အာရွ၏ ကိုလုိနီေခတ္ ေနာက္ဆံုးခံတပ္ႀကီးကို ထိန္းသိမ္းျခင္း

ေအပီသတင္းဌာနမွ ဒဲန္းနစ္ဂေရး၏ ေဆာင္းပါးကို ေအာင္ထြန္းဦး ဘာသာျပန္သည္။အာရွမွာ ဒီလိုေနရာမ်ဳိး ဘယ္ေနရာမွာ မွ ေနာက္ထပ္ မရွိေတာ့ပါဘူး။ လူမ်ဳိးစုမ်ဳိးစံုၾကားမွာ ရာစုႏွစ္တစ္ခုထက္ပိုၿပီး ပကတိအတုိင္း လန္းလန္းဆန္းဆန္းနဲ႔ အေရာင္အေသြးစံုလင္စြာ ရွိေနခဲ့တဲ့ ခန္႔ညားၿပီး အညတရျဖစ္တဲ့ ကိုလိုနီေခတ္ အေဆာက္ အအံုေတြ ရာေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ျပည့္ႏွက္ေနတဲ့ ၿမိဳ႕႐ႈခင္းတစ္ခုပါ။

အာရွရဲ႕ အျခားၿမိဳ႕ႀကီးတုိင္းလုိလိုမွာ အတိတ္ကို ဘူဒုိဇာနဲ႔ ၿဖိဳခ်ဖ်က္ဆီးခဲ့တဲ့၊ လ်င္ျမန္ တဲ့ ေခတ္မီတုိးတက္ မႈဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အႀကီးဆံုးၿမိဳ႕နဲ႔ အရင္က ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကိုေတာ့ ေရွာင္ကြင္းခဲ့ ပါတယ္။ Rangoon လို႔ တစ္ခ်ိန္က သိခဲ့ၾကတဲ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို “အခ်ိန္ကို ဖမ္းထားတဲ့ၿမိဳ႕”လို႔ ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။

အခုအခါမွာေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ အလ်င္အျမန္ တုိးပြားလာတဲ့ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြ အပါအ၀င္ ျပင္ပကမၻာဆီကို ၾကာရွည္ပိတ္ထားတဲ့ တံခါးေတြ ဖြင့္လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာပဲ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ ဗိသုကာ လက္ရာေတြနဲ႔ ႏွစ္သက္ၾကည္ႏူးစရာ အေနအထားကို အားေကာင္းလာတဲ့ တုိးတက္မႈနဲ႔ ယိုယြင္းမႈကေန ကာကြယ္ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ဖုိ႔ အဓိကက်တဲ့ အားထုတ္မႈတစ္ရပ္ကို လုပ္ေဆာင္လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

“ကၽြန္မတုိ႔အတြက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ လက္ေဆာင္တစ္ခု ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္မတို႔ အေရးတႀကီး ေဆာင္ရြက္ ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ႏုိ႔မဟုတ္ရင္ အဲဒီလက္ေဆာင္ကို ထာ၀ရဆံုး႐ံႈးရပါလိမ့္မယ္”လို႔ ၿမိဳ႕ျပေရးရာ ကၽြမ္းက်င္ သူ ေဒၚဇင္ႏြယ္ျမင့္က မၾကာေသးခင္က ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံျခားသားနဲ႔ ေဒသခံ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္သူ မ်ားရဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲတစ္ခုမွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ့ေဆြးေႏြးပြဲကို မၾကာေသးခင္ကမွ တည္ေထာင္ထားတဲ့ Yangon Heritage Trust က စီစဥ္ခဲ့တာပါ။

တကယ့္ကို လက္ေဆာင္ပဲ ဆုိတာကေတာ့ တက္ေရာက္လာသူေတြ ေဆြးေႏြးပြဲက်င္းပရာ Strand ဟုိတယ္ကေန ထြက္လိုက္တာနဲ႔ ထင္ရွားပါတယ္။ Strand ဟာ ျမစ္ကမ္းပါးစႀကႍတစ္ေလွ်ာက္မွာ ၁၉၀၁ ခုႏွစ္က တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ အထင္ကရ ဟိုတယ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး တစ္ခါတုန္းက ဘားမားလို႔သိၾကတဲ့ ႏုိင္ငံကို ၀င္လာၾကတဲ့ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြ ဆင္းၾကတဲ့ ဆိပ္ကမ္းေတြနားမွာ ရွိတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီကေန တစ္နာရီမရွိတရွိေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္သြားတဲ့အခါမွာ ၀ိတုိရိယပံုစံ၊ အန္းဘုရင္မ ပံုစံ၊ ေရွးေဟာင္းေရာမနဲ႔ ဂရိဂႏၴ၀င္ပံုစံ၊ Art Deco ပံုစံနဲ႔ ၿဗိတိသွ်နဲ႔ ျမန္မာေရာစပ္ထားတဲ့ပံုစံ စတဲ့ ၿဗိတိသွ် ကုိလိုနီေခတ္ အေဆာက္အအံုေတြနဲ႔ ဟန္ပန္အဖံုဖံုက ခရီးသြားေတြကို ဧည့္၀တ္ႀကိဳေနပါေတာ့တယ္။ အဲဒီအေဆာက္ အအံုေတြ အမ်ားအျပားဟာ မုိးေပၚေထာင္ေနတဲ့ ေရႊေရာင္အခၽြန္နဲ႔ ဆူးေလေစတီက အလယ္ဗဟိုမွာ ရွိတဲ့ စစ္တုရင္ကြက္ပံုစံ အကြက္ခ်ထားတဲ့ လမ္းေတြတစ္ေလွ်ာက္ စုၿပံဳတည္ရွိေန တာ ျဖစ္ပါတယ္။

မၾကာေသးခင္ကမွ ထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့ “ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ အေဆာက္အအံု ၃၀”ဆုိတဲ့ စာအုပ္ကို ေရးသားသူ ဆယ္ရာ႐ူနီက သူမ အႀကိဳက္ဆံုး အေဆာက္အအံုေတြထဲမွာ ပဲခူးကလပ္ နဲ႔ ေလာကနတ္ပန္းခ်ီျပခန္း အေဆာက္အအံုေတြ ပါတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

ကၽြန္းသစ္ေတြနဲ႔ ေဆာက္ထားတဲ့ကလပ္ဟာ အေတာ္ေလး ယိုယြင္းပ်က္စီးေနၿပီး အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္ပဲ အလြန္အကၽြံ ျပင္ဆင္ျခင္းခံထားရတဲ့ အာရွဟာ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ အေဆာက္အအံု အမ်ားအျပားထက္ပိုၿပီး စိတ္အာ႐ံုကို ႏိႈးဆြေပးၿပီး ေအာက္ေမ့သတိရေစတယ္လို႔ သူမကေျပာပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တစ္ခါက ကိုလိုနီေျမရဲ႕ သီးသန္႔အျဖစ္ဆံုးနဲ႔ ဇီဇာအေၾကာင္ဆံုးျဖစ္တဲ့ ဒီကလပ္ဟာ ရဒ္ယာဒ္ကစ္ပလင္း (Rudyard Kipling)လို ပုဂၢိဳလ္ေတြကို ဧည့္ခံခဲ့ပါတယ္။ ကစ္ပလင္းဟာ ၁၈၈၉ မွာ အဲဒီၿမိဳ႕က ျပန္ၿပီးတဲ့ေနာက္ စစ္သားေတြနဲ႔ အရက္အတူတူေသာက္ၿပီး သြက္လက္ျမဴးႂကြတဲ့ “မႏၲေလးသြားတဲ့လမ္း”ဆုိတဲ့ကဗ်ာကို ေရးစပ္ခဲ့တယ္လို႔ ဆုိၾကပါတယ္။

ေလာကနတ္ အေဆာက္အအံုဟာ “ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ လူမ်ဳိးေပါင္းစံုရွိမႈသေကၤတ” ျဖစ္တယ္လုိ႔ ႐ူနီကေျပာပါတယ္။ ဘဂၢဒက္ၿမိဳ႕သား ဂ်ဴးကုန္သည္တစ္ဦးက ၁၉၀၆ ခုႏွစ္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ဒီအေဆာက္ အအံုဟာ ဖိလစ္ပုိင္ ဆံပင္အလွျပင္ဆုိင္တစ္ဆုိင္၊ ဂရိသားေရကုန္သည္နဲ႔အတူ အီဂ်စ္စီးကရက္၊ ဂ်ာမန္ဘီယာနဲ႔ ၿဗိတိသွ်သၾကားလံုး ျဖန္႔ခ်ိတဲ့ကုမၸဏီေတြ ရွိခဲ့တာေၾကာင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ဂုဏ္အရွိဆံုး စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ေနရာတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္သူ အေနာက္တုိင္းမွာ ပညာသင္ခဲ့တဲ့ သမုိင္းပညာရွင္ ဦးသန္႔ျမင့္ဦးက Strand ဟုိတယ္ရဲ႕ တစ္မုိင္ပတ္လည္ အတြင္းမွာ ႐ိုမန္ကက္သလစ္၊ ပ႐ုိတက္စတင့္နဲ႔ အာေမးနီးယန္း ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းေတြ၊ ရွီးယားနဲ႔ ဆြန္နီဗလီေတြ၊ ဂ်ိန္း၀တ္ေက်ာင္းတစ္ခု၊ ဟိႏၵဴဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းတစ္ခုနဲ႔ အသစ္ျပန္လည္ မြမ္းမံထားတဲ့ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းတစ္ခု ရွိတယ္လို႔ မွတ္ခ်က္ျပဳပါတယ္။ အဲဒီဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းဟာ တစ္ခ်ိန္တုန္းက အာရွရဲ႕အႀကီးမားဆံုး ဂ်ဴးလူမ်ဳိး အသုိင္းအ၀ုိင္းမ်ားရဲ႕ ဗဟိုလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

မ်ားျပားလွတဲ့ သဘာ၀သယံဇာတေတြ အထူးသျဖင့္ ကၽြန္းသစ္၊ ေရနံနဲ႔ ဆန္စပါးတုိ႔ရဲ႕ ဆြဲေဆာင္မႈေၾကာင့္ ႂကြယ္၀မႈကို ရွာေဖြၾကသူေတြနဲ႔ ဆင္းရဲတဲ့အလုပ္သမားေတြဟာ တစ္ကမၻာလံုးကေန စုၿပံဳ၀င္ေရာက္လာခဲ့ၾကၿပီး ရန္ကုန္ကုိ ႏုိင္ငံတကာၿမိဳ႕ႀကီးအျဖစ္ ေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၂၀ ျပည့္လြန္ ကာလေတြမွာဆုိရင္ တစ္ခါတစ္ရံ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ဟာ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ထက္ပိုၿပီး ေရႊ႕ေျပာင္း၀င္ေရာက္လာ သူေတြကို ႀကိဳဆုိခဲ့တာပါ။

အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး ျဖစ္လာခဲ့ၿပီး ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရာစုႏွစ္၀က္ၾကာ အထီးက်န္မႈ၊ အာဏာရွင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈနဲ႔ စီးပြားေရးဆိတ္သုဥ္းမႈေတြကို စတင္ဖြင့္လွစ္ေပးခ့ဲတဲ့ အာဏာသိမ္းမႈ တစ္ရပ္ ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအာဏာသိမ္းမႈကပဲ ရန္ကုန္နဲ႔ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားေတြကို အေႏွးနဲ႔အျမန္ဆုိသလုိ တန္႔သြားေအာင္ လုပ္ခဲ့တဲ့ အဓိကအခ်က္လည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

“ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ရွင္သန္ဆဲ အေမြအႏွစ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိေသးသလို ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေအာင္ အဲဒီအေဆာက္အအံုေဟာင္းေတြရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ အတြင္းထဲမွာ ေပါက္ဖြားႀကီးျပင္းခ့ဲတဲ့ စ႐ုိက္သြင္ျပင္နဲ႔ လူမႈကြန္ရက္ေတြ ရွိပါေသးတယ္”လို႔ ေဆာက္လုပ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ ဦးလိႈင္ေမာ္ဦးကေျပာပါတယ္။ ဒီအေမြအႏွစ္ကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ က်ယ္ျပန္႔လာတဲ့ စိမ္းစိမ္းစုိစုိေနရာေတြ၊ ေရကန္ေတြ၊ ဆင္ေျခဖံုး အိမ္ရာေတြနဲ႔အတူ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ဖုိ႔လည္း သူကတုိက္တြန္းထားပါတယ္။

အျခားအႀကံျပဳခ်က္ေတြထဲမွာေတာ့ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း အသစ္ေတြအေပၚ ကန္႔သတ္ ခ်က္ေတြ ျမင့္ျမင့္ထားရွိဖုိ႔၊ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးဆုိင္ရာ သင္တန္းေပးျခင္း၊ အမ်ားျပည္သူ သိရွိေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေရးနဲ႔ ခုိင္မာတဲ့ တရား၀င္သုေတသနနဲ႔   ၿဖိဳဖ်က္ျခင္းမလုပ္ရမယ့္ အေဆာက္အအံုေတြ အားလံုးရဲ႕စာရင္း ျပဳစုေရးတုိ႔ ပါ၀င္ပါတယ္။ စည္ပင္သာယာဌာနကလည္း အေဆာက္အအံု ၁၈၈ ခုကုိ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး စီမံခ်က္ကို တင္ျပပါတယ္။

အဲဒီအေဆာက္အအံုေတြကို ရန္ကုန္သူ ရန္ကုန္သားေတြအတြက္ေရာ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြအတြက္ပါ အက်ဳိးရွိေအာင္ အေကာင္းဆံုး ဘယ္လုိအသံုးခ်မလဲ ဆိုတာကိုလည္း ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ အမ်ားသေဘာ ဆႏၵကေတာ့ တခ်ဳိ႕အေဆာက္အအံုေတြကို အျမတ္အစြန္းရမယ့္ ဟုိတယ္နဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အျဖစ္ ေျပာင္းလဲပစ္ဖုိ႔ျဖစ္ၿပီး တခ်ဳိ႕ကိုေတာ့ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေပးရမယ့္ အႏုပညာျပခန္းေတြ၊ ျပတုိက္ေတြ နဲ႔ ေက်ာင္းေတြအျဖစ္ ရွိေနေစဖို႔ပါပဲ။

“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ ဒီၿမိဳ႕ရဲ႕သမုိင္းမွာ အေျပာင္းအလဲကာလကို ေရာက္ေနပါတယ္”လို႔ ရန္ကုန္တုိင္းေဒသႀကီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးျမင့္ေဆြက ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ေျပာၾကားပါတယ္။ “ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ၂၁ ရာစုရဲ႕ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕အျဖစ္ ျမင္ေတြ႕လိုသလို ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ အေကာင္းဆံုး အေမြအႏွစ္ေတြကိုလည္း ထိန္းသိမ္းလိုပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ဘာမွ ယံုမွားသံသယ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အျခားအာရွၿမိဳ႕ႀကီးေတြရဲ႕ အမွားေတြကေနၿပီး ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သင္ခန္းစာ ယူရပါလိမ့္မယ္”

အစုိးရဌာနေတြ ရွိခဲ့တဲ့ အေဆာက္အအံု အမ်ားအျပားဟာ တပ္မေတာ္အစုိးရက ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ေနျပည္ေတာ္ ဆီ ေျပာင္းသြားခဲ့တဲ့ ၂၀၀၅ ကတည္းက ဗလာက်န္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ေရာင္းခ်ျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ အေဆာက္အအံုအခ်ဳိ႕ ျပင္မရေအာင္ ပ်က္စီးသြားမွာ ၊ ဒါမွမဟုတ္ ေဆာက္လုပ္ေရးသမားေတြက ၀ယ္ယူၿပီး ၿဖိဳခ်ပစ္လိုက္မွာကို စုိးရိမ္ေနၾကပါတယ္။

အကာအကြယ္ေပးျခင္း မခံရေသးတဲ့ ပုဂၢလိကပုိင္ အေဆာက္အအံု အမ်ားအျပားကေတာ့ ၿဖိဳခ်ခံခဲ့ရၿပီးျဖစ္ ကာ အ႐ုပ္ဆုိး အက်ည္းတန္တဲ့ အထပ္ျမင့္ အေဆာက္အအံုေတြက ထာ၀ရအစား ထုိး ေနရာယူ လိုက္ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေဆာက္အအံုေတြဟာ တစ္ခ်ိန္တစ္ခါက ညီညီညာညာရွိခဲ့တဲ့ အေဆာက္အအံုေတြ ရဲ႕ အနားသတ္မ်ဥ္းကို ပ်က္စီးေစပါတယ္။

ၿဗိတိသွ်သံ႐ံုး၊ ရန္ကုန္ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုႀကီး၊ စိန္ေပါလ္ေက်ာင္းနဲ႔ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမတုိ႔ အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံပုိင္ အေဆာက္အအံုအခ်ဳိ႕နဲ႔ အျပည့္အ၀ အသံုးျပဳခံထားရတဲ့ အထင္ကရ အေဆာက္အအံုအခ်ဳိ႕ ကေတာ့ ေဘးကင္းပံုရပါတယ္။ ဒီအေဆာက္အအံုေတြဟာ ဥေရာပဒီဇုိင္းနဲ႔ ျမန္မာဘုရားပုထုိးမ်ားက လႊမ္းမုိးတဲ့ အဆင္အယင္ေတြရဲ႕ အေရာအေႏွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

အလားတူ ေဘးအႏၲရာယ္ ကင္းတာကေတာ့ သူတုိ႔အားလံုးထဲမွာ အႀကီးအက်ယ္ အခမ္းနားဆံုးျဖစ္တဲ့ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီ အာဏာတည္ရွိခဲ့ရာ ယခင္  အတြင္း၀န္မ်ား႐ံုးပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီႀကီးမားလွတဲ့ ၀ိတုိရိယေခတ္ဟန္ အေဆာက္အအံုထဲမွာ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ခ်စ္လွစြာေသာဖခင္ႀကီး၊ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးေခါင္းေဆာင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဟာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္မွာ လုပ္ႀကံခံခ့ဲရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီအေဆာက္အအံုကို ဟိုတယ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲဖုိ႔ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူတစ္ဦးက ေလလံဆြဲတာေၾကာင့္ လူထုအေနနဲ႔ အုတ္ေအာ္ေသာင္းတင္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါက ရန္ကုန္သူ ရန္ကုန္သားေတြအေနနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕အေမြအႏွစ္ေတြအတြက္ မားမားမတ္မတ္ ရပ္တည္ဖို႔ အသင့္ျပင္ထားတယ္ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ရွိစရာ လကၡဏာတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။

From- 7Day News Journal