ကရင္ရြာမွ ပေဟဠိလူသား

အိမ္ဦးခန္း ဘုရားစင္ေရွ႕ ပလႅင္ေပၚတြင္ သစ္လြင္ေတာက္ပေသာ အ၀ါေရာင္၀တ္႐ုံ၀တ္ဆင္ထားသည့္ အသက္(၃၀)ေက်ာ္ အမ်ဳိးသားတစ္ဦး ထိုင္ေနသည္။ ပလ​ႅင္ေရွ႕တြင္ ၀တ္ျဖဴစင္ၾကယ္ႏွင့္ သက္ႀကီးရြယ္အို ႏွစ္ဆယ္ခန္႔က လက္အုပ္ခ်ီမိုး ရွိခိုးေနၾကသည္။ ေပႏွစ္ဆယ္ပတ္လည္ခန္႔သာက်ယ္သည့္ ထိုအိမ္ေလးေပၚတြင္ လူအျပည့္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၀တ္ျဖဴစင္ၾကယ္၀တ္အခ်ဳိ႕မွာ အိမ္ေရွ႕ေျမကြက္လပ္မွေန၍ပင္ ၎ရွိရာဘက္သို႔ မ်က္ႏွာမူကာ လက္အုပ္ခ်ီလ်က္။

ပလႅင္ေပၚမွပုဂိၢဳလ္က ၎၏ေရွ႕ အနီးဆံုးေနရာတြင္ လက္အုပ္ခ်ီထားသည့္ ေဆးပိုက္တန္းလန္းႏွင့္ လူနာအဘြားအို၏ ခႏၶာကိုယ္ကို လက္ျဖင့္လွမ္းထိကာ စူးရွနက္ျပာေသာအသံျဖင့္ ကရင္ဘာသာစကားအခ်ဳိ႕ ေအာ္ေျပာေနၿပီး က်န္သူမ်ားက သူေျပာသည့္အတိုင္း တိုင္မင္ကိုက္ လိုက္ေျပာၾကသည္။ သံုးမိနစ္ခန္႔အၾကာတြင္ ပလႅင္ေပၚမွထ၍ ျပန္ရန္ဟန္ျပင္ခ်ိန္၌ အိမ္ရွင္က အေသအခ်ာ စည္းေႏွာင္ထားျခင္းမရွိသည့္ ငါးေသာင္းက်ပ္ခန္႔ရွိမည္ဟု ခန္႔မွန္းရသည့္ တစ္ေထာင္တန္အထုပ္တစ္ထုပ္ကို လက္အုပ္ခ်ီလ်က္ျဖင့္ ၎ပုဂိၢဳလ္ထံေပးလိုက္သည္။ အိမ္ရွင္နည္းတူ ေဒသခံအခ်ဳိ႕ကလည္း လက္အုပ္ခ်ီလ်က္ ေငြစကၠဴအခ်ဳိ႕ လွဴဒါန္းၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ အဆိုပါအိမ္ကေလးမွ ၎ပုဂၢိဳလ္ ထြက္ခြာသြားသည္။

ဖုိးတေခတ္ကုိ အလွဴအိမ္တစ္ခုတြင္ ကုိးကြယ္သူမ်ားႏွင့္အတူေတြ႕ရစဥ္/ဓာတ္ပံု - ေအာင္သစ္လြင္

ဒီဇင္ဘာလကုန္တြင္ ကရင္ျပည္နယ္ ဘားအံ-ေကာ့ကရိတ္ ကားလမ္းေဘးရွိ ေကာ့ကေသာင္ရြာမွ ျမင္ကြင္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ ထိုေန႔က ေကာ့ကေသာင္ရြာေဒသခံ အဘြားအိုတစ္ဦး က်န္းမာေရးမေကာင္းေသာေၾကာင့္ အ၀ါေရာင္၀တ္႐ုံ၀တ္ ၎ကို ပင့္ကာ တရားနာ၍ သဒၶါဆြမ္းေကြၽးျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း အိမ္ရွင္က ရွင္းျပသည္။ ၀တ္ျဖဴစင္ၾကယ္မ်ားႏွင့္ ေဒသခံသက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားက အဘိုးဟုေခၚကာ လက္အုပ္ခ်ီကန္ေတာ့ခံေနသူမွာ မွတ္ပံုတင္အမည္ ေစာေက်ာ္လွသန္းဟုေခၚသည့္ အေ၀းသင္တကၠသိုလ္တက္ေနဆဲ အမ်ဳိးသားတစ္ဦး။ အသက္က(၃၈)ႏွစ္ခန္႔။ ၎မွာ ကရင္ျပည္နယ္ႏွင့္ မြန္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ကရင္တိုင္းရင္းသားမ်ားၾကား ကရင္စာေပအရ ဖူးတခီးတစ္ျဖစ္လဲ ေဒသတြင္းတြင္ ဖိုးတေခတ္ဟု လူသိမ်ားေနသည့္ ပေဟဠိလူသားတစ္ဦးျဖစ္သည္။

‘‘သူတို႔က သက္သတ္လြတ္စားတယ္။ ဘုရားတည္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘုရားတည္တဲ့ပံုေလးေတြက က်မ္းဂန္ပါဠိေတာ္နဲ႔ေတာ့ သိပ္မညီဘူးေပါ့ေလ။ အဲဒီလိုေလး ေတြ႕ရတယ္။ ဒါက သူတို႔အယူအဆေပါ့ေလ။ သူတို႔ဘာသာ အဖြဲ႕နဲ႔ေနတာပဲ။ သူတို႔က စာေပေရးရာေဖာ္ထုတ္တဲ့ အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဗုဒၶဘာသာလိုင္းနဲ႔ေတာ့ နည္းနည္းလြဲေနတယ္’’ဟု ကရင္ျပည္နယ္ သာသနာေရးမွဴး ဦးထြန္းသန္းက ေျပာသည္။

ကရင္ႏွင့္ မြန္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ကရင္တိုင္းရင္းသားမ်ားအၾကား ဖိုးတေခတ္ကို မသိသူမရွိ။ သူက ဘားအံၿမိဳ႕နယ္ ဂ်ဳိင္းရြာအနီးတြင္ ကိုယ္ပိုင္ကရင္အမ်ဳိးသားရြာတစ္ရြာ ထူေထာင္ထားၿပီး ယင္းရြာတြင္ ဘုရင္တစ္ပါးကဲ့သို႔ ေနထိုင္သူဟု ေဒသခံမ်ားက ေျပာသည္။ ေနရာတစ္ခုမွတစ္ခုသို႔သြားလွ်င္ မည္သည့္႐ိုးရာ၀တ္စံုမွန္း ေျပာရန္ခက္ခဲသည့္ ၀တ္႐ုံဆန္း၀တ္ဆင္လ်က္ ေ၀ါယာဥ္ျဖင့္သြားသည္။ ယခုမူ ကားျဖင့္သြားသည္။ ဖိုးတေခတ္ဦးေဆာင္သည့္ ကရင္တိုင္းရင္းသား႐ုိးရာပြဲမ်ားတြင္ ဆိတ္ငါးေကာင္ျဖင့္ဆြဲသည့္လွည္းကို စီးေလ့ရွိသည့္အျပင္ သမင္မ်ားကိုပါ လွည္းဆြဲခိုင္းေသာေၾကာင့္ ၎ကို ထူးဆန္းေသာ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးအေနျဖင့္ စိတ္၀င္စားၾကသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ပြဲေတာ္မဟုတ္သည့္တိုင္ေအာင္ အနီး၀န္းက်င္ေနရာမ်ားသို႔ ဆိတ္ငါးေကာင္ဆြဲေသာ လွည္းစီးကာ ထြက္လာေလ့ရွိေၾကာင္း ဂ်ဳိင္းေက်းရြာေဒသခံမ်ားက ေျပာသည္။

ဖုိးတေခတ္အသုံးျပဳေသာ ေ၀ါယာဥ္အခ်ဳိ႕/ဓာတ္ပံု - ေအာင္သစ္လြင္

ဖိုးတေခတ္ထံတြင္ ၎၏သားသမီးမ်ားအျဖစ္ ခံယူထားသည့္ ၀တ္ျဖဴစင္ၾကယ္၀တ္အလွဴခံပုဂိၢဳလ္ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားရွိေနၿပီး ၎တို႔က ကရင္ႏွင့္ မြန္ျပည္နယ္အႏွံ႔ အလွဴခံထြက္၍ရေသာ အလွဴေငြမ်ားကို ဖိုးတေခတ္ထံတြင္ အပ္ၾကရသည္။ ဖိုးတေခတ္ရြာ၌ အိမ္ေျခတစ္ရာေက်ာ္ရွိေၾကာင္း ဖိုးတေခတ္၏ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ဦးခင္သိန္းကေျပာၿပီး အိမ္တိုင္းတြင္ ဘုရားပံုေတာ္၊ သာမညဆရာေတာ္ပံုေတာ္ႏွင့္ တစ္တန္းတည္းထားကာ ဖိုးတေခတ္၏ဓာတ္ပံုကို ဘုရားစင္တင္၍ ကိုးကြယ္ထားသည္။ အခ်ဳိ႕အိမ္မ်ားတြင္ ဖိုးတေခတ္၏ ဓာတ္ပံုတစ္ပံုတည္းသာ ပန္း၊ ေရခ်မ္းတို႔ျဖင့္ ကိုးကြယ္ထားသည္။

ထိုလုပ္ရပ္မ်ားကိုသိသည့္ ကရင္တိုင္းရင္းသားအမ်ားစုက ဖိုးတေခတ္သည္ ႐ိုးသားသည့္ ကရင္တိုင္းရင္းသားအခ်ဳိ႕အေပၚ သူလိုခ်င္သည့္ပံုစံတစ္ခုကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ သြတ္သြင္းေနသူျဖစ္ေၾကာင္း သံုးသပ္ေ၀ဖန္ၾကသည္။ အခ်ိန္ႏွင့္အမွ် တိုးတက္ေနေသာ နည္းပညာေခတ္တြင္ ဖိုးတေခတ္က ေရွး႐ိုးစြဲအယူအဆမ်ားျဖင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုကို အရည္းႀကီးကိုးကြယ္သူမ်ားကဲ့သို႔ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးေနျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေ၀ဖန္သံမ်ားလည္း ဆူညံစြာထြက္ေပၚေနသည္။

‘‘သူ႕အယူက တစ္မ်ဳိးဗ်။ သူေျပာဆိုေနတာေတြက ယုတၱိေတာ့မတန္ဘူး။ ဘာသာေရးပဋိပကၡေတြျဖစ္လို႔ ေသြးေခ်ာင္းစီးရန္ပြဲေတြျဖစ္ၿပီး ေနာက္ဆံုး ဘာသာအားလံုးေပ်ာက္သြားရင္ ေပၚလာမွာက ဖိုးတေခတ္သာသနာလို႔ ေျပာတယ္။ မယံုၾကည္သူေတြရွိသလို ယံုေနတဲ့သူေတြလည္းရွိေနတယ္။ မယံုသူေတြအတြက္ကေတာ့ သူက ႐ူးေနတာလို႔ ေျပာၾကတာေပါ့’’ဟု ကရင္တိုင္းရင္းသား ေစာဖိုးလွကေျပာသည္။

ဖိုးတေခတ္ႏွင့္ အနီးကပ္ေနသူ အဖြဲ႕၀င္မ်ားက ၀တ္ျဖဴစင္ၾကယ္၀တ္ရသည္။ ဆံပင္လံုး၀မညႇပ္ရဘဲ အရွည္ထားရသည္။ အမ်ဳိးသမီး၊ အမ်ဳိးသားအားလံုး နားကပ္ပန္ရသည္။ ပုတီးမ်ား ခ်ိတ္ဆြဲထားရသည္။ မည္သည့္ေနရာသြားသြား ဖိနပ္မစီးရ။ ထိုအခ်က္မ်ားသည္ ပုဂံေခတ္က ထြန္းကားခဲ့ဖူးသည့္ အရည္းႀကီးမ်ားႏွင့္ ဆင္တူေနေၾကာင္း ကရင္တိုင္းရင္းသား ေစာဖိုးလွက ေျပာသည္။

ဖိုးတေခတ္၏ဇာတိမွာ ဘားအံၿမိဳ႕ ဇြဲကပင္ေတာင္ေျခရွိ ဒံုရင္းေရတံခြန္အနီး ေကာ့မူးႏုပ္ရြာျဖစ္သည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္နီးပါးက လူမ်ဳိးစုတစ္စု၏ ဘုရင္တစ္ပါးအျဖစ္ မိမိကိုယ္ကိုယ္သမုတ္ကာ ဒံုရင္းေရတံခြန္အနီး၌ ၀ိနည္းႏွင့္ လြဲေခ်ာ္ေနေသာ ဘုရားေစတီမ်ား တည္ေဆာက္ရာမွ ေဒသခံ ကရင္ဗုဒၶဘာသာမ်ားႏွင့္ ထိပ္တိုက္ေတြ႕ကာ ဘားအံၿမိဳ႕ႏွင့္ မိုင္ ၃၀ ေက်ာ္ေ၀းေသာ ဂ်ဳိင္းရြာသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕သြားခဲ့ရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ဘားအံၿမိဳ႕ေဒသခံအမ်ားစုက ေျပာသည္။ ဂ်ဳိင္းရြာအနီး ဖိုးတေခတ္၏ ရြာေျမေနရာကိုလည္း ကရင္ျပည္နယ္အစိုးရကိုယ္တိုင္ ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ဘားအံခ႐ိုင္ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး႐ုံးမွ အတည္ျပဳႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း အေသးစိတ္ကို ရွင္းမျပတတ္ေၾကာင္း အဆုိပါ႐ုံးမွ ၀န္ထမ္းအခ်ဳိ႕က ေျပာသည္။

ဂ်ဳိင္းရြာအနီး ဖိုးတေခတ္၏ ကရင္အမ်ဳိးသားရြာတြင္ ခန္႔မွန္းလူဦးေရ ကိုးရာနီးပါးရွိေၾကာင္း ဖိုးတေခတ္၏ လူယံု ဦးခင္သိန္းက ေျပာေသာ္လည္း ဂ်ဳိင္းရြာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးကမူ ထိုရြာမွာ ေဒသအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးေအာက္တြင္ ရွိမေနသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေျပာသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ လူဦးေရစာရင္းစစ္ဖို႔ကိုပင္ ဖိုးတေခတ္က ခြင့္မျပဳေသာေၾကာင့္ စစ္ေဆး၍မရေသးေၾကာင္း ဂ်ဳိင္းရြာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦးစိုးသန္းက ေျပာသည္။

‘‘ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ လူဦးေရစာရင္း ေက်းရြာအုပ္စုအလိုက္ ေကာက္ေနတယ္။ သူ႕ေက်းရြာအတြက္ စာရင္းဇယားမွန္မွန္ကန္ကန္ျဖစ္ဖို႔ စာရင္းေတာင္းတာ အခုထိမရေသးဘူး။ ဟိုမွာ ဒံုးသြားကတယ္တို႔၊ ဟိုကိုသြားတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ ဒါ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ပတ္သက္ရင္ သူလုပ္ေပးရမယ့္ တာ၀န္ရွိတယ္ေလ။ သြားေတြ႕ေတာ့ အေတြ႕မခံတာလို ဟိုေရွာင္ဒီေရွာင္နဲ႔ လုပ္ေနတာ’’ဟု ေျပာသည္။

က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ဦးေဆာင္ျပဳလုပ္သည့္ (၅)ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ား ပိုလီယိုေရာဂါကာကြယ္ေဆးတိုက္ေကြၽးေရး စီမံခ်က္တြင္လည္း ၎၏ ခြင့္ျပဳခ်က္မရေသာေၾကာင့္ ကေလးမ်ားအား ကာကြယ္ေဆးမတိုက္ခဲ့ရသည့္ အေတြ႕အႀကံဳရွိခဲ့ေၾကာင္း ဦးစိုးသန္းက ေျပာသည္။

ထိုရြာတြင္ ေက်ာင္းေနအရြယ္ကေလးမ်ားစြာ ေတြ႕ခဲ့ရေသာ္လည္း မိဘမ်ားကိုယ္တိုင္ ေက်ာင္းပညာေရး စိတ္မ၀င္စားသကဲ့သို႔ ကေလးမ်ားအား အစိုးရေက်ာင္းတြင္ မထားၾကေပ။ ေဒသတြင္းရွိ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ အင္န္ဂ်ီအိုမ်ားက ကေလးမ်ားပညာေရးအတြက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ တိုက္တြန္းၾကေသာ္လည္း ဖိုးတေခတ္က လက္မခံခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ ရြာတည္ေထာင္ခဲ့သည္မွာ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္နီးပါးရွိေနၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း စာသင္ေက်ာင္းဖြင့္ျခင္းမရွိခဲ့ဘဲ ေ၀ဖန္မႈမ်ားေၾကာင့္ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က သစ္သားေက်ာင္းေဆာင္တစ္ေဆာင္ ေဆာက္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အဆိုပါေက်ာင္းသို႔ အစိုးရပညာေရး၀န္ထမ္းမ်ား သင္ခြင့္မျပဳဘဲ ၎၏အစီအစဥ္ျဖင့္သာ စာသင္သည္။

‘‘သူ႔ပါရမီနဲ႔သူေလ။ သူမ်ားလိုက္လို႔မထိတာ သူလိုက္ရင္ထိတယ္။ သူက ေျပာတယ္။ မင္းတို႔ ငါ့စကားနားေထာင္။ မင္းတို႔လုပ္လို႔ မထိတာ ငါလုပ္ေပးမယ္။ သက္သတ္လြတ္ပဲ စားရတယ္။ ဘာမွမလုပ္ရဘူး’’ဟု ဖိုးမိုက္ကဆိုသည္။ ထို႔ျပင္ ဖိုးတေခတ္၏ သားသမီးအျဖစ္ သစၥာခံၿပီးပါက အရက္ေသစာမေသာက္ရန္ က်ိန္စာဆိုထားရေၾကာင္း ေျပာသည္။ ထို႔ျပင္ ဖိုးတေခတ္မွာ ၎ထက္ အသက္ငယ္ေသာ္လည္း ပါရမီႏွင့္ တန္ခိုးအာဏာရွိသည္ဟု ယံုၾကည္ေၾကာင္း ေျပာသည္။

ဖိုးတေခတ္ရြာအနီးတြင္ သီတင္းသံုးသည့္ သံဃာေတာ္တစ္ပါးက ဖိုးတေခတ္အေနျဖင့္ ၎ထူေထာင္ထားသည့္ ေက်းရြာကို အမွန္တကယ္တိုးတက္ေစခ်င္သည့္စိတ္ျဖင့္ ေဒသတြင္းလူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ အာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ပါက ထိုရြာတြင္ ဆယ္စုႏွစ္ႏွစ္ခုအတြင္း အလယ္တန္းအဆင့္ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းပင္ ျဖစ္သင့္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သံုးသပ္သည္။

‘‘အသက္(၃၀)ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္မွာ ဒီအင္အားေတြနဲ႔၊ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုနဲ႔ ေနရတယ္ဆိုတာ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ေတာ့ ရွိပါလိမ့္မယ္။ သူ႕ရြာမွာ သူအႀကီးဆံုးဆိုေတာ့ ဘုန္းႀကီးမကိုးကြယ္ၾကေတာ့ဘူး’’ဟု ဂ်ဳိင္းေက်းရြာအုပ္စုမွ ဆရာေတာ္တစ္ပါးက မိန္႔သည္။

ဖိုးတေခတ္၏ ရြာထဲရွိ အိမ္မ်ားမွာ ဧက ၁၇၀ နီးပါးရွိေနသည္ဆိုသည့္ ေျမေနရာတြင္ ေနရာကြက္၍ ဟိုတစ္စုသည္တစ္စု ေဆာက္ထားၾကျခင္းျဖစ္ၿပီး အားလံုးက ဖိုးတေခတ္ေပၚတြင္ ယံုၾကည္အားကိုးမႈရွိသည္ကို အရွင္းသားေတြ႕ရသည္။

အသက္(၆၀)အရြယ္ ဖိုးတေခတ္၏ တပည့္ဆိုသူ ေဒၚၾကည္ျမင့္က ၎ေနထိုင္သည့္အိမ္၏ ဘုရားစင္တြင္ ဖိုးတေခတ္ပံုကိုသာတင္၍ ကိုးကြယ္ထားသည္။ ဖိုးတေခတ္ကို ညတိုင္းရွိခိုး၍အိပ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။ ထို႔ျပင္ က်န္းမာေရးမေကာင္း၍သာ အိမ္တြင္ေနျခင္းျဖစ္ၿပီး မၾကာမီတြင္ အဘိုးအတြက္ အလွဴခံထြက္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။

ဘားအံ-ေကာ့ကရိတ္ကားလမ္းမေဘးတြင္ ဖိနပ္မပါေျခဗလာျဖင့္ ေတြ႕ရသည့္ ဖိုးတေခတ္၏ သားတပည့္ျဖစ္သူဟုဆိုသူ အသက္(၇၀)အရြယ္ခန္႔ရွိ အဘိုးေကာက္ရက ဖိုးတေခတ္အတြက္ အလွဴခံထြက္လာျခင္းျဖစ္ၿပီး သံလြင္ျမစ္အေရွ႕ဘက္ပိုင္းအႏွံ႔ အလွဴခံထြက္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။ အလွဴခံတစ္ခါထြက္လွ်င္ ဆယ္ရက္ခန္႔ၾကာတတ္ၿပီး က်ပ္ဆယ္သိန္းခန္႔ရကာ အားလံုး ဖိုးတေခတ္ထံအပ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။

‘‘အမ်ားအက်ဳိးေဆာင္ ကိုယ့္အက်ဳိးေအာင္ေလ။ ထိုင္ေနလို႔ ဘာသြားရမလဲ’’ ၎ကေျပာသည္။

သက္ႀကီးရြယ္အိုတစ္ေယာက္ ဖိနပ္ဗလာျဖင့္ လမ္းေလွ်ာက္ေနသည့္အေပၚ ေမးျမန္းရာ ေရွးေရွးတုန္းက ဖိနပ္မေပၚမီက ေရွးလူႀကီးမ်ားလည္း ဖိနပ္မစီးၾကေၾကာင္း ရယ္ေမာေျပာဆိုသည္။ ရသည့္အလွဴေငြျဖင့္ ၎တို႔အတြက္ အေဆာက္အအံုမ်ားေဆာက္ကာ သာေရးနာေရးကိစၥမ်ားတြင္ အသံုးျပဳေၾကာင္း အဘိုးေကာက္ရက ေျပာေသာ္လည္း ရြာထဲတြင္ ေျပာပေလာက္ေအာင္ ေသသပ္ေသာ အေဆာက္အအံုမေတြ႕။  အစားအေသာက္ေနရာမွာလည္း သန္႔ရွင္းမႈမရွိ။ ၀တ္ျဖဴစင္ၾကယ္၀တ္ၾကေသာ္လည္း ညစ္ပတ္ေပေရေနေသာ အသြင္အျပင္သာ ေတြ႕ရသည္။ ၎၏ထိန္းသိမ္းမႈေအာက္တြင္ ေက်ာင္းသား၊ ဥပါသကာ၊ ဖိုးသူေတာ္၊ ကပၸိယ၊ ကိုရင္၊ ဦးပၪၥင္းဟူ၍ အဆင့္ဆင့္ရွိၿပီး အားလံုးဆံပင္အရွည္ထားရသည္။ ကရင္တိုင္းရင္းသား၀တ္စံုကိုသာ ၀တ္ရသည္။ သို႔ေသာ္ အဖြဲ႕၀င္လူငယ္မ်ားအတြက္ ရြာထဲတြင္ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ေပးေလ့ရွိေၾကာင္း ေျပာသည္။

‘‘ကာလသမီး၊ ကာလသားေတြက်ေတာ့ ပုတီးစိပ္ခိုင္းရင္ မစိပ္ႏိုင္ဘူးေလ။ မစိပ္ႏိုင္ရင္ ကဲ ေပ်ာ္ပါးခ်င္ ဇာတ္သြားက၊ သက္သတ္လြတ္စား၊ လူပ်ဳိေတြက်ေတာ့ ပုတီးစိပ္ခိုင္းလို႔ရမလား။ အေပ်ာ္အပါးလိုက္ခ်င္ရင္ ဇာတ္သြားကေလ။ ေလာကီေလ။ ကေလးက မ်ားတယ္ေလ။ အႀကိဳက္ခ်င္း မတူဘူးေလ။ အခ်ဳိႀကိဳက္ရင္ အခ်ဳိေပးတယ္။ အခါးႀကိဳက္ရင္ အခါးေပးတယ္’’ဟု ဖိုးတေခတ္၏ရြာထဲမွ ၎၏အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးက ေျပာသည္။

ၿပီးခဲ့ေသာ ႏို၀င္ဘာအတြင္း ဖိုးတေခတ္၏ ေမြးေန႔ပြဲတြင္ ေလးရက္ဆက္တိုက္ ဇာတ္ပြဲ ၁၂ ပြဲ စင္ၿပိဳင္ကျပေစခဲ့၍ အနီးအနားရြာေဒသခံမ်ားက ယင္းလုပ္ရပ္ကို အံ့ၾသခဲ့ရေၾကာင္း ေျပာသည္။

‘‘ကရင္တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ တကယ့္ပြဲေတာ္ေတြမွာေတာင္ လြန္ေရာကြၽံေရာ ဇာတ္ႏွစ္ခုပဲ။ အခုက ၁၂ ဇာတ္။ ၿပီးေတာ့ ညဥ့္သန္းေခါင္အခ်ိန္မွာ ပြဲခင္းထဲရွိေနေသးတဲ့ လူေတြကို တစ္ေယာက္ မုန္႔ဖိုးငါးေထာင္လိုက္ေပးတယ္။ ဘာေတြလုပ္တာလဲေတာ့ နားမလည္ဘူး’’ဟု ဂ်ဳိင္းရြာေဒသခံတစ္ဦးကဆိုသည္။

ဖိုးတေခတ္က ကရင္႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ရာထူးျဖင့္ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈကို ထိန္းသိမ္းေနသူအျဖစ္ ၎၏ရပ္တည္ခ်က္ကို အေကာင္းျမင္သူမ်ားလည္း ရွိသည္။

‘‘ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ေနတဲ့ ႐ိုးရာအေမြအႏွစ္ေတြကို သူက ထိန္းသိမ္းထားတာပဲ။ ဖိုးတေခတ္ကို ကရင့္႐ိုးရာရဲ႕အခ်ဳပ္လို႔ဆိုရင္ ပိုမွန္ႏိုင္မယ္ထင္တယ္။ သူ႕ကို ယံုၾကည္သူေတြ ဖြဲ႕ထားတဲ့ အဖြဲ႕လည္း ရွိတယ္။ တိုင္းရင္းသား႐ိုးရာပြဲေတြမွာ သူတို႔ဆိုတဲ့ ေတးသီခ်င္းေတြက ကရင္႐ိုးရာသီခ်င္းေတြ။ ကရင္ယဥ္ေက်းမႈရဲ႕ အဆင့္ျမင့္ဆံုးေတြပဲ။ တစ္ခုေက်းဇူးတင္ရမွာက သူတို႔ရွိလို႔ ကရင္ယဥ္ေက်းမႈအစစ္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ရေနတာပဲဗ်’’ဟု ကရင္တိုင္းရင္းသားလူငယ္တစ္ဦးက ေျပာသည္။

ကရင္ျပည္နယ္ ယဥ္ေက်းမႈဦးစီးအရာရွိ ဦးေစာ၀င္းေက်ာ္ေက်ာ္က ဖိုးတေခတ္မွာ ကရင္တိုင္းရင္းသား ႐ိုးရာအေလ့အထကို တန္ဖိုးထားထိန္းသိမ္းသည့္အဖြဲ႕ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။ သို႔ေသာ္ ကရင္လူမ်ဳိးသမိုင္းတြင္ အသိအမွတ္ျပဳထားသည့္ တလခုမ္းႏွင့္ လဲကယ္လူမ်ဳိးစုတို႔၏ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ကဲ့သို႔ ဖိုးတေခတ္ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈကို ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီးဌာနက တရား၀င္အသိအမွတ္ျပဳမထားေၾကာင္း ေျပာသည္။

‘‘အထက္လမ္းေတြ၊ ေအာက္လမ္းေတြ၊ ဘာသာေရးေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးေတြ၊ လူမ်ဳိးေရးေတြမပါဘဲ သူတို႔ ဓေလ့ထံုးစံကို ၾကည့့္မယ္ဆိုရင္ သူတို႔ယံုၾကည္ရာကို ဘယ္သူမွမထိခိုက္ဘဲလုပ္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ႏွစ္သစ္ကူးပြဲမွာဆိုရင္ေတာ့ သူပါရင္ ႐ိုးရာပြဲပိုစည္ကားတယ္’’ဟု ဖိုးတေခတ္ေနာက္သို႔ မွတ္တမ္းလိုက္ယူခဲ့သည့္ ဓာတ္ပံုဆရာတစ္ဦးကေျပာသည္။

ကရင္ျပည္နယ္ႏွင့္ မြန္ျပည္နယ္သို႔ ခရီးဆန္႔သူမ်ား လမ္းခရီးတြင္ ႏြမ္းပါးေသာ ၀တ္ျဖဴစင္ၾကယ္ သက္ႀကီးရြယ္အိုအခ်ဳိ႕ ေတြ႕ရႏိုင္သည္။ ၎မွာ ျပည္တြင္းေရာ ျပည္ပမွ ကရင္တိုင္းရင္းသားမ်ားကိုယ္တိုင္ တိတိပပသိခ်င္ေနသည့္ ေစာေက်ာ္လွသန္း (ေခၚ) ဖိုးတေခတ္၏အဖြဲ႕၀င္မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။