိုင္းဆိုင္ရာအခ်က္အလက္မ်ားကို အသြင္ေျပာင္းေစျခင္း၊ ေရွးေဟာင္း႐ုပ္ၾကြင္းပစၥည္းမ်ား၊ ဗလီမ်ား၊ မဒရပ္ဆာဘာသာေရးစာသင္ေက်ာင္းမ်ား၊ ဗိမာန္ေတာ္မ်ား၊ သခၤ်ဳိင္းေျမမ်ားတို႔အား ဖ်က္ဆီးပစ္ျခင္းႏွင့္အတူ မူဆလင္တို႔၏အစၥလာမ္မစ္ယဥ္ေက်းမႈတစ္ရပ္လံုးကို လက္စတံုးပယ္ဖ်က္ပစ္လွ်က္ရွိေနသည္။ စစ္အစိုးရသည္ ကၽြႏူ္ပ္တို႔အမ်ိဳးဘာသာတစ္ရပ္လံုးအား ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္ေရး ေဆာင္ရြက္ေနသည္ . . .”
            အထက္ပါစြပ္စြဲခ်က္ကို MANIFESTO OF ARNO ေၾကညာခ်က္အပိုဒ္(၈)၊ စာမ်က္ႏွာ(၁၇)တြင္ ေရးသားထားပါသည္။

၀း၄း၄ ျမန္မာ့နယ္ေျမကို ခြဲထုတ္၍မူဆလင္ႏိုင္ငံသစ္တည္ေထာင္ေရး
            စစ္တေကာင္းႏြယ္ ဘဂၤါလီမူဆလင္မ်ားသည္ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားကို အေရွ႕ပါကစၥတန္ႏွင့္ေပါင္း စည္းရန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးမရမီကပင္ျဖစ္သည္။ စစ္တေကာင္းသား မူဆလင္မ်ား၏မူဆလင္ ျပည္နယ္ထူေထာင္ေရးလႈပ္ရွားခ်ိန္၌ အိႏၵယရွိမူဆလင္မ်ားလည္း မူဆလင္သီးျခားႏိုင္ငံထူေထာင္ေရး(ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံထူေထာင္ ေရး)ကို ၿဗိတိသွ်အစိုးရထံတင္ျပေတာင္းဆိုၾကေလသည္။ ထိုပါကစၥတန္ႏုိင္ငံထူေထာင္ေရးလႈပ္ရွားမႈသည္ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွ မူဆလင္တို႔အား ႀကီးစြာဂယက္႐ိုက္ခဲ့သည္။ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ား၌ မူဆလင္ တို႔လူဦးေရအသာစီးရေနျခင္းသည္ ထိုၿမိဳ႕နယ္ႏွစ္ခုကို ျမန္မာႏုိင္ငံမွခြဲထုတ္ၿပီး ျဖစ္ေပၚလာ လတၱံ႔ေသာ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံႏွင့္ ေပါင္းစည္းေရးကိုေရွး႐ႈေစခဲ့သည္။ ထိုကိစၥအတြက္ ေမာင္ေတာမွမူဆလင္ပညာတတ္မ်ား လွ်ိဳ႕၀ွက္လႈပ္ရွားခဲ့ၾကသည္။ ထိုအေျခအေနကို ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသိရွိ၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းထံ အခ်ိန္မွီတင္ျပႏုိင္ခဲ့ၾကသည္။
            ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွာ ထိုစဥ္က ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ၿဗိိတိသွ်၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အက္တလီ၏ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ လန္ဒန္သို႔ သြားရန္ျပင္ဆင္ေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ဤအေၾကာင္းကို မင္းျပားၿမိဳ႕နယ္၊ ဖဆပလအဖြဲ႔ ဥကၠ႒ ဦးေက်ာ္လွဦးက ေအာက္ပါအတုိင္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ “ေမာင္ေတာမွ မူဆလင္တစ္စုသည္ ဘဂၤလာေဒသမွ မူဆလင္မ်ားႏွင့္ နီးနီးကပ္ကပ္ဆက္သြယ္လွ်က္ ရွိေနၾကသည္။ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ေဒသကို ျဖစ္ေပၚလာလတၱံ႔ေသာ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံႏွင့္ေပါင္းစည္း၍ လြတ္လပ္ေရး ရယူရန္ အစီအစဥ္ရွိေနေၾကာင္း၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအားတင္ျပခဲ့ေလသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္သည္ လန္ဒန္ခရီးစဥ္အတြင္း၌ ကရာခ်ီသို႔၀င္၍ မစၥတာ ဂ်င္နာ(Jinnah)ႏွင့္ေတြ႕ေလသည္။ သူ႔အား ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာကိစၥကိုတင္ျပရာ ဂ်င္နာက ျမန္မာပိုင္နယ္ေျမကို တစ္လက္မမွ် ပါကစၥတန္မွရယူမည္မဟုတ္ပါ ဟူေသာျပန္ၾကားစာတစ္ေစာင္ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ေလသည္။ ပါကစၥတန္သည္ အိမ္နီးခ်င္းျမန္မာႏုိင္ငံ၏မိတ္ေဆြႏုိင္ငံအျဖစ္ရွိေနမည္ဟုလည္း ေၾကညာခဲ့ေလသည္။” (Kyaw Hla U, Arakan, as she is known and discovered.1975 P-36) (typing copy) ဦးေက်ာ္လွဦး၏အထက္ပါကိုယ္ေတြ႔မွတ္တမ္းအရ ေမာင္ေတာမွ မူဆလင္ပညာတတ္မ်ားမွာ ေမာင္ေတာႏွင့္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားကို ျမန္မာႏုိင္ငံမွခြဲထုတ္၍ အေရွ႕ပါကစၥတန္ ႏွင့္ေပါင္းစည္းရန္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးမရမီကပင္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကေၾကာင္း ေပၚလြင္ေနသည္။
            သုေတသီ မူေရွေယဂါ(Moshe Yegar)ကလည္း ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား ပါကစၥတန္ေခါင္းေဆာင္ ဂ်င္နာက ေမာင္ေတာေဒသမွမူဆလင္မ်ား၏အႀကံကိုမေထာက္ခံႏုိင္ေၾကာင္း၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား အာမခံခ်က္ေပးခဲ့သည္ဟု ေအာက္ပါအတိုင္းမွတ္တမ္းတင္ထားသည္။
“မူဆလင္တို႔သည္ေမာင္ေတာေဒသကို ျမန္မာႏုိင္ငံမွဖဲ့ထုတ္ယူရန္ေမွ်ာ္မွန္းၾကသည္။ ကုလားတန္ျမစ္ႏွင့္ မယူျမစ္ ၾကား၌ လြတ္လပ္ေသာမူဆလင္ျပည္နယ္ထူေထာင္ရန္ (သို႔) ပါကစၥတန္ႏွင့္ေပါင္းရန္ စိတ္ကူးၾကသည္။ အလားတူစိတ္ကူးမ်ိဳး ကို ၁၉၄၆ ခု၊ ေမလတြင္ ဂ်င္နာအား အေသးစိတ္ရွင္းလင္းတင္ျပဖူးၾကသည္။ ထိုေဒသအား ျဖစ္ေပၚလာလတၱံ႔ေသာ ပါကစၥတန္ ႏုိင္ငံႏွင့္ေပါင္းစည္းေရးအတြက္ ၎၏အကူအညီကိုေတာင္းခံခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ႏွစ္လအၾကာ၌ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းမူဆလင္ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကို စစ္ေတြၿမိဳ႕၌ဖြဲ႔စည္းခဲ့ၾကသည္။ ထိုအဖြဲ႔ကလည္း ပါကစၥတန္ႏွင့္ေပါင္းစည္းေရးဟူေသာ အလားတူေတာင္းခံမႈမ်ိဳးကို ျပဳခဲ့ၾကသည္။ ဂ်င္နာကိုယ္တိုင္က ထိုအႀကံကိုမေထာက္ခံေၾကာင္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား အာမခံခ်က္ေပးခဲ့ေလသည္။” (The Muslim of Burma, P-86-87)

၀း၄း၅ မူဂ်ာဟစ္၏ ဂ်ီဟတ္(Jihad by Mujahid)

ဥပေဒတြင္းမွ မူဆလင္ပညာတတ္မ်ား၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားက ယင္းသို႔ေျမေအာက္၌ လွ်ိဳ႕၀ွက္လႈပ္ရွားေနၾကစဥ္ ဥပေဒျပင္ပမွ စစ္တေကာင္းသားမူဂ်ာဟစ္တို႔သည္ ျမန္မာျပည္အေပၚ ဘာသာေရးစစ္ပြဲ(Jihad)ေၾကညာလိုက္ၾကသည္။ မူဂ်ာဟစ္ေသာင္းက်န္းမႈသည္ ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးမရမွီကပင္ ျဖစ္ေပၚေနခဲ့သည္။ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ေပၚအေျခစိုက္ထားသည့္ Jamia-Tul-Ulema အသင္း၏သေႏၶသားပင္ျဖစ္သည္။ (မူလက Peace Commette ျဖစ္ၿပီး ဂ်ပန္အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္က Peace Commette ကို ဖ်က္သိမ္းခိုင္းေသာအခါ ဂ်ီမီယတ္တူအူေလမာအသင္းဟူ၍ျဖစ္လာသည္။) ဘူးသီးေတာင္ႏွင့္ ေမာင္ေတာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ စစ္ေဘးဒုကၡသည္မ်ားျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးအစီစဥ္ကို မူဂ်ာဟစ္တို႔က နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ေႏွာင့္ယွက္ဖ်က္ဆီး ခဲ့ၾကသည္။ တိုင္းရင္းသားရခိုင္မ်ိဳးႏြယ္စုတို႔အား အတင္းအဓမၼၿခိမ္းေျခာက္ႏွင္ထုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဤလုပ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ ဘူးသီးေတာင္မွ ရခိုင္မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားသည္ ရခိုင္ေတာင္ပိုင္းၿမိဳ႕နယ္မ်ားသို႔ အိုးအိမ္ေျမယာစြန္႔၍ IDP ဘ၀ျဖင့္ ထြက္ေျပးခိုလႈံခဲ့ၾက ရသည္။ အလားတူ ေမာင္ေတာနယ္ရခိုင္မ်ိဳးႏြယ္စုတို႔မွာ အေရွ႕ဘဂၤလားျပည္၊ ဒိုင္နာစပူၿမိဳ႕(Dinajpur)တို႔ ဒေရာေသာပါး ေျပး၀င္ခိုလႈံခဲ့ၾကသည္။
            စစ္ႀကီးၿပီးဆံုးၿပီးေနာက္တြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ျပန္လည္ထူေထာင္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ရခိုင္တိုင္းရင္းသား မ်ိဳးႏြယ္စုတို႔မွာ မူဂ်ာဟစ္တို႔ရန္ေၾကာင့္ မိမိတို႔၏ဇာတိေနရင္းရပ္ဆီသို႔ ျပန္လည္အေျခခ်ရန္မျဖစ္ႏုိင္ခဲ့ပါ။

၀း၄း၆ လန္ဒန္ၿမိဳ႕အမ်ိဳးသားေမာ္ကြန္းတိုက္ရွိ သံတမန္ေရးဆိုင္ရာမွတ္တမ္းမ်ား၏အထင္အရွားသက္ေသမ်ား *
            “ဤသို႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ မူဆလင္တို႔၏ၿခိမ္းေျခာက္မႈ ညအခ်ိန္ရြာအနီးအနားသို႔လာေရာက္ၿပီး စက္ေသနတ္မ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္မႈတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။” (ကိုးကားခ်က္-ရခိုင္ျပည္နယ္မင္းႀကီး႐ုံးအစီရင္ခံစာ၊ ရက္စြဲ-၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီ ၁၈)
            ၁၉၄၇ ခု၊ ၾသဂုတ္တြင္ ေမာင္ေတာလက္ေထာက္ခ႐ိုင္အရာရွိ ဦးထြန္းဦးအား မူဆလင္တို႔က ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ သတ္ျဖတ္လိုက္ၾကသည္။ ဤကိစၥႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ရခိုင္ျပည္မင္းႀကီးက ေအာက္ပါအတိုင္းအစီရင္ခံခဲ့ပါသည္။ “ဤကိစၥသည္ မူဆလင္တို႔က အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာအားေပးလႈံ႕ေဆာ္ထားေသာ လူအုပ္စု၏မလိုမုန္းထားမႈေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အက်ိဳးဆက္ ျဖစ္ေၾကာင္း ကၽြႏူ္ပ္သံသယမရွိပါ။ မူဆလင္ရဲအရာရွိမ်ားက လူသတ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားအား ေစခိုင္းျခင္းျဖစ္သည္ဟု အခုိင္အမာ
သံသယရွိပါသည္။ လူသတ္သမားမ်ားသည္ ျပင္းထန္ေသာ မူဆလင္အယူအဆမ်ားကိုခံယူလွ်က္ ေဒသတစ္ခုလံုးကို လႊမ္းမိုးထားၾကသည္။

 * “ဤသံတမန္ေရးဆုိင္ရာ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကို Dr.Aye Chan: Barma’s Western Border as Reported by the Diplomatic Correspondence (၁၉၄၇-၁၉၇၅) မွ ရယူ၍ဘာသာျပန္ေဖာ္ျပပါသည္”

ယခုအျဖစ္အပ်က္မ်ားမွာ ျမန္မာအစိုးရ၏တရား၀င္အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အေပၚ ဘူးသီးေတာင္ႏွင့္ ေမာင္ေတာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွ မူဆလင္တို႔က တိုက္႐ိုက္ေစာ္ကား၍ ေျဗာင္က်က်စိန္ေခၚလိုက္မႈပင္ျဖစ္သည္။ ဤမူဆလင္တို႔အား တိုင္းျပည္၌ စီးပြားေရးအရ က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္မႈျပဳလုပ္ရန္ ၿဗိတိသွ်တို႔အုပ္စိုးစဥ္က အားေပးအားေျမွာက္ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ အစိုးရကို ဤကဲ့သို႔ အယုတ္မာဆံုးမထီမဲ့ျမင္ျပဳလုပ္ျခင္းအား ျပတ္ျပတ္သားသားကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းမႈမျပဳလုပ္ပါက ဤတိုင္းတပါးသားမ်ား သည္ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာေဒသအား ပါကိစၥတန္ႏွင့္ပူးေပါင္းရန္ ႀကိဳးစားလာၾကလိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ သို႔တည္းမဟုတ္ ဤသို႔ ပူးေပါင္းရန္အတြက္ ပါကိစၥတန္အား ေသြးထိုးလႈံ႕ေဆာ္မႈျပဳလုပ္လာၾကေပလိမ့္မည္။”(ကိုးကားခ်က္-ရခုိင္ျပည္မင္းႀကီး၏ ၾသဂုတ္ လအတြက္ လစဥ္အစီရင္ခံစာ၊ ရက္စြဲ-၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာ ၁၃)

၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ သမၼတျမန္မာႏုိင္ငံအား ႏုိင္ငံတကာသတင္းစာမ်ား၌ “ရန္ကုန္အစိုးရ”ဟူ၍ ေလွာင္ေျပာင္ သေရာ္ခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ေသာအေျခအေနတြင္ မူဂ်ာဟစ္တို႔အား ႏွိမ္ႏွင္းတိုက္ခိုက္ရန္အတြက္ တပ္ရင္း(၅)မွ တပ္သားတစ္ရာေက်ာ္၊ ႏွစ္ရာခန္႔မွ်ကိုသာ ေစလႊတ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕တို႔အား အစိုးရတပ္မ်ားက ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏုိင္ေသာ္လည္း ၿမိဳ႕အနီး၀န္းက်င္ႏွင့္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားမွာ မူဂ်ာဟစ္ေသာင္းက်န္းသူတို႔၏လက္ထဲ၌သာ ရွိခဲ့သည္။ မူဂ်ာဟစ္တို႔၏ရည္မွန္းခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ၿဗိတိသွ်သံ႐ုံး(ရန္ကုန္)က လန္ဒန္ရွိႏုိင္ငံျခားေရး႐ုံးသို႔ ၁၉၄၉ ခု၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၂ ရက္ေန႔စြဲျဖင့္ ေအာက္ပါအတုိင္းအစီရင္ခံထားခဲ့ေၾကာင္းေတြ႔ရပါသည္။

            “မူဆလင္တို႔၏ အႏၱိမရည္မွန္းခ်က္အေနျဖင့္ ၎တို႔၏သီးျခားျပည္နယ္အား ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ပူးတြဲထားမည္ (သို႔) မထားမည္ဆိုသည္ကို ေျပာရခက္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ျပည္ေထာင္စုအတြင္းမွ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရျပည္နယ္ျဖစ္သည့္ တိုင္ေအာင္ ပါကိစၥတန္ဖက္သို႔ ေသခ်ာေပါက္ဆြဲယူမည့္လကၡဏာေပၚေနပါသည္။ မူဂ်ာဟစ္မ်ားသည္ ေအာက္တိုဘာလ ေလာက္ကပင္ လက္နက္စြဲကိုင္ၿပီးျဖစ္ဟန္ရွိသည္။ တခ်ိဳ႕ကေျမေအာက္လက္နက္ကိုင္ ပုန္ကန္ျခင္းမျပဳလုပ္ဘဲ ေသြးထိုး လႈံ႕ေဆာ္မႈျဖင့္ သာလွ်င္ ရည္မွန္းခ်က္ေအာင္ျမင္ေအာင္ႀကိဳးစားၾကလိမ့္မည္ဟုခန္႔မွန္းၾကသည္။ လက္နက္ကိုင္မူဆလင္အေရအတြက္ (၅၀၀) ခန္႔ရွိႏုိင္သည္။ လႈပ္ရွားမႈကိုေထာက္ခံပံ့ပိုးသူအေရအတြက္မွာ ပိုမို၍မ်ားျပားပါသည္။” (ကိုးကားခ်က္-ၿဗိတိသွ်သံ႐ုံး(ရန္ကုန္)မွ ႏုိင္ငံျခားေရး႐ုံး(လန္ဒန္)သို႔ေပးစာ၊ ရက္စြဲ-၁၉၄၉ ခု ေဖ ၁၂)

             အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္တြင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုႏွင့္ ဗမာ့တပ္မေတာ္တပ္မွဴး ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး စမိတ္ဒြန္(Smith Dum) စစ္ေတြၿမိဳ႕သို႔ ၁၉၄၈ ခု ေအာက္တိုဘာတြင္ ေရာက္ရွိလာျခင္းအေၾကာင္းကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ဤသို႔ လာေရာက္ျခင္းသည္ အေရွ႕ပါကိစၥတန္ဘက္မွ ေဒသခံအရာရွိမ်ားက ေသာင္းက်န္းသူမ်ားအား နယ္စပ္ကိုျဖတ္ေက်ာ္လွ်က္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္အတူ အကူအညီမ်ားေထာက္ပံ့လွ်က္ရွိေၾကာင္း အထင္အရွားျပသေနပါသည္။ မူဂ်ာဟစ္ ေခါင္းေဆာင္ႏွစ္ဦးျဖစ္ေသာ ဇာဖာမွ်ာ(Jaffar Meah)ႏွင့္ အူေမာ္မွ်ာ(Omra Meah)တို႔သည္ ျမန္မာျပည္နယ္စပ္အေရွ႕ ပါကိစၥတန္ဖက္ရွိ ဘာတူခါလီ(Batukhali)ရြာတြင္ ခိုေအာင္းလွ်က္ရွိေနေၾကာင္း၊ ေကာက္ဘဇား(Cox’s Bazaar)ရခိုင္အေခၚ (ဖေလာင္းခ်ိတ္)မွ လက္ေထာက္ခ႐ိုင္အရာရွိႏွင့္ ၿမိဳ႕နယ္အရာရွိတို႔က မူဆလင္ေသာင္းက်န္းသူမ်ားအား လက္နက္ခဲယမ္းမ်ား ေထာက္ပ့ံေနေၾကာင္း ဒဏ္ရာရလာသူမ်ားအား ေကာက္ဘဇားေဆး႐ုံတြင္ ေဆးကုသမႈခြင့္ျပဳေပးေနေၾကာင္း ေသခ်ာစြာ သိရသည္။ (ကိုးကားခ်က္-စစ္တေကာင္းေတာင္တန္းေဒသလက္ေထာက္မင္းႀကီး၏အစီရင္ခံစာ၊ ရက္စြဲ-၁၉၄၉ ခု      ေဖေဖာ္၀ါရီ ၇)

                ၿဗိတိသွ်သံ႐ုံး(ရန္ကုန္)မွ ပါကိစၥတန္ရွိ ယူႏိုက္တက္ကိန္းဒင္းမဟာမင္းႀကီးထံသို႔ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၈ ေန႔စြဲျဖင့္ လွ်ိဳ႕၀ွက္စာတစ္ေစာင္ေပးပို႔ခဲ့သည္။ ဤစာတြင္ ေဒသခံပါကိစၥတန္အရာရွိမ်ားအေနျဖင့္ နယ္စပ္၏တစ္ဘက္သို႔ (ျမန္မာျပည္ ဘက္သို႔)ရန္စမႈ၊ လႈံ႕ေဆာ္မႈ၊ အေႏွာင့္အယွက္ေပးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏုိင္ဖြယ္ရွိေၾကာင္း ေအာက္ပါအတိုင္းေဖာ္ျပပါရွိပါသည္။

                “ပါကစၥတန္ဗဟိုအစိုးရက မွန္ကန္ေသာသေဘာတရားရွိေသာ္လည္း ေဒသခံအရာရွိမ်ား (ဥပမာ-ေကာက္ဘဇားမွ အရာရွိမ်ား)က မူဆလင္ေသာင္းက်န္းသူတို႔အား တက္တက္ၾကြၾကြအကူအညီေပးေနေၾကာင္း ခိုင္လံုေသာသတင္း အခ်က္အလက္မ်ားရရွိထားသည္။ ပါကိစၥတန္ခ႐ိုင္အရာရွိမ်ားတြင္လည္း ေသာင္းက်န္းသူမ်ားအား ေထာက္ခံေသာသေဘာ ထားရွိေနေၾကာင္း မဟာမင္းႀကီးအေနျဖင့္ေကာင္းစြာသိရွိနားလည္ထားၿပီးျဖစ္ပါသည္။

                 ပါကစၥတန္အစိုးရကလည္း ထိုနည္းအတိုင္းပင္နားလည္ထားၿပီးျဖစ္ပါသည္။ ဤအရာရွိတို႔၏လုပ္ရပ္အား ထိန္းခ်ဳပ္ ဟန္႔ထားမႈမျပဳလုပ္ပါက စစ္ေတြခ႐ိုင္အတြင္းတြင္ မူဆလင္ဆန္႔က်င္ေရး ဆူပူအံုၾကြမႈမ်ားျဖစ္လာေအာင္ ဆြေပးေနသလို ျဖစ္ေန ပါလိမ့္မည္။ စစ္အတြင္းကျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာ ဆူပူအံုၾကြမႈကဲ့သို႔ပင္ အေျခအေနဆိုး၀ါးႏုိင္ပါသည္။” (ကိုးကားခ်က္-စစ္တေကာင္း ေတာင္တန္းေဒသ လက္ေထာက္တိုင္းမင္းႀကီး၏အစီရင္ခံစာ၊ ရက္စြဲ-၁၉၄၉ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၇)

မူဂ်ာဟစ္ပါတီ၏ဘ႑ာေရးအတြက္ အဓိကအရင္းအျမစ္မွာ ရခုိင္ျပည္မွအေရွ႕ပါကိစၥတန္သို႔ ဆန္စပါးေမွာင္ခိုတင္ပို႔မႈ လုပ္ငန္းျဖစ္သည္။ ဆန္စပါးတင္ပို႔မႈအား ျမန္မာအစိုးရကတားျမစ္ထားသည္ျဖစ္ရာ ထိုတားျမစ္ခ်က္ကို ကပ်က္ယပ်က္လုပ္ရန္ မူဂ်ာဟစ္တို႔က မဟာဗ်ဴဟာခ်မွတ္ထားၾကသည္။  ယခုကဲ့သို႔ဆန္စပါးေမွာင္ခိုလုပ္ငန္းျဖင့္ ဘ႑ာေငြရွာေဖြျခင္းသည္ ထိုမဟာ ဗ်ဴဟာ၏အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ ဤတရားမ၀င္နယ္စပ္ကုန္သြယ္မႈလုပ္ငန္းတြင္ မူဆလင္ေခါင္းေဆာင္ႏွစ္ဦးျဖစ္ေသာ စူလတန္အာမတ္(Sultan Ahmed)ႏွင့္ အူေမာ္မွ်ာ(Omrameah)တို႔ပါ၀င္ပတ္သက္ေနေၾကာင္း သတင္းရရွိထားသည္။ (ကိုးကားခ်က္-အထက္ပါအစီရင္ခံစာ၊ ရက္စြဲ-၁၉၄၉ ခု၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၇)

မူဂ်ာဟစ္ေသာင္းက်န္းမႈ၏အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ျမန္မာျပည္အေနာက္ဘက္ နယ္ျခားေဒသအား အေရွ႕ပါကိစၥတန္၏ ပိုင္နက္အျဖစ္ သိမ္းသြင္းေရးပင္ျဖစ္သည္။ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္၊ ေမ ၁၈ ရက္ေန႔ထုတ္ ဟိႏၵဴစတန္ စတန္းဒါး(The Hindustan Standard)သတင္းစာတြင္ မူဂ်ာဟစ္တို႔၏လုပ္ရပ္ကို ဤသို႔ေဖာ္ျပထားသည္။

           “ဤတိုက္ခိုက္မႈ၏အႏၱရာယ္ႀကီးေသာအခ်က္မွာ ႏုိင္ငံတကာလကၡဏာေဆာင္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ မူဆလင္ ေသာင္းက်န္းသူမ်ားသည္ ပါကိစၥတန္ႏိုင္ငံအလံကို ကိုင္ေဆာင္လႊင့္ထူထားၾကသည္။ ေသာင္းက်န္းသူအမ်ားစုက ရခုိင္ျပည္၏ အေနာက္ဘက္စြန္းေဒသကို ပါကိစၥတန္ႏွင့္ပူးေပါင္းေရးအတြက္ ပြက္ပြက္ညံေအာင္ ေတာင္းဆိုေနၾကသည္။ လက္နက္မ်ားကို နယ္စပ္ျဖတ္သန္းလွ်က္ ရယူေနၾကေၾကာင္း သံသယရွိသည္။ ဤမူဆလင္ဆိုသူတို႔၏ ဧရာမအမ်ားစုမွာ စစ္တေကာင္းမွ ပါကိစၥတန္ ႏုိင္ငံသားမ်ားသာျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕မွာ ဤေဒသ၌မ်ိဳးဆက္တစ္ခုစာကာလမွ် အေျခခ်ေနထိုင္ၿပီးျဖစ္ၾကေသာ္လည္း လူဦးေရ(၁၃၀၀၀၀)တို႔အနက္ (၈၀၀၀၀)တို႔မွာ ပါကိစၥတန္ႏုိင္ငံသားမ်ားသာျဖစ္ေနၾကသည္။” (ကိုးကားခ်က္-၁၉၄၉ ခုႏွစ္၊ ေမ ၂၈ ရက္ေန႔ကုန္ဆံုးေသာကာလအတြင္း ပါကိစၥတန္ ဒကၠားၿမိဳ႕ လက္ေထာက္မဟာမင္းႀကီး၏အစီရင္ခံစာအမွတ္ ၂၁ တြင္ ဤသတင္းစာျဖတ္ပိုင္းကိုပူးတြဲထားသည္)

အပိုင္း(၂)ကို ဆက္လက္ဖတ္ရႈပါရန္