ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ား ဒါေတြကုိ သိၾကလား

စာေပဖတ္ရင္းေတြ ့လို႔ မ်ွေဝလိုက္ပါတယ္ သိသင္႕တယ္ထင္လို႕ ျမန္မာေတြရဲ႕ လ(၁၂)လ ျဖစ္ေပၚ လာပံုေလး။

တန္ခူး...
********
ဆရာႀကီး ဦးဖိုးလတ္က ထန္းသီးေတြခူးတဲ့လမို႔ ထန္းခူးလကေန တန္ခူး ျဖစ္လာတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ပညာရွိ တစ္ဦးျ ဖစ္တဲ့ ေလွသင္းအတြင္း ဝန္မင္းကေတာ့မိန္ရာသီကေနမိႆရာသီေျပာင္းတဲ့ အတာကူးတဲ့ လမို႔ တာကူးလ၊ ေနာက္တန္ခူးလ ျဖစ္သြားတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

ကဆုန္...
*******
ကုဆုန္ကေနျဖစ္လာတာတဲ့။ ကုဆိုတာ ေရ၊ ဆုန္က စုဆင္းျခင္း။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့
ေရသြန္းေလာင္းတဲ့လေပါ့။ဒါေၾကာင့္ကဆုန္လ ေညာင္ေရသြန္းပြဲလို႔ ဆိုခဲ့တာ မဟုတ္လား။

နယုန္...
*******
နံယုန္ကေနနယုန္ျဖစ္တာ။နံကအခ်ိန္ကာလ၊ယုန္ကမိုးေရစီးဆင္းျခင္းတဲ့။ ေျပာရရင္ မိုးရြာတဲ့လေပါ့။

ဝါဆို...
******
ပါဠိစာေပမွာ ဝါ က ေနျခင္းေလ၊ ဆို က ရြတ္ဆိုတာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ ရဟန္းေတာ္ မ်ားဟာ သူတို႔ရဲ႕ ေက်ာင္းမွာပဲေနၿပီး တရားဓမၼမ်ားကို ရြတ္ဆိုေနၾကတဲ့လလို႔ ဆိုလာတာေပါ့။

ဝါေခါင္... ဝါတြင္း(၃)လရဲ႕ အလယ္လ။ ေက်ာက္စာေတြမွာေတာ့ နံကာ တဲ့။ နံဆိုတာ အခ်ိန္ကာလ။ ကာက လယ္ယာလုပ္ငန္းဆိုေတာ့ လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္ဝင္တဲ့လလို႔ဆိုလိုတာပဲ။မိုးေတြၿဖိဳင္ၿဖိဳင္ရြာတဲ့လမို႔
လယ္သမားႀကီးေတြလယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္ဝင္ေနၾကပါတယ္။

ေတာ္သလင္း...
************
ေတာ္ဆိုတာက ျမင့္ျမတ္တာကို ေျပာတာ။သလင္းကသာလင္းကေနလာတာ ေလ။သာယာထြန္းလင္းသည္လို႔ အဓိပၸာယ္ေဖာ္ေဆာင္တာဆိုေတာ့ ရဟန္းသံဃာေတြ ဝါတြင္းကာလတရား အားထုတ္၊ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ
ဥပုသ္သီလေဆာက္တည္မႈ အထြတ္အထိပ္ဆံုးအခ်ိန္မို႔ ျမင့္ျမတ္တဲ့ သာသနာေရာင္ဝါထြန္းလင္းတဲ့ လ။

သီတင္းကြၽတ္...
**************
ဥပုသ္သီတင္းေဆာက္တည္မႈ၊ရဟန္းသံဃာေတြ ကိုယ့္ေက်ာင္းမွာသာတရား အားထုတ္ရတဲ့ ဝါတြင္းကာလ လြန္ေျမာက္ျပီး ယင္းသုိ ့သီတင္းသံုးေနထိုင္ျခင္း ကြၽတ္လြတ္တဲ့လမို႔ သီတင္းကြၽတ္ လို႔ ေခၚတာေပါ့။

တန္ေဆာင္မုန္း...
*************
ေရွးတုန္းက တန္ေဆာင္မႈန္း လို႔ ေရးခဲ့တယ္တဲ့..။တန္ေဆာင္ဆိုတာ မီး႐ႈးမီးတိုင္ကေပးတဲ့ အလင္းေရာင္၊ မႈန္းက ခ်ယ္မႈန္းသည္ဆိုေတာ့ ။ ေကာင္းကင္ႀကီးတစ္ခုလံုးဟာမီး႐ႈးမီးပန္းေတြနဲ႔ခ်ယ္မႈန္း ထားေလာက္ ေအာင္ လင္းလက္တဲ့ လေပါ့။မီးပံုးပ်ံေတြ ေစလႊတ္ၾက၊မီး႐ႈး မီးပန္းေတြပစ္ ေဖာက္ၾက တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္မွာ ျပည့္တဲ့လက(၁၂)လရာသီမွာအျပည့္ဆံုးလတဲ့ ေလ။ဒါေၾကာင့္ ေဆးဖက္ဝင္ သစ္ပင္ေတြက ေဆးေပါင္းခတဲ့ညလို ႔ေတာင္ ဆိုၾကတယ္။

နတ္ေတာ္...
***********
နတ္ေတြကို ပူေဇာ္တဲ့လလို႔ ေျပာၾကတယ္။ ဆရာႀကီး ဦးဖိုးလတ္က မင္းမဟာဂီရိ ေမာင္ႏွမလူပူေဇာ္ တယ္လို႔ဆိုတယ္။
ေလွသင္းအတြင္းဝန္မင္းက မဟာပိႏၷဲနတ္ကို ပူေဇာ္တာတဲ့။

ျပာသို...
******
ပါႅသို ကလာတာတဲ့။ ပါႅက ပ်ားဖေယာင္းကိုေျပာတာ။ သို က သိုေလွာင္ျခင္းေပါ့။ ပ်ားဖေယာင္းေတြအမ်ားဆံုးစုေဆာင္းလို႔ရတဲ့လေပါ့။

တပို႔တြဲ...
*******
ထန္းဖူး၊ထန္းခိုင္၊ထန္းပို မ်ား တြဲက်တဲ့လမို႔
ထန္းပို႔တြဲကေန တပို႔တြဲျဖစ္လာတာပဲ။

တေပါင္း...
********
ထန္းရည္ေတြ လိႈင္လိႈင္ထြက္ၿပီး ထန္းရည္ေတြကိုစုေပါင္းက်ိဳခ်က္တဲ့လမို႔ ထန္းေပါင္း ကေန တေပါင္း ျဖစ္လာတာတဲ့။

credit to ဓမၼစမ္းေရ
Ko Myo