လႈိင္း ဟူသည္မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ားကို မဟာဗ်ဴဟာခုန္ပ်ံေက်ာ္လႊားမႈအျဖစ္ အဟုန္ ထည့္လိုက္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္လိုသည့္ အေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္ေပၚလာ ေစရန္ ျပဳျပင္ျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္းမ်ားကို လႈိင္းလုံးၾကီးမ်ား ရိုက္ခတ္လာသည့္ႏွယ္ အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ တက္ ညီလက္ညီ ေဆာင္ရြက္လာၾကေစရန္ တြန္းအားေပး၊ ဖိအားေပးသည့္သေဘာျဖင့္ လႈိင္း ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဟူေသာ အဓိပၸါယ္ကို ေစ့ငုၾကည့္လွ်င္ ျပဳျပင္ျခင္းႏွင့္ ေျပာင္း လဲျခင္း(ျပဳျပင္ျခင္း+ေျပာင္းလဲျခင္း) ကို ေတြ႕ျမင္ႏိုင္သည္။ အစိုးရဌာနမ်ား၊ အစိုးရအဖြဲ႕ အစည္းမ်ား ျပဳျပင္ျခင္း အဆင့္တြင္ ေျပာင္းလဲျခင္းသို႕ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း ေရာက္ခ်င္လည္း ေရာက္ႏုိင္ သည္။ ေရာက္ခ်င္မွလည္း ေရာက္မည္။ အဆိုပါ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေစရန္အတြက္ ျပဳျပင္ေပးသည့္ အဆင့္တြင္ အေရးၾကီးသည္မွာ တာ၀န္သိမႈႏွင့္ တာ၀န္ယူမႈ ရွိလာေစေရး ျဖစ္သည္။
အဆိုပါ တာ၀န္သိမႈႏွင့္ တာ၀န္ယူမႈတို႔ ျဖစ္တည္လာေစရန္ Mindset Change ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္သည္။ Mind Setting စိတ္ဓါတ္အခံကို Change လုပ္ေပးျခင္း၊ Change လုပ္လိုက္ျခင္းသည္ Mindset Change ပင္ ျဖစ္သည္။ ဤေနရာတြင္ စိတ္ဓါတ္အခံ အေျပာင္းအလဲကို မည္သည့္ Guideline ျဖင့္ ဖန္တီးေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မည္ နည္း ဟု အေျဖရွာလွ်င္ လူထုဗဟိုျပဳျခင္း ဟူ၍ ေတြ႕ရွိႏိုင္သည္။ ျပည္သူလူထုဗဟိုျပဳ ျပည္သူ႔ေရးရာ ၀န္ေဆာင္မႈသည္ တတိယလႈိင္း၏ အသက္ေသြးေၾကာပင္ ျဖစ္သည္။ မည္သည္ကို ရည္ရြယ္၍ ေဆာင္ ရြက္ရမည္ ဟူေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ဦးတည္ခ်က္ Reform Objective မွာ ျပည္သူလူထုပင္ ျဖစ္ ေၾကာင္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သတ္မွတ္ေပးခဲ့ျပီး ျဖစ္သည္။
● ပထမလႈိင္း
ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတၾကီး၏ “ပထမလႈိင္း”သည္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္ ကတိသစၥာျပဳခဲ့သည့္ (၃၀-၃-၂၀၁၁)ရက္ေန႕တြင္ စတင္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ေရတြက္လွ်င္ အခ်ိန္ကာလအားျဖင့္ (၁၆)လ တိတိ ၾကာျမင့္ခဲ့သည္။ တိုတိုတုတ္တုတ္ ေျပာရလွ်င္ အစိုးရသစ္ တက္လာျပီး ပထမဆုံး (၁၆)လသည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ပထမလႈိင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ပထမလႈိင္းတြင္ ႏုိင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို အဓိက ထား၍ ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့ျခင္း၊ လြတ္လပ္စြာေရး သားေဖာ္ျပခြင့္ကို အာမခံခဲ့ျခင္း၊ ႏုိင္ငံေရးခံယူခ်က္ မတူညီသူမ်ားႏွင့္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္မ်ားစတင္ခဲ့ျခင္း၊ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ရန္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္း၊ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ခြင့္အတြက္ ဥပေဒ မ်ား ျပဌာန္းေပးခဲ့ျခင္း၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းအားလုံးအား တန္းတူရည္တူ ျငိမ္းခ်မ္း ေရး ေဆြးေႏြးရန္ လမ္းဖြင့္ေပးခဲ့ျခင္း၊ ျပည္ပေရာက္ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ား ျပန္လာႏိုင္ေရး ဖိတ္ေခၚခဲ့ျခင္း အစရွိသည္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ပထမလႈိင္းသည္ ျပည္တြင္းျပည္ပ အားလုံးေသာ ေစာင့္ၾကည့္သူမ်ား ကို မင္တက္သြားေစသည္အထိ သက္ေရာက္မႈမ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ ပထမလႈိင္းကို ႏိုင္ငံေရးျဖင့္ ဖြင့္ ခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
●ဒုတိယလႈိင္း
ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတၾကီး၏ “ဒုတိယလႈိင္း”သည္ (၁၂-၅-၂၀၁၂)ရက္ေန႔တြင္ စတင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ကာလအားျဖင့္ ေရတြက္ၾကည့္လွ်င္ စုစုေပါင္း (၁၃)လတိတိ ၾကာျမင့္ခဲ့သည္။ ဒုတိယလႈိင္းတြင္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ (၄)ရပ္ကို အလ်ားလိုက္ပိုင္းျခား၍ ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ယင္းျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ(၄)ရပ္မွာ (၁) ႏိုင္ငံေရး၊ (၂) လူမႈ-စီးပြား၊ (၃) အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရား၊ (၄) ပုဂၢလိကက႑ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယလႈိင္း၏ အသက္ေသြးေၾကာမွာ ႏိုင္ငံတကာမိတ္ဖက္မ်ား၊ အလွဴရွင္မ်ားႏွင့္ အၾကိတ္အနယ္ေဆြးေႏြးညွိႏႈိင္းျပီး ခ်မွတ္ႏိုင္ခဲ့ေသာ လူမႈ-စီးပြားျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမူေဘာင္ Framework on Economic and Social Reform-FESR ပင္ ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ မူေဘာင္မွာ ျပည္သူမ်ား၏ လူမႈ-စီးပြား ဖြံ႕ျဖဳိးတိုးတက္ေရး အတြက္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွသည္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အထိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္သြားမည္ မူ၀ါဒဆိုင္ရာ ဦးစားေပးကိစၥရပ္မ်ားကို ပန္းတိုင္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းမူေဘာင္ပါ က႑အလိုက္ ႏိုင္ငံတကာမွ ကူညီပံ့ပိုးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကျပီး လက္ရွိအခ်ိန္အထိလည္း ယင္းမူေဘာင္ႏွင့္အညီ ဆက္ လက္ေဆာင္ရြက္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ပဲရစ္ကလပ္အဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံမ်ားအား ေၾကြးျမီမ်ား ေလ်ာ္ပစ္ေရးအတြက္ အထက္ပါ FESR မူေဘာင္ကို ခ်ျပ၍ ရွင္းလင္းခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ဂ်က္ဖရဒီဆာ့ခ်္၏ End of Poverty တြင္ ေရးသားေဖာ္ျပထားခဲ့သည့္အတိုင္း ႏုိင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာတြင္ ေဆာင္ရြက္မည့္ မဟာဗ်ဴဟာ မူေဘာင္ကို ေရးဆြဲျပီးသည့္ေနာက္ ျမီရွင္မ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆုံကာ ေၾကြးေဟာင္းေလ်ာ္ေရး၊ ေၾကြးသစ္ခ်ေရး၊ ေၾကြးေဟာင္း မဆပ္ႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ ရပ္ဆိုင္းထားေသာ ေထာက္ပံ့ကူညီမႈ အပါအ၀င္ အခြင့္အေရးမ်ား ဖြင့္လွစ္ေပးေရး စသည္တို႔ကို ေဆာင္ရြက္ၾကရသည္။ ပိုလန္ႏွင့္ ရုရွား စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတြင္ ျမီရွင္ႏုိင္ငံမ်ား၏ ၀ိုင္း၀န္းကူညီမႈျဖင့္ ပိုလန္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ေအာင္ျမင္ခဲ့ေသာ္လည္း ျမီရွင္ႏိုင္ငံမ်ား၏ လ်စ္လ်ဴရႈမႈေၾကာင့္ ရုရွားျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ေအာင္ျမင္မႈ မရရွိခဲ့ေပ။ ထိုသို႔ ျမီရွင္ႏိုင္ငံမ်ား၏ ပံ့ပိုးကူညီမႈ ရရွိေစရန္အတြက္လည္း သက္ဆိုင္ရာႏုိင္ငံက ေဆာင္ရြက္မည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမဟာဗ်ဴဟာမူေဘာင္ မွာ လက္ေတြ႕က်ရန္၊ ခိုင္မာရန္၊ ယုံၾကည္မႈ ရွိေစရန္ အထူးပင္ အေရးၾကီးလွသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ျမီရွင္ႏိုင္ငံမ်ားမွ ေၾကြးေဟာင္းမ်ား ေလ်ာ္ပစ္ျခင္း၊ ဖြံ႕ျဖဳိးေရးအကူအညီအသစ္မ်ား တိုးျမွင့္ရရွိလာခဲ့ျခင္း စသည္တို႔မွာ FESR အေပၚ စိတ္ခ်ယုံၾကည္မႈႏွင့္ အဓိက ဆက္စပ္ေနခဲ့သည္။
FESR တြင္ က႑ၾကီး (၁၀)ခု ပါရွိ္သည္။
- (၁) ဘ႑ာေရးႏွင့္ အခြန္စနစ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး (လက္ရွိေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိ)၊
- (၂) ေငြေၾကးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး(ဗဟိုဘဏ္၏ သီးျခားလြတ္လပ္စြာ ထိန္းေက်ာင္းမႈ)၊
- (၃) ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ားအတြက္ ေျဖေလွ်ာ့မႈမ်ား ေဆာင္ရြက္ေရး (Delivery Unit မ်ား ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္၊ ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ ဥပေဒ၊ နည္း ဥပေဒႏွင့္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ား ေျပာင္းလဲခဲ့သည္၊ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေကာ္မရွင္ကို အစိုးရတစ္ပိုင္း-အရပ္ သားတစ္ပိုင္း ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္)၊
- (၄) ပုဂၢလိက႑ ဖြံ႕ျဖဳိးတိုးတက္ေရး (ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ၄ ရပ္ တြင္ တစ္ရပ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္၊ ပုဂၢလိက လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို လမ္းဖြင့္ေပးခဲ့သည္)၊
- (၅) က်န္းမာေရး ႏွင့္ ပညာေရး (ႏွစ္စဥ္ဘတ္ဂ်က္ ၁ ဆ တိုးျမွင့္ခြဲေ၀ေပးခဲ့သည္၊ ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား က်ယ္ က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္၊ ေက်းလက္က်န္းမာေရးကြန္ရက္မ်ား တိုးခ်ဲ႕ခဲ့သည္၊ ၀န္ထမ္းမ်ား တိုး ျမွင့္ခန္႔အပ္ခဲ့သည္ စသည္ျဖင့္)၊
- (၆) စားနပ္ရိကၡာဖူလုံေရးႏွင့္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးက႑ တိုးတက္ေရး (ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးႏွင့္ ေက်းလက္ေဒသဖြံ႕ျဖဳိးေရးမဟာဗ်ဴဟာမူေဘာင္မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ ေပါင္း စည္းခဲ့သည္၊ လယ္ယာက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ နည္းပညာ၊ အရင္းအႏွီး ပံ့ပိုးကူညီမႈမ်ား ျမွင့္ တင္ေပးခဲ့သည္၊ လယ္ယာသုံး စက္ပစၥည္းကိရိယာမ်ား၊ သြင္းအားစုမ်ားကို အခြန္မဲ့ တင္သြင္းခြင့္ ျပဳခဲ့ သည္၊ ေက်းလက္ေဒသဖြံ႕ျဖဳိးေရးကို ျပည္ေထာင္စု၀န္ၾကီး၃ ဦးအား တာ၀န္ေပး၍ ေဆာင္ရြက္ေစခဲ့ သည္)၊
- (၇) အစိုးရစနစ္ႏွင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ျမွင့္တင္ေရး (ပြင့္လင္းျမင္သာမႈျမွင့္တင္ႏိုင္ရန္အတြက္ သယံဇာတထုတ္ယူသုံးစြဲေရးဆိုင္ရာ EITI အဖြဲ႕၀င္ ျဖစ္လာေစရန္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္၊ Open Government Partnership-OGP အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ အဆိုျပဳခဲ့သည္၊ အိတ္ဖြင့္တင္ဒါစနစ္ဆိုင္ရာ လုပ္ထုံး လုပ္နည္းမ်ားသတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္၊ တာ၀န္သိ၊ တာ၀န္ခံေသာ အစိုးရျဖစ္လာေရး တြန္းအားေပးခဲ့သည္)၊
- (၈) မိုဘိုင္းဖုန္းႏွင့္ အင္တာနက္ ျမွင့္တင္ေရး (တယ္လီကြန္းက႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ခုခံမႈမ်ား အၾကားက ခိုင္ခုိင္မာမာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္၊ လူတိုင္းလက္လွမ္းမီေသာ ၁၅၀၀ က်ပ္ ေစ်းႏႈန္းသတ္မွတ္ ေပးခဲ့သည္၊ အင္တာနက္ ၀န္ေဆာင္မႈအား အျပဳိင္အဆိုင္ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေစရန္ မူ၀ါဒခ်မွတ္ေပးခဲ့သည္)၊
- (၉) အေျခခံအေဆာက္အအုံ (အဓိကအားျဖင့္ ေရ၊ မီး၊ လမ္း တိုးျမွင့္ေဖာ္ေဆာင္ေစခဲ့သည္၊ လွ်ပ္စစ္ ထုတ္လုပ္ေရးက႑တြင္ ပုဂၢလိကမွ ပါ၀င္ႏိုင္ေစရန္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္၊ ေက်းလက္လမ္းႏွင့္ ျမဳိ႔ျပလမ္း မ်ား တစ္ဆက္တစ္စပ္တည္း ျဖစ္ေစရန္ ျမွင့္တင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္၊ အထူးစီးပြားေရးဇုန္မ်ား၊ ျမဳိ႕ျပစီမံ ကိန္းမ်ား တိုးခ်ဲ႕ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္)၊
- (၁၀) ထိေရာက္ထက္ျမက္သည့္အစိုးရ (အုပ္ခ်ဳပ္မႈေကာင္းၾကန္ အင္မ်ားႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားအရည္အခ်င္းျမွင့္တင္ေရး၊ အစိုးရ၀န္ထမ္းမ်ား၏ Mindset အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေရး၊ ျပည္သူလူထုဗဟိုျပဳ ျပည္သူ႔ေရးရာ၀န္ေဆာင္မႈမ်ား ထမ္းေဆာင္ေရး၊ အစိုးရဌာနမ်ား၏ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မႈမ်ား ျပဳျပင္ေရး၊ အစိုးရလုပ္ငန္းမ်ားကို စီးပြားေရးဆန္ဆန္ ေဆာင္ရြက္ေရးႏွင့္ အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီအဆင့္အထိ ေျပာင္းလဲေရး၊ အစိုးရလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ဘတ္ဂ်က္မွ ေထာက္မေပးျခင္း မျပဳေတာ့ဘဲ မိမိ၀င္ေငြလည္ပတ္မႈျဖင့္ မိမိဘာသာ ရပ္တည္ႏုိင္ေရး၊ အီလက္ထေရာ နစ္၀န္ေဆာင္မႈမ်ား တိုးျမွင့္ေရး စသည္အားျဖင့္) ဦးစားေပး က႑ၾကီး(၁၀) ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၂ မွ ၂၀၁၅ အထိ ေဆာင္ရြက္သြားမည့္ မဟာဗ်ဴဟာမူေဘာင္အရ ဦးစားေပးလုပ္ငန္းမ်ား မွာ အေတာ္မ်ားမ်ား ေဆာင္ရြက္ထားျပီး ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိႏိုင္သည္။
● တတိယလႈိင္း
ဤတြင္ လက္က်န္ လေပါင္း(၂၀)အတြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အရွိန္အဟုန္ ထပ္မံျမွင့္တင္ရန္ အတြက္ “ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး တတိယလႈိင္း” ကို စတင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ တတိယလႈိင္း၏ ၾကာျမင့္ခ်ိန္မွာ ၁၀-၆-၂၀၁၄ ရက္ေန႔မွ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ကာလအထိ၊ လအားျဖင့္ လေပါင္း(၂၀)ပင္ ျဖစ္ သည္။ တတိယလႈိင္းတြင္ ပန္းတိုင္မ်ား အသီးသီးသတ္မွတ္ထားေသာ္လည္း အဓိကအားျဖင့္ Quick Win ႏွင့္ Foundation ဟူ၍ အပိုင္း(၂) ပိုင္းသာ ျဖစ္သည္။
ပထမအပိုင္းျဖစ္ေသာ Quick Win မွာ လူထုဗဟို ျပဳေရးသာ ျဖစ္သည္။ ရွင္းရွင္းဆိုရလွ်င္ လူထုကို ဖိစီးေနသည္မ်ား ရွိေနသလား၊ ရွိေနရင္ ဖယ္ရွားေပး လုိက္၊ ၾကဳိးနီစနစ္မ်ား ရွိေနေသးလား၊ ရွိေနရင္ ဖယ္ရွားေပးလိုက္၊ လူထုအတြက္ ေကာင္းမည္ဆိုလွ်င္ လုပ္၊ မေကာင္းဘူးဆိုလွ်င္ မလုပ္ႏွင့္။ ဤသည္ပင္လွ်င္ Quick Win ျဖစ္သည္။ လူထုအတြက္ ဖြင့္သင့္ တာဖြင့္၊ ျပင္သင့္တာျပင္၊ ေျပာင္းသင့္တာေျပာင္း၊ ျဖဳတ္သင့္တာျဖဳတ္၊ ေခါင္းမာစြာျဖင့္ တင္းခံမေနႏွင့္ ဟူ၍ အတိုခ်ဳပ္ေျပာၾကားႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ လူထုဗဟိုျပဳ ေျပာင္းလဲႏိုင္ေစရန္အတြက္ ဦးစြာ တာ၀န္သိမႈ၊ တာ၀န္ယူမႈ ရွိရန္ လိုအပ္သည္။ တာ၀န္ယူႏိုင္ရန္အတြက္လည္း တာ၀န္ေပးအပ္မႈ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္သည္။ ဤတြင္ အဆင့္ဆင့္ေသာ အာဏာခြဲေ၀မႈ လုပ္ငန္းစဥ္ Decentralization Process ကို မျဖစ္မေန ေဆာင္ရြက္ၾကရျပန္သည္။
တတိယလႈိင္းတြင္ ဗဟိုဦးစီးစနစ္ကို အတတ္ႏိုင္ဆုံး ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ရန္လည္း ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိ သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ မိမိျမဳိ႔နယ္ ဖြံ႕ျဖဳိးေရးအတြက္ ျမဳိ႕နယ္လူထုေဆာင္ရြက္လိုသည္မ်ားကို ျမဳိ႕နယ္ အဆင့္မ်ားတြင္ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ လူထုပါ၀င္သည့္ ေကာ္မတီ(၃)ခုႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္ စားလွယ္တို႔ ပူးေပါင္းကာ ဦးစားေပး စီမံကိန္း ေရးဆြဲရန္၊ ယင္းစီမံကိန္းအတြက္ ဦးစားေပးအလိုက္ ဘတ္ ဂ်က္ေတာင္းခံရန္၊ ထိုဘတ္ဂ်က္အား ျမဳိ႔နယ္လူထု ကိုယ္စားျပဳသူမ်ားႏွင့္ ညွိႏႈိင္းတိုင္ပင္ သုံးစြဲရန္ ေဆာင္ ရြက္လ်က္ ရွိသည္။ လူထုသည္ စီမံကိန္းေရးဆြဲရန္ စဥ္းစားခ်ိန္မွစတင္၍ကာ ေငြသုံးစြဲ၍ အေကာင္ အထည္ေဖာ္သည့္အခ်ိန္အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ ပါ၀င္ခြင့္ ရွိေစမည္ ျဖစ္သည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားတြင္ လူထုပါ၀င္ႏိုင္မႈသည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၏ အဓိကအခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။
ဒုတိယအပိုင္းျဖစ္ေသာ Foundation အပိုင္းမွာ လူထုအတြက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲသင့္ျပီး လေပါင္း (၂၀)အတြင္း မျပီးျပတ္ႏုိင္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း ျဖစ္သလို ေရရွည္ကာလမွသာ အက်ဳိး သက္ေရာက္မႈ ရွိႏိုင္မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း လက္ရွိအစိုးရလက္ထက္တြင္ အုတ္ျမစ္ခ်ခဲ့ျခင္း စသည္တို႔ကို ဆိုလိုသည္။ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ႏွစ္ကာလရွည္ၾကာမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း လူထုအတြက္ အစဥ္အဆက္ ေကာင္းမြန္ေစရန္အတြက္ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္သည္မ်ား ခိုင္ခိုင္မာမာ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ ျဖစ္သည္။
● လူထု အဓိက
တတိယလႈိင္း၏ ထူးျခားခ်က္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားအဆင့္ဆင့္ရွိ အစိုးရ၀န္ထမ္းမ်ားအေနျဖင့္ ျပည္သူ႔၀န္ကိုထမ္းရသည့္ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းစိတ္ဓါတ္ ျဖစ္ေပၚလာေရး၊ လူထုဗဟိုျပဳ ၀န္ေဆာင္မႈမ်ား ျဖည့္ ဆည္းေပးေရး၊ တာ၀န္သိ-တာ၀န္ယူျခင္းမ်ားမွ တာ၀န္ေက်ပြန္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာေရး စသည္ျဖင့္ ေအာက္ေျခကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏိုင္ရန္ ၾကဳိးပမ္းလာျခင္း ျဖစ္သည္။ ေအာက္ေျခမွ ဖန္တီးေသာ အေျပာင္း အလဲမ်ား အထက္သို႔ တက္လာျပီး အထက္မွ အေျပာင္းအလဲႏွင့္ ေပါင္းစည္းကာ လူထုဗဟိုျပဳျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ ေအာင္ျမင္ေရးကို ေရွ႕ရႈထားသည္။ ဤသို႔ ေအာက္မွအထက္သို႔ တက္ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲမႈကို ေဆာင္ရြက္ရျခင္းမွာ ေအာက္ေျခ၀န္ထမ္းမ်ားအေနျဖင့္ အထက္မွခိုင္း၍သာ လုပ္ကိုင္ေနရသည္၊ ဘာမွန္းေတာ့မသိ ဟူေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ဳိးမွ ကင္းေ၀းေစရန္ ျဖစ္သည္။
တစ္နည္းအားျဖင့္ လက္ရွိတတိယ လႈိင္းကို မိမိတို႔ လုပ္ေနသည္၊ မိမိတို႔က အေျပာင္းအလဲမ်ား ဖန္တီးေနသည္ ဟူေသာ ယုံၾကည္မႈမ်ား ျဖစ္ ေပၚလာေရး၊ ထိုသုိ႔ ယုံၾကည္လာေစရန္အတြက္ အေျပာင္းအလဲဖန္တီးပိုင္ခြင့္မ်ား အပ္ႏွင္းေပးေရးသည္ အထူးပင္ အေရးၾကီးလွေပသည္။ တတိယလႈိင္းကို ၀န္ထမ္းမ်ား အားလုံးက ေဆာင္ရြက္ေနၾကျခင္း ျဖစ္ သည္၊ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတက ညႊန္ၾကား၍မဟုတ္၊ ၀န္ၾကီးမ်ား၊ ဒု၀န္ၾကီးမ်ား၊ ညႊန္ခ်ဳပ္မ်ားက ခိုင္း၍မဟုတ္၊ မိမိတို႔ဘာသာ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္း ျဖစ္သည္ ဟူေသာ ယုံၾကည္မႈ ရရွိလာေစႏိုင္ေသာ အခြင့္အလမ္းမ်ား လမ္းဖြင့္ေပးရန္ အထူးလိုအပ္လွသည္။
၀န္ၾကီး၊ ဒုတိယ၀န္ၾကီးမ်ားသည္ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္၍ ဗ်ဴရိုကေရစီအဆင့္အထိ အတြင္းက်က် ဆင္း၍ ညႊန္ၾကားေနသင့္ေသာ အခ်ိန္အခါ မဟုတ္ေတာ့ပါ။ ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတၾကီးအေန ျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ ဗ်ဴရိုကေရစီယႏၱရားကို စည္းျခား၊ ကတၱားျခားႏုိင္ရန္ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္း ျဖစ္သည္ကို နားလည္ရန္ လိုအပ္လွသည္။ ေနာင္ေသာအခါ ၀န္ၾကီးမ်ား၊ ဒုတိယ၀န္ၾကီးမ်ားမွာ အမ်ားစုအႏုိင္ရရွိသည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ ယင္းပါတီမ်ားမွေရြးခ်ယ္သူမ်ား ျဖစ္လာၾကမည္ ျဖစ္သည္။ အစိုးရမ်ားမွာ တက္လာ လိုက္၊ ဆင္းသြားလိုက္ စသည္တို႕ကို ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားျဖင့္ လည္ပတ္ေနမည္ ျဖစ္သည္။ ဗ်ဴရိုကေရစီ ယႏၱရားမွာ မည္သည့္ပါတီတက္လာလာ၊ မည္သူ ၀န္ၾကီးျဖစ္ျဖစ္၊ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ၊ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း၊ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားႏွင့္အညီ ႏုိင္ငံေရးသမားတို႔ ခ်မွတ္ေပးေသာ မူ၀ါဒမ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးရန္သာ ျဖစ္သည္။ ဤသည္ကိုလည္း ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတၾကီးက အတြင္း၀န္စနစ္ ခိုင္ခိုင္မာမာ ခ်မွတ္ခဲ့ရန္ စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ ရွိသည္။
အႏွစ္ခ်ဳပ္မွာ လူထုပင္ ျဖစ္သည္။ လူထုကို ဖိစီးေစျခင္း၊ လူထုအေပၚေမာက္မာျခင္း၊ လူထုကို စိတ္ပ်က္ေစျခင္း၊ လူထုကို အႏိုင္အထက္ျပဳက်င့္ျခင္းစသည္တို႔သည္ တတိယလႈိင္း၏ အဂၤါရပ္မ်ား မဟုတ္ပါ။ တတိယလႈိင္းသည္ လူထုကို မိဘအသြင္ ခံယူ၍ တတ္ႏိုင္သမွ် ျဖည့္ဆည္းေဆာင္ရြက္ေပးရ ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ လူထုအတြက္ အတားအဆီးျဖစ္ေနသည္မ်ား ျမင္လွ်င္ ဖယ္ရွားေပးပါမည့္အေၾကာင္း၊ ထိုသို႔ ဖယ္ရွားေပးႏိုင္ရန္အတြက္ အဆင့္ဆင့္ေသာ တာ၀န္ခြဲေ၀မႈမ်ား၊ အာဏာခြဲေ၀မႈမ်ား မရွိမျဖစ္ လို အပ္မည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ သို႔မွသာ ေအာက္ေျခအဆင့္ဆင့္မွ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းမ်ားက အစျပဳေဖာ္ေဆာင္ ေသာ“အားလုံးပါ၀င္ေသာတတိယလႈိင္း” ျဖစ္ေပၚလာမည့္အေၾကာင္း အေလးေပးတင္ျပလိုက္ရေပသည္။
[Source: 30-10-2014 Issue, Democracy Today Newspaper]
No comments:
Post a Comment